Planowanie finansowe

Planowanie finansowe to niezbędny warunek powodzenia wszelkiej działalności gospodarczej. W każdym systemie gospodarczym istnieje niepewność, dlatego też konieczne jest szczegółowe analizowanie wpływu potencjalnych decyzji na wyniki finansowe prowadzonej działalności. Charakter procesu planowania w gospodarce rynkowej znacznie różni się od planowania w gospodarce centralnie sterowanej, gdzie celem planowania było zapewnienie, aby przedsiębiorstwa działały zgodnie z wytycznymi opracowanymi odgórnie przez państwo. W systemie wolnorynkowym planowanie ma umożliwić podejmowanie racjonalnych decyzji z punktu widzenia kryteriów mikroekonomicznych, a więc z punktu widzenia firmy. Oznacza to odejście od planowania rzeczowego, a skupienie się na planowaniu finansowym, gdyż na wolnym rynku wzrost wartości firmy uzależniony jest od jej dodatnich wyników finansowych.

Planowanie finansowe niesie z sobą wiele korzyści. Z jednej strony umożliwia firmie rozpoznanie z jakich funduszy może korzystać, aby zrealizować zamierzenia w sferze rzeczowej oraz dostarcza informacji o przypuszczalnych kosztach tych operacji. Z drugiej strony pozwala na analizę wpływu alternatywnych działań na wynik finansowy firmy, procesy decyzyjne uzależnia więc od kryteriów finansowych. Niewątpliwie istotnym elementem w procesie planowania jest również kontrolowanie przebiegu procesów gospodarczych. Ma ono na celu ocenę realizacji planowanych efektów oraz dostarczenie środków w przypadku odchodzenia od planowanych zadań na skutek zmieniających się warunków zewnętrznych.

Planowanie finansowe jest więc procesem, w którym:

• Analizuje się zależności i związki pomiędzy finansowymi i rzeczowymi aspektami planowanych działań,
• Ogranicza się niepewność poprzez analizowanie jak teraźniejsze decyzje wpłyną na przyszłą sytuację w firmie,
• Wybiera się możliwie najlepsze warianty działań,
• Kontroluje się przebieg procesów gospodarczych oraz bada stopień realizacji planowanych efektów.

Planowanie finansowe określa sposoby osiągania celów przedsiębiorstwa. Strategicznym celem każdej firmy jest zwiększanie wartości rynkowej kapitału własnego jej właścicieli. Kryterium to nie przesądza jednak, w jaki sposób kierownictwo będzie dążyć do zamierzonego celu. Plan finansowy jest zestawieniem czynności które należy wykonać aby ten cel osiągnąć. Jednak w warunkach niepewności rynkowej, decyzje często ulegają zmianom, ponadto trzeba je podejmować z dużym wyprzedzeniem, gdyż potrzeba nieraz wiele czasu, aby je wprowadzić w życie. Jeżeli na przykład firma chce wybudować zakład produkcyjny w 2010 r., musi zacząć starać się o kontrahentów i finansowanie w roku 2008 lub nawet wcześniej.

Analizując podstawowe problemy planowania, należy mieć na uwadze, że:

• W firmie mogą ścierać się sprzeczne interesy różnych grup, dlatego też cel osiągnięcia maksymalnej wartości nie zawsze jest w pełni realizowany,
• Teoria zarządzania nie jest w stanie pomóc firmie w decyzjach dotyczących wyboru struktury kapitału czy proporcji podziału zysku,
• Na wolnym rynku działalność zawsze prowadzona jest w warunkach niepewności, w związku z tym nie można stwierdzić który z proponowanych wariantów działań będzie najlepszy,
• Niepewność wymusza na właścicielach konieczność przewidywania przebiegu przyszłych zjawisk, aby zapobiegać ich niekorzystnemu biegowi,
• Maksymalizacja korzyści właścicieli powiązana jest ze wzrostem, jednak gwałtowny wzrost nie zawsze jest korzystny dla firmy, jest on pożądaną konsekwencją dobrego procesu decyzyjnego, ale nie może być celem samym w sobie.

Planowanie finansowe można więc określić jako ocenę skutków, jakie różne warianty działań wywierają na realizację strategicznych celów działalności firmy.

Planowanie finansowe w dłuższym lub krótszym czasie pomaga w efektywnym podjęciu decyzji, która będzie miała wpływ na majątkowa sytuację przedsiębiorstwa.(R.Machała 2014, s. 355)

TL;DR

Planowanie finansowe jest niezbędnym elementem sukcesu działalności gospodarczej. W systemie wolnorynkowym skupia się ono na planowaniu finansowym, które ma na celu wzrost wartości firmy. Planowanie finansowe umożliwia rozpoznanie źródeł finansowania, analizę wpływu działań na wyniki finansowe, kontrolowanie procesów gospodarczych oraz osiąganie celów przedsiębiorstwa. Przez planowanie finansowe można uniknąć niespodzianek oraz zapewnić wykonalność i spójność działań. Metody planowania finansowego obejmują m.in. prognozowanie sprzedaży, sprawozdania finansowe pro forma, wymagania dla aktywów i finansowe oraz założenia ekonomiczne. Metody procentowe, takie jak metoda procentu od sprzedaży i metoda procentu od inflacji, są używane do prognozowania wyników finansowych.

Aspekty planowania finansowego

1. Horyzont planowania - jest to długi okres, na którym koncentruje się proces planowania finansowego, przeważnie oznacza kolejne dwa do pięciu lat
2. Agregacja - proces, podczas którego dodawane są drobne propozycje inwestycyjne każdego działu operacyjnego, a całość traktowana jest jako jeden duży projekt
3. Zbiory założeń na temat ważnych zmiennych:

• Plan pesymistyczny - wymaga stosunkowo krytycznych założeń co do np. produktów firmy czy stanu gospodarki,
• Plan normalny - przyjęcie najbardziej prawdopodobnych założeń na temat firmy i gospodarki,
• Plan optymistyczny - zakłada entuzjastyczne podejście co do perspektyw firmy, bierze pod uwagę np. nowe produkty, nowe sposoby finansowania rozwoju

Co można osiągnąć przez planowanie finansowe?

• Badanie interakcji - w planie finansowym powinny być uwzględnione różne propozycje inwestycyjne, wybory finansowe oraz ich wpływ na działanie firmy. Innymi słowy, jeżeli firma planuje nowe inwestycje i wdrożenie nowych projektów, plan finansowy musi odpowiedzieć na pytanie, skąd wziąć środki na sfinansowanie tej działalności.
• Rozważanie możliwości - plan finansowy daje firmie możliwość zanalizowania, rozpatrzenia i porównania różnych scenariuszy działań. Możliwe jest badanie różnych opcji finansowych i inwestycyjnych oraz ich wpływ na udziałowców firmy. W ten sposób odpowiada się na pytania dotyczące przyszłych linii produkcyjnych firmy oraz optymalnych rozwiązań finansowych. Dokonywana jest również ocena możliwości co do marketingu nowych produktów czy też zamykania fabryk.
• Unikanie niespodzianek - planowanie finansowe ma odpowiedzieć na pytanie, co stanie się z firmą w przypadku zrealizowania się danego scenariusza wydarzeń. W szczególności ma zawierać rozwiązania na wypadek, gdy poczynione założenia na temat przyszłości okażą się błędne.
• Zapewnienie wykonalności i wewnętrznej spójności - plan finansowy ma pokazać zależności pomiędzy szczegółowymi celami firmy jak kwestie udziału w rynku, stopy zwrotu z kapitału własnego, dźwigni finansowej itp. a różnymi aspektami działalności. Ponadto w przypadku, gdy niektóre cele okażą się sprzeczne ma narzucić ich zunifikowaną strukturę godzenia - zmodyfikować je i ustalić priorytety.

Składniki modelu planowania finansowego

• Prognoza sprzedaży - prawie wszystkie plany finansowe przyjmują określony poziom sprzedaży i do niego dostosowują pozostałe wartości. Takie rozwiązanie jest powszechne w wielu rodzajach firm: planowanie koncentruje się na planowanej przyszłej sprzedaży, aktywach oraz finansowaniu potrzebnym do wsparcia sprzedaży. Prognoza sprzedaży najczęściej przedstawiana jest jako stopa wzrostu, rzadziej jako konkretna wartość. Z powodu niepewności na wolnym rynku, niektóre przedsiębiorstwa wyspecjalizowały się w prognozowaniu makroekonomicznym i przemysłowym, aby prognoza sprzedaży dostosowana była do zmieniających się warunków gospodarki.
• Sprawozdania finansowe pro forma - plan finansowy powinien zawierać przypuszczalny bilans, rachunek zysków i strat i rachunek przepływów pieniężnych (cash flow). Dokumenty te określa się jako sprawozdanie finansowe pro forma. Pro forma oznacza tu, że sprawozdania finansowe stanowią formę, którą stosujemy do streszczania różnych zdarzeń, jakie mogą mieć miejsce w przyszłości. Sprawozdania pro forma są generowane przez model planowania finansowego. Użytkownik określa wielkość sprzedaży, a model generuje wynikający z niej rachunek wyników oraz bilas.
• Wymogi dla aktywów - plan ma opisywać przewidywane nakłady kapitałowe. W wersji minimalnej planowany bilans będzie zawierał zmiany w majątku trwałym ogółem oraz kapitale obrotowym netto. Te zmiany są w rzeczywistości całkowitym budżetem kapitałowym firmy. Proponowane nakłady kapitałowe w różnych dziedzinach muszą być zgodne z ogólnymi przyrostami uwidocznionymi w planie długofalowym.
• Wymogi finansowe - plan powinien zawierać część dotyczącą koniecznych rozwiązań finansowych. Chodzi tu o uwzględnienie w nim polityki dywidendy oraz polityki zadłużenia. Jeżeli firma zaplanuje przyrost środków pieniężnych poprzez wyemitowanie nowych akcji czy pożyczkę powinna określić jakie rodzaje akcji muszą zostać sprzedane i jakie metody emisji będą najbardziej odpowiednie.
• "Wypełnienie" - to uwzględnione w planie dodatkowe finansowanie, na wypadek gdy po ustaleniu prognozy sprzedaży i wymaganych wydatków okazało się, że aktywa będą miały większą wartość niż pasywa, a więc bilans się nie zrównoważy. "Wypełnienie" jest więc źródłem finansowania zewnętrznego potrzebnym do uporania się z niedoborami bądź nadwyżkami w finansowaniu i doprowadzeniu do równowagi bilansu.
• Założenia ekonomiczne - plan musi uwzględnić środowisko ekonomiczne, w którym spodziewa się działać, powinien uwzględnić w przewidywaniach takie wartości jak przyszłą stopę procentową czy stopę podatkową.

Wybrane metody planowania finansowego

Metoda procentu od sprzedaży (ang. Percentage of Sales Method)

Jest to najprawdopodobniej jedna z prostszych metod, która stanowi szczególny przypadek metody stałych zależności. Pozwala ona przewidywać pozycje rachunku wyników i bilansu związanych bezpośrednio z przychodami operacyjnymi. W metodzie procentu od sprzedaży dążymy do znalezienia pozycji bilansu i rachunku wyników, których wartość zależna jest od wartości przychodów ze sprzedaży.

"Procedura kreowania tych pozycji wygląda następująco (R.Machała 2014, s. 355):

1. Identyfikacja pozycji bilansu i rachunku wyników, których wielkość uzależniona jest od wielkości przychodów ze sprzedaży.
2. Określenie zależności poszczególnych pozycji od poziomu sprzedaży.
3. Prognoza poziomu przychodów ze sprzedaży na pewną liczbę okresów na przód.
4. Obliczenie wartości pozycji bilansu i rachunku wyników uzależnionych od poziomu sprzedaży przy wykorzystaniu zależności obserwowanych w przeszłości.
5. Zaprognozowanie pozycji bilansu i rachunku wyników nieuzależnionych bezpośrednio od poziomy sprzedaży.
6. Zestawienie otrzymanych wyników w postaci prognozowanych bilansów i rachunków wyników".

Posiadając już rachunki oraz bilanse z łatwością obliczyć można także przepływy pieniężne.

Wady metody procentu od sprzedaży:

Największa wadą tej metody to uproszczenie tezy o zależności liniowej pozycji bilansu i rachunku od przychodów ze sprzedaży.

Metoda procentu od inflacji

Jest to kolejna metoda należąca do metody stałych zależności (R.Machała 2014, s. 362): Metoda ta zakłada prognozowanie pozycji rachunku wyników pod warunkiem, że będą one rosły w tempie wprost proporcjonalnym do tempa inflacji.

Np".Jeśli firma nie zakłada rozwoju działalności to można założyć, że czynsze przez nią płacone będą rosły np. 1,5 razy szybciej niż inflacja itd".(R.Machała 2014, s. 362).

Metoda procentu inflacji ma słuszne zastosowanie, gdy dane przedsiębiorstwo ma już za sobą pewien etap rozwoju, a w planach na najbliższą przyszłość nie przewiduje poszerzania zakresu własnej działalności. W takim przypadku należy zastosować osobne prognozowania wartości danej części pozycji.

Planowanie finansowe — artykuły polecane

Controlling finansowy — Prognozowanie przychodów i kosztów — Plan finansowy — Plan — Zarządzanie zasobami finansowymi — Polityka dywidend — Zasady planowania finansowego — Planowanie strategiczne — Procedura budżetowania

Bibliografia

• Brealey R., Myers S. (1999), Podstawy finansów przedsiębiorstw, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Czekaj J., Dresler Z. (2011), Zarządzanie finansami przedsiębiorstw: podstawy teorii, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Franc-Dąbrowska J., Zborowska M. (2008), Prognozowanie finansowe dla spółki X - spółka logistyczna, Zeszyty Naukowe Szkoły Głównej, Warszawa
• Głuchowski J., Huterski R., Jaaskelainen V., Nielsen P. (2001), Zarządzanie finansami w korporacjach międzynarodowych, Toruń
• Machała R. (2014), Zarządzanie Finansami i Wycena Firmy, Oficyna Wydawnicza UNIMEX, Wrocław
• Ross S., Westerfield R., Jordan B. (1999), Finanse przedsiębiorstw, Dom Wydawniczy ABC, Warszawa
• Walczak M. (red.) (2008), Sprawozdawczość i analiza finansowa w zarządzaniu przedsiębiorstwem Tom I, Społeczna Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości i Zarządzania w Łodzi, Łódź

Autor: Anna Rusinek, Agnieszka Wójcik