Owczy pęd

Owczy pęd - zachowanie będące naśladowaniem postępowania innych ludzi w celu dopasowania się, czy też podporządkowania do aktualnie obowiązujących norm. Jest to bardzo znane zjawisko, związane z psychologią tłumu. Występuje, gdy na decyzję podjętą przez człowieka ma wpływ zachowanie innych osób (Cypriański J., Rudawska E., Grzesiuk A., 2016).

Przykładem może być sytuacja na giełdzie, kiedy pojawiają się duże spadki kursów. Zauważamy wtedy, że ludzie lawinowo obstawiają daną akcję jeden po drugim, by nie stracić okazji ("jeżeli wszyscy stawiają, to akcja na pewno jest opłacalna").

Efekt owczego pędu na giełdzie

Efekt pogoni za tłumem oznacza współistniejący wzrost popytu oraz popularności danego produktu. Pragnienie pewnej rzeczy jak lawina pochłania osobę za osobą. Wyrażenie efekt owczego pędu możemy zastąpić słowem "herding", które posiada ekonomiczne, techniczne oraz psychologiczne wyjaśnienie terminu. Herding określa sytuacje, kiedy uczestnicy rynku masowo naśladują siebie nawzajem, a "zewnętrzni obserwatorzy" powodują wzrost lub spadek ceny walorów, gdyż mają oni znaczący wpływ na rynek. Sytuacja ta łączy się z także popłochem oraz strachem przed indywidualną stratą (Czerwoonka M., Olejczuk M., 2013).

Zarówno giełda jak i stado zwierząt są skupiskiem uczestników, w którym funkcjonuje przewodnik, z tą różnicą, że w przypadku stada będzie nim pasterz, a dla giełdy wiedza bądź informacja. Podobieństwem jest również posiadanie tozasmosci grupowej oraz ustalonego celu. Warto zwrócić uwagę na zachowanie w sytuacji, gdy jeden z elementów grupy swoim działaniem odbiega od ram. Jeśli w związku z tym popełni błąd, spotka się z dezaprobatą pozostałych członków (Czerwonka M., Olejczuk M., 2013).

Istnieje również pojęcie, opracowane przez A.V. Banerjee, ślepego naśladownictwa inwestorów bagatelizujące zdobyte przez siebie informacje, skupiające się tylko na cudzych. Banerjee dostrzega, że wzrost zainteresowania cudzymi informacjami powoduje regres wrażliwości na własne, co prowadzi do zmniejszenia skuteczności przekazywania wiadomości (Banerjee A.V., 1992).

Owczy pęd a snobizm

Podejście materialistyczne do komfortu ilustrować można złożonością, a także ambiwalencją. Wieloaspektowość wypływa z usposobienia wartości; jednostkowej, niestałej w czasie i problematyce, nieodporny na sugestie otaczającego świata (Stępień B., 2018).

Leibenstein podzielił konsumpcję dóbr luksusowych na poziomie indywidualnego konsumentana na dwa nurty:

1. pogoń za tłumem (bandwagon effect)/ owczy pęd
2. przeciwny do niego efekt snoba (Leibenstein H., 1950).

Podstawą tego podziału są dwa różne zachowania nabywców na wzrost popytu dób luksusowych. U grupy pierwszej - konsumentów "goniących za tłumem" - popyt na te dobra wzrasta wraz z ich popularności. Konsumenci ulegający właśnie takiej tendencji będą postrzegać siebie przez pryzmat opinii otoczenia. Natomiast nabywcy snobistyczni, nie są zainteresowani posiadaniem dóbr luksusowych, które są ogólnie pożądane publicznie; te towary przestają być dla nich cenne. Konsumenci, którzy chcą się wyróżniać, będą wykazywać właśnie takie postawy. Obie grupy nabywców klasyfikujemy jako zamożnych konsumentów kupujących towary na pokaz ale powody, dla których te zakupy są dokonywane, są zupełnie odmienne (Stępień B., 2018).

Psychologia tłumu i owczy pęd

Psychologia tłumu to dziedzina nauki, która zajmuje się badaniem zachowań i procesów psychicznych jednostek wchodzących w interakcje w grupie. Jest to obszar, w którym jednostki są pod wpływem grupowego myślenia i działania, co prowadzi do powstania pewnych charakterystycznych zjawisk, takich jak owczy pęd.

Owczy pęd odnosi się do sytuacji, w której jednostki w grupie podążają za jakimś trendem lub decyzją, niezależnie od swoich własnych przekonań lub ocen. Może to być związane z chęcią dostosowania się do większości, poszukiwaniem aprobaty lub unikaniem konfliktu. Owczy pęd jest często opisywany jako zjawisko, w którym jednostki tracą swoją indywidualność i poddają się wpływom grupowym.

Badania dotyczące wpływu grupowego na jednostkę

Badania dotyczące wpływu grupowego na jednostkę pozwalają nam lepiej zrozumieć, dlaczego owczy pęd występuje i jakie są jego konsekwencje dla jednostki. Przykładem takiego badania jest eksperyment Ascha, w którym uczestnicy mieli za zadanie ocenić, która z trzech linii jest najbardziej podobna do linii wzorcowej. Jednak większość uczestników, pod wpływem fałszywych odpowiedzi pozostałych członków grupy, zgadzała się na błędną odpowiedź. To badanie pokazuje, że jednostki mogą podjąć niewłaściwą decyzję, pod wpływem presji grupy.

Innym badaniem, które ilustruje wpływ grupowego myślenia, jest eksperyment Milgrama. Uczestnicy byli proszeni o wydawanie elektrycznych szoków innym osobom, pod pretekstem badania naukowego. Pomimo ewidentnego dyskomfortu i bólu zadawanego innym osobom, większość uczestników kontynuowała pod wpływem autorytetu naukowca prowadzącego eksperyment. To badanie pokazuje, że jednostki mogą podjąć działania sprzeczne z ich własnymi wartościami i przekonaniami, gdy są w grupie.

Przykłady i ilustracje owczego pędu w różnych kontekstach

Owczy pęd można zaobserwować w różnych kontekstach społecznych i organizacyjnych. Przykładem może być moda, gdzie ludzie często podążają za najnowszymi trendami, nawet jeśli nie są przekonani o ich wartości. Podobnie, w przypadku decyzji konsumenckich, jednostki mogą podążać za opiniami innych, zamiast polegać na własnej ocenie.

W organizacjach, owczy pęd może prowadzić do grupowego myślenia, gdzie wszyscy zgadzają się na pewne rozwiązanie, nawet jeśli nie jest ono najlepsze. Przykładem może być decyzja inwestycyjna, która jest podejmowana na podstawie popularności danej branży, zamiast na podstawie realnych analiz i prognoz.

Owczy pęd jest również widoczny w polityce, gdzie jednostki często podążają za liderem politycznym, nawet jeśli jego działania są sprzeczne z ich własnymi przekonaniami. To zjawisko może prowadzić do niezdrowej konformizmu i ograniczenia różnorodności politycznej.

Owczy pęd na giełdzie

Owczy pęd na giełdzie to zjawisko, które występuje wśród inwestorów, polegające na tendencji do kierowania się decyzjami innych uczestników rynku, zamiast podejmować samodzielne i racjonalne decyzje inwestycyjne. W przypadku owczego pędu, inwestorzy masowo inwestują w aktywa, które są uważane za popularne lub modne, niezależnie od obiektywnej wartości tych aktywów.

Owczy pęd może być wynikiem psychologicznych uwarunkowań, takich jak strach przed przegapianiem okazji lub brak zaufania do własnych umiejętności inwestycyjnych. Ponadto, wpływ na owczy pęd mają również czynniki społeczne, takie jak przekonanie, że większa grupa inwestorów wie lepiej, lub obawa przed odrzuceniem przez społeczność inwestycyjną.

Wpływ owczego pędu na rynki finansowe może być znaczący. W przypadku, gdy inwestorzy masowo inwestują w pewne aktywa, ich ceny mogą znacznie wzrosnąć, przyczyniając się do powstania bańki spekulacyjnej. Jednak, gdy inwestorzy nagle zmieniają swoje preferencje inwestycyjne i masowo zaczynają wyprzedawać te aktywa, ich ceny mogą gwałtownie spaść, co może prowadzić do krachu na rynku.

Przykłady i konsekwencje owczego pędu na giełdzie

Przykładem owczego pędu na giełdzie może być popularność inwestowania w spółki technologiczne w okresie hossy na rynku. Wiele osób, widząc rosnące ceny akcji spółek technologicznych, zaczyna inwestować w te akcje, niezależnie od ich fundamentalnej wartości. Efektem tego może być powstanie bańki spekulacyjnej, gdy ceny akcji przekraczają realną wartość tych spółek. Następnie, gdy inwestorzy zaczynają masowo wyprzedawać te akcje, ich ceny spadają, powodując straty dla tych, którzy inwestowali w owczym pędzie.

Innym przykładem owczego pędu może być sytuacja, gdy inwestorzy masowo inwestują w akcje pewnego sektora gospodarki, na przykład energetycznego. Jeśli dana branża cieszy się dużą popularnością, inni inwestorzy mogą czuć się zobowiązani do inwestowania w ten sektor, obawiając się przegapienia okazji. Jednak gdy nagle sytuacja na rynku ulega zmianie, na przykład z powodu wprowadzenia nowych regulacji lub spadku cen surowców, owczy pęd może doprowadzić do gwałtownego spadku cen akcji w tym sektorze.

Konsekwencje owczego pędu na giełdzie mogą być poważne. Inwestorzy, którzy inwestują w owczym pędzie, ryzykują straty finansowe, gdy ceny aktywów, w które inwestują, gwałtownie spadają. Ponadto, powstanie bańki spekulacyjnej może negatywnie wpływać na stabilność rynków finansowych jako całości, a krach na rynku może prowadzić do ogólnospołecznych skutków, takich jak wzrost bezrobocia czy spadek zaufania inwestorów.

Metody i techniki wykorzystywane w analizie owczego pędu na rynku finansowym

Analiza owczego pędu na rynku finansowym jest istotna dla inwestorów, którzy starają się uniknąć pułapek związanych z owczym pędem i podejmować racjonalne decyzje inwestycyjne. Istnieje wiele metod i technik, które mogą być wykorzystane w analizie owczego pędu.

Jedną z takich metod jest analiza kontrarianizmu. Polega ona na przeciwnym działaniu do większości inwestorów na rynku. Kontrarianie starają się inwestować w aktywa, które są niedoceniane przez rynek, a sprzedawać te, które są przewartościowane. Działanie wbrew owczemu pędowi może przynieść korzyści, gdyż inwestorzy kontrarianie mogą wykorzystać przecenione aktywa i zyskać na ich wzroście ceny w przyszłości.

Inną techniką jest analiza fundamentalna, która polega na badaniu fundamentalnych czynników wpływających na wartość aktywów. Inwestorzy starają się ocenić prawdziwą wartość aktywów, niezależnie od owczego pędu na rynku. Analiza fundamentalna może być przydatna w identyfikacji niedowartościowanych aktywów, które mogą przynieść zyski w dłuższej perspektywie.

Wreszcie, analiza techniczna może być wykorzystana do identyfikacji trendów i sygnałów kupna lub sprzedaży na rynku, które mogą wskazywać na występowanie owczego pędu. Inwestorzy mogą analizować wykresy cenowe, wskaźniki techniczne i inne narzędzia, aby zidentyfikować momenty, w których owczy pęd może występować.

Psychologia konsumenta i owczy pęd

Rola owczego pędu w podejmowaniu decyzji konsumenckich

Owczy pęd jest jednym z kluczowych pojęć w psychologii konsumenta. Odzwierciedla on tendencję ludzi do naśladowania innych w podejmowaniu decyzji konsumenckich. Jest to zjawisko społeczne, które ma ogromny wpływ na zachowania konsumentów i ich wybory.

Psychologia konsumenta sugeruje, że owczy pęd wynika z potrzeby przynależności społecznej i dążenia do akceptacji grupy. Konsument, będąc częścią społeczeństwa, chce być akceptowany i zrozumiany przez innych. W rezultacie, kiedy widzi, że inni ludzie kupują określony produkt lub przyjmują określoną modę, ma tendencję do naśladowania ich zachowań.

Owczy pęd może wpływać na decyzje konsumenckie na różnych poziomach. Może dotyczyć wyboru produktów, marek, stylów życia, preferencji kulinarnych i wielu innych aspektów konsumpcji. Często ludzie decydują się na te same produkty, co ich znajomi, rodzina lub celebryci, ponieważ wierzą, że jeśli inni je akceptują, to muszą być dobre.

Przykłady owczego pędu w modzie, kulturze i innych dziedzinach konsumpcji

Owczy pęd jest szczególnie widoczny w dziedzinie mody. Kiedy jakaś marka lub projektant wprowadza nowy trend, szybko staje się on popularny i masowo kupowany przez konsumentów. Przykładem może być moda na noszenie określonego modelu butów, które stają się absolutnym hitem, ponieważ wiele osób zdecydowało się na ich zakup.

Podobnie jest w dziedzinie kultury. Jeśli jakiś film, serial, książka lub piosenka zdobywa popularność, inni konsumenci również są skłonni do zapoznania się z tym dziełem. Owczy pęd sprawia, że ludzie czują się bardziej komfortowo, gdy podążają za trendami i popularnymi produktami.

Owczy pęd występuje również w innych dziedzinach konsumpcji, takich jak technologia, motoryzacja, podróże czy żywienie. Kiedy pewien produkt lub marka staje się modne i akceptowane społecznie, konsumenci zaczynają go kupować, aby włączyć się w tę społeczność.

Metody i techniki wykorzystywane w badaniu owczego pędu w psychologii konsumenta

Badanie owczego pędu w psychologii konsumenta wymaga zastosowania różnych metod i technik. Jedną z nich jest analiza danych rynkowych, która pozwala zidentyfikować trendy i wzorce konsumenckie. Przez monitorowanie sprzedaży, ankietowanie i obserwację zachowań konsumentów można zauważyć, jakie produkty są najpopularniejsze i dlaczego.

Inną metodą jest przeprowadzanie badań społecznych, w których konsumenci są pytani o swoje preferencje i decyzje konsumenckie. Dzięki temu można zebrać informacje na temat tego, dlaczego ludzie podążają za owczym pędem i jakie czynniki wpływają na ich decyzje.

W psychologii konsumenta stosuje się także techniki eksperymentalne, takie jak badania laboratoryjne i obserwacje zachowań. Dzięki nim można identyfikować czynniki, które wpływają na występowanie owczego pędu i zrozumieć, w jaki sposób może być on wykorzystywany w celach marketingowych.

Ważnym narzędziem badawczym jest również analiza mediów społecznościowych, która pozwala monitorować trendy i wpływ influencerów na decyzje konsumenckie. Poprzez analizę postów, komentarzy i interakcji w mediach społecznościowych można zidentyfikować, jakie produkty i marki są najbardziej popularne wśród społeczności online.

Owczy pęd — artykuły polecane

Zachowania stadne — Efekt snoba — Lider opinii — Motyw — Konformizm — Dysonans poznawczy — Konflikt społeczny — Model AKLPCP — Etnocentryzm

Bibliografia

• Banerjee A. (1992), A Simple Model of Herd Behaviour, The Quarterly Journal of Economics, nr 107
• Cypriański J., Rudawska E., Grzesiuk A. (2016), Wybrane aspekty zachowań nabywców na aukcjach internetowych, 5 (364):
• Czerwonka M., Oleśniewicz M. (2013), Racjonalność zjawiska zachowań stadnych wśród inwestorów indywidualnych, Kolegium Zarządzania i Finansów, SGH, Warszawa
• Leibenstein H. (1950), Bandwagon, Snob, and Veblen Effects in the Theory of Consumers, Demand. Quarterly Journal of Economics, 64
• Oleksyn T. (2013), Filozofia a zarządzanie, Oficyna Wolters Kluwer, Warszawa
• Stępień B. (2018), Pomiędzy snobizmem, a pogonią za tłumem, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Wheeler L. (1966), Motivation as a Determinant of Upward Comparison. Journal of Experimental Social Psychology, 27-31
• Wills T. (1981), Downward Comparison Principles in Social Psychology, Psychological Bulletin, 90, 245-271

Autor: Emilia Jarecka