Konsekwencje rozwoju turystyki

Konsekwencje rozwoju turystyki w regionie oznaczają głównie wzrost jego zamożności, który przekłada się na rozwój gospodarczy obszaru, a także na poprawę poziomu życia mieszkańców. Corocznie zwiększająca się liczba turystów sprawia, że na danym obszarze zachodzi potrzeba rozbudowy (modernizacji lub budowy) infrastruktury turystycznej (hotele, hostele, pensjonaty, domki letniskowe) a także paraturystycznej (co oznacza: restauracje sklepy, pocztę, sieć komunikacyjną itp.)

Do najkorzystniejszych zmian, jakie zachodzą dzięki rozwojowi turystyki, można zaliczyć aktywizację zawodową społeczności lokalnej. Wraz z rozbudową sektora|sektor usług turystycznych rośnie zapotrzebowanie na pracowników obsługi ruchu turystycznego takich jak: pilot wycieczek, recepcjonista czy tłumacz (B.Mayer, D.Milewski 2009 s. 54-56)

Dochody uzyskane z turystyki powodują zwiększenie popytu na artykuły i usługi bezpośrednio związane z nią. Przyjmuje się, że jedno miejsce utworzone w turystyce powoduje powstanie czterech nowych miejsc w usługach towarzyszących i produkcji na potrzeby turystów. Szacuje się, że do roku 2010 udział zatrudnienia w turystyce wzrośnie do 250 mil osób, ze 190 mln w roku 1999.

Według WTO w 2000 roku dochód światowy wyniósł 3,6 biliona dolarów, co stanowi 11% światowego produktu brutto. Dochody z turystyki europejskiej wyniosły w 2002 roku 240,5 mld USD.

Również w dochodzie Polski turystyka ma znaczny udział wynoszący 4,76 mld Euro, co stanowi 5,4% PKB.

Głównymi efektami rozwoju turystyki są korzyści ekonomiczne, na które składają się:

• przychody lokalne uzyskiwane przez podmioty zajmujące się turystyką,
• nowe miejsca pracy uzyskiwane w wyniku tworzenia nowych obiektów oraz obsłudze ruchu turystycznego,
• wspieranie lokalnych inicjatyw przez samorządy,
• wspieranie lokalnych działań finansowych w ramach funduszy unijnych,
• zróżnicowanie gospodarki pozwalające na uniezależnienie od wahań koniunktury,
• poprawa zewnętrznego wizerunku.

Istnieją tęż koszty rozwoju turystyki i należą do nich:

• dodatkowa infrastruktura i usługi, które należy tworzyć przy okazji rozwoju turystyki,
• zagęszczenie związane z masowym ruchem turystycznym,
• konkurencja

Współcześnie turystyka stanowi jeden z najprężniej rozwijających się sektorów usługowych. Dynamiczny rozwój stymulują różne potrzeby i motywy przybierające różnorodne formy w wyniku zmian społecznych, kulturowych, politycznych. Międzynarodowy ruch turystyczny w skali światowej, jak i poszczególnych krajów dynamicznie wzrasta. Tendencje prognozowane w perspektywie najbliższych lat zakładają dalszy rozwój turysty

Turystyka będąc zjawiskiem społecznym niesie za sobą zarówno pozytywne jak i negatywne konsekwencje dla społeczności recepcyjnych oraz dla samych turystów.

TL;DR

Rozwój turystyki przynosi korzyści ekonomiczne, takie jak wzrost przychodów lokalnych, zwiększenie zatrudnienia, wsparcie lokalnych inicjatyw i poprawa wizerunku. Jednak istnieją także koszty, takie jak dodatkowa infrastruktura czy konkurencja. Turystyka ma także negatywne konsekwencje, takie jak odpływ dewiz, wzrost cen, dewastacja środowiska. Aby ograniczyć negatywny wpływ, promuje się nowe formy turystyki zrównoważonej.

Pozytywne konsekwencje rozwoju turystyki

W wymiarze ekonomicznym turystyka rozumiana jest jako czynnik rozwoju społeczno - gospodarczego obszarów recepcji turystycznej. Głównymi efektami rozwoju turystyki są korzyści ekonomiczne, na które składają się:

• wzrost przychodów lokalnych uzyskiwanych przez podmioty zajmujące się turystyką - turyści przybywając do miejsc recepcji turystycznej, wydają swoje pieniądze w celu zaspokojenia swoich potrzeb (nocleg, wyżywienie, komunikacja, zakup pamiątek i innych towarów itd.). Napływ turystów staje się przyczyną bezpośredniego transferu środków finansowych. W wymiarze międzynarodowym dochodzi do przepływu środków finansowych między państwami.(W. Kurek,2007, s. 409)Wydatki wzrastają wraz z wydłużaniem się czasu pobytu w miejscowości turystycznej. Dochody uzyskane dzięki turystyce zagranicznej określa się mianem niewidzialnego eksportu, natomiast niewidzialny import stanowią wszelkie wydatki poniesione przez turystów w trakcie wyjazdu. Turystyka stanowi ogromne źródło wpływów do budżetu kraju recepcyjnego. Wpływy generowane przez sektor turystyki pochodzą z szeroko pojętych wydatków turystycznych obejmujących między innymi świadczenia usług przez organizatorów podróży, świadczenia usług transportowych, działania pozostałych miejscowych podmiotów gospodarczych.(Meyer, D. Milewski,2009, s. 55) Dochody uzyskane z turystyki powodują zwiększenie popytu na artykuły i usługi bezpośrednio z nią związane.

• wspieranie lokalnych inicjatyw przez samorządy
• wspieranie lokalnych działań finansowych w ramach funduszy unijnych, zróżnicowanie gospodarki pozwalające na:

1. uniezależnienie od wahań koniunktury
2. poprawę zewnętrznego wizerunku

• udział w tworzeniu PKB - w niektórych krajach dochody osiągane z turystyki wynoszą 30 % ogółu dochodu narodowego. W państwach tych gospodarka jest silnie uzależniona od turystyki. Stopień pozytywnego oddziaływania na gospodarkę zależy od udziału lokalnego kapitału w PKB. Czym wyższy wskaźnik, tym więcej środków finansowych pozostaje w miejscowości recepcyjnej.
• wzrost inwestycji turystycznych

• wzrost eksportu, importu towarów, artykułów i urządzeń i sprzętów dla potrzeb turystyki - rozbudowa infrastruktury turystycznej oraz obsługa ruchu turystycznego wymagają określonego asortymentu towarów i usług. Zapotrzebowanie na towary i usługi wynika ze wzrostu konsumpcji, której sprzyjają wzrost dochodów ludności w miejscowości recepcyjnej oraz podniesienie standardu życia.By zaspokoić zgłaszany popyt na towary i usługi konieczne jest zwiększenie produkcji poszczególnych dóbr. Zgłaszane zapotrzebowanie obejmuje szeroki asortyment, od pamiątek zaczynając, kończąc na samochodach dla społeczności lokalnej.

• rozwój infrastruktury turystycznej - wraz z rozwojem ruchu turystycznego pojawiają się nowe instytucje gospodarcze (kempingi, biura turystyczne, sklepy, hotele itp.) rozwija się na szerszą skalę baza noclegowa i towarzysząca.
• przemiany społeczne - korzystny wpływ na strukturę zatrudnienia, dochody, wykształcenie.
• zmiany postaw i zachowań - wzrost tolerancji ludności miejscowej wobec odmiennych przekonań i zachowań turystów
• wpływ na kulturę - zainteresowanie turystów sztuką rodzimą, muzyką, folklorem, tańcem, strojami, zwyczajami itp. Poszukiwanie przez turystów miejsc, w których rdzenni mieszkańcy kultywują tradycje przodków. Propagowanie działań związanych z ochroną i zachowaniem kultur regionalnych, walorów kulturowych między innymi: architektury, tańca,śpiewu, rękodzieł.

Przemiany przestrzenne - czynnikiem przemian przestrzennych jest zagospodarowanie turystyczne, którego celem jest przystosowanie przestrzeni na potrzeby turystyki. Powstają nowe obiekty i urządzenia przystosowane do różnych form turystyki. Przestrzenne skutki rozwoju turystyki związane są z:

• nową formą użytkowania terenów pozamiejskich
• rozwojem osadnictwa turystycznego
• rozbudową istniejących układów przestrzennych
• tworzenie m nowych dzielnic i miejscowości
• poprawą wyposażenia miejscowości w urządzenia infrastruktury technicznej i społecznej

Negatywne konsekwencje rozwoju turystyki

• wypływ dewiz - z dochodami czerpanymi z turystyki wiąże się także ich odpływ na zewnątrz. Z różnych względów środki finansowe nie zasilają miejscowej gospodarki. Najczęstsze powody tej sytuacji to:

1. importowanie materiałów konstrukcyjnych i wyposażenia
2. importowanie dóbr konsumenckich, żywności
3. wydatki na promocję
4. spłata zadłużenia inwestorów

• presja inflacyjna - sezonowy wzrost popytu nie jest zaspokajany przez podaż. Gospodarka kraju recepcyjnego jest mało elastyczna i nie dostosowuje się do zmieniających się parametrów jakościowych i ilościowych na zgłaszany popyt.Podaż nie jest w stanie zaspokoić popytu, co powoduje konieczność sprowadzenia towarów i usług z innego kraju dając przy tym mniejsze korzyści ekonomiczne dla kraju recepcji turystycznej.

• bariera siły roboczej związana jest z niewystarczającą liczbą osób chętnych do pracy i posiadających odpowiednie kwalifikacje do pracy w sektorze turystyki.

- w ujęciu ilościowym jest to związane z niedoborem lokalnej siły roboczej, co wiąże się z przymusem sezonowego zatrudniania pracowników z innych regionów w celu obsłużenia przyjeżdżających turystów.

- w ujęciu jakościowym to niedobór odpowiednio wyszkolonych kadr lub niektórych ich grup. Do takich zawodów w dziedzinie turystyki, które wymagają szczególnych kwalifikacji można zaliczyć: przewodników, pilotów, pracowników informacji turystycznej.

• przemiany w środowisku społecznym miejscowości recepcyjnej - przejawiające się w komercjalizacji kultury miejscowej. Rozwój turystyki sprzyja postawie konsumpcyjnej oraz powoduje zanik autentyczności kultury regionalnej, niszczenie struktur społecznych i lokalnych a także pogorszenie warunków życia (hałas, zanieczyszczenia).

• negatywne interakcje pomiędzy mieszkańcami a turystami, na które wpływ ma dystans kulturowy i ekonomiczny między tymi grupami społecznymi

• wzrost cen - konsekwencją rozwoju turystyki jest podnoszenie cen, w szczególności cen artykułów spożywczych i paliw, co uderza także w mieszkańców. Wzrost cen, spowodowany rozwojem turystyki, jest także notowany w nieruchomościach. W szczególności dotyczy to wartościowych działek, znajdujących się na obszarach przyrodniczo cennych, które mogą zostać wykorzystane do rozbudowy infrastruktury turystycznej. Takie działki cieszą się dużym zainteresowaniem szczególnie wśród mieszkańców bogatych krajów (Niemców, Brytyjczyków, Amerykanów). Wzrost popytu na nieruchomości generuje wyższą cenę, co sprawia, że zmniejszają się możliwości nabywcze ludności miejscowej.(S.Nowak 2013 s. 36-38)

• dewastacja środowiska - wydeptywanie ścieżek, niszczenie szaty roślinnej, wzrost zanieczyszczenia wód, powietrza, wzrost ilości śmieci, synantropizacja roślin i zwierząt, zagrożenia pożarowe itp.(I.Ozimek 2011, s. 121-123)

Do dewastacji środowiska dochodzi także przez nieodpowiednie zarządzanie na obszarach cennych przyrodniczo. Może to być np. nadmierne budowanie obiektów turystycznych i rekreacyjnych, przesadna rozbudowa sieci dróg, lotnisk, parkingów a także wzmożony ruch turystyczny, niedostosowany do chłonności danego obszaru.(J.Czerwiński,2015, s. 239)

• turystyka, pokój, rozwój społeczno-ekonomiczny oraz ochrona środowiska są zjawiskami wzajemnie się warunkującymi.

Sposoby ograniczania negatywnego wpływu rozwoju turystyki

Prognozy dotyczące rozwoju turystyki światowej przewidują dalszy wzrost ruchu turystycznego. Starając się zapobiec negatywnym konsekwencjom rozwoju turystyki upowszechniane są nowe formy turystyki określane jako turystyka zrównoważona, turystyka łagodna. Nowe formy mają ograniczyć niekorzystny wpływ jaki niesie za sobą masowy ruch turystyczny. Priorytety turystyki zrównoważonej zakładają, że:

• turystyka powinna sprzyjać prowadzeniu zdrowego trybu życia w harmonii z przyrodą,
• turystyka powinna opierać się na zrównoważonych modelach produkcji i konsumpcji,
• ochrona środowiska powinna stanowić integralną część procesu rozwoju turystyki,
• turystyka, pokój, rozwój społeczno-ekonomiczny oraz ochrona środowiska są zjawiskami wzajemnie się warunkującymi.

Konsekwencje rozwoju turystyki — artykuły polecane

Skutki migracji — Suburbanizacja — Funkcje turystyki — Agroturystyka — Rozwój regionalny — Determinanty popytu turystycznego — Transport wodny — Turystyka miejska — Sezonowość popytu turystycznego

Bibliografia

• Armaitiene A. (red.) (2016), Ekonomiczne problemy turystyki, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego Ekonomiczne Problemy Turystyki nr1(33), Szczecin
• Bosiacki S. (2002), Gospodarka turystyczna w XXI wieku - stan obecny i perspektywy rozwoju, AWF Poznań, Poznań
• Czerwiński J. (2015), Podstawy turystyki, CeDeWu, Warszawa
• Derek M. (2008), Funkcja turystyczna jako czynnik rozwoju lokalnego w Polsce, Wydział Geografii i Studiów Regionalnych, Uniwersytet Warszawski, Warszawa
• Gołembski G. (red.) (2009), Kompendium wiedzy o turystyce, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, Poznań
• Kozak M. (2008), Koncepcje rozwoju turystyki, Studia regionalne i lokalne, nr 1(31)
• Kurek W. (red.) (2011), Turystyka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Mayer B., Milewski D. (2009), Strategie rozwoju turystyki w regionie, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Myga-Piatek U., Jankowski G. (2009), Wpływ turystyki na środowisko przyrodnicze i krajobraz kulturowy-analiza wybranych przykładów obszarów górskich. Problemy ekologii krajobrazu, 25
• Nowak S. (2013), Ekonomiczno-organizacyjne problemy działalności turystycznej w regionach, Akademia Wychowania Fizycznego im. Jerzego Kukuczki w Katowicach, Katowice
• Ozimek I. (2011), Funkcjonowanie i rozwój współczesnej turystyki - wybrane zagadnienia, SGGW, Warszawa
• Winiarski R., Zdebski J. (2008), Psychologia turystyki, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa

Autor: Gabriela Brzęk, Zuzanna Opoń