Określanie długości cyklu produkcyjnego

Okres od rozpoczęcia procesu produkcji do jego zakończenia nazywany jest cyklem produkcyjnym. Długość cyklu produkcyjnego zależy od rodzaju produkowanego wyrobu.

Cykl produkcyjny zależy m.in., od takich czynników jak: specyfikacja dziedziny wytwarzania produktu, poziom stosowanej techniki i technologii, organizacja procesu produkcyjnego oraz kwalifikacji siły roboczej.

Obliczanie długości cyklu produkcyjnego ma istotne znaczenie w planowaniu procesów produkcji, zaopatrzenia i zbytu w przedsiębiorstwie przemysłowym. Stosowane w tym celu metody mają różnorodny charakter (np.: metody analityczne, graficzne i grafo-analityczne).

Według Durlika długość cyklu produkcyjnego, czyli czas trwania operacji podstawowego procesu produkcyjnego i czas przerw w podstawowym procesie produkcyjnym, może być określana kilkoma metodami, m.in.: szacunkową, statystyczno-doświadczalną, analityczną. Najczęściej stosowana jest metoda szacunkowa oraz statystyczno-doświadczalna. Metody te nie są zbyt dokładne i czasami nie mogą być zastosowane, szczególnie w odniesieniu do nowo uruchamianej produkcji. Wówczas stosuje się metodę analityczną.

Do obliczania cyklu produkcyjnego wyrobów prostych technologicznie i konstrukcyjnie stosuje się metodę analityczną. Metoda grafo-analityczna ma zastosowanie przy wyrobach, które wymagają długiego i skomplikowanego procesu produkcyjnego. Metoda grafo-analityczna zapewnia dokładniejszy pomiar oraz przejrzystość cyklu produkcyjnego. Do określenia elementów składowych oraz cyklu produkcyjnego stosuje się inne metody np.: metody statystyczne, które polegają na bardziej szczegółowemu pokazaniu przebiegu wszystkich operacji oraz czynności procesu produkcyjnego wyrobu.

Zasady analityczno-obliczeniowe, które polegają na rachunkowym określaniu wszystkich elementów cyklu produkcyjnego są także stosowane do określania długości cyklu produkcyjnego.

Wiedza o długości cyklu produkcyjnego jest bardzo ważnym ekonomicznym aspektem w zarządzaniu przedsiębiorstwem. Aspekt ekonomiczny polega na tym, że wymaga on ponoszenia nakładów od początku jego trwania do końca, natomiast dochody (efekty) ukazują się po jego zakończeniu. Z tego powodu każde przedsiębiorstwo dąży do jego skracania.

Czynniki wpływające na długość cyklu produkcyjnego

Różne rodzaje produktów mają bezpośredni wpływ na długość cyklu produkcyjnego. Produkty o złożonej konstrukcji lub wysokiej specjalizacji mogą wymagać dłuższego czasu na zaplanowanie, przygotowanie i wykonanie procesu produkcyjnego. Ponadto, produkty o dużych rozmiarach lub skomplikowanych formach mogą wymagać bardziej zaawansowanych technik i technologii, co również wpływa na długość cyklu produkcyjnego.

Wykorzystanie nowoczesnych technik i technologii może znacząco skrócić czas trwania cyklu produkcyjnego. Automatyzacja procesów, zastosowanie zaawansowanych maszyn i narzędzi, oraz wykorzystanie nowych metod i technik produkcyjnych mogą przyspieszyć procesy i zwiększyć wydajność. Jednocześnie, konieczność wprowadzenia nowej technologii lub dostosowania istniejących maszyn może spowodować wydłużenie cyklu produkcyjnego.

Efektywna organizacja procesu produkcyjnego może znacznie skrócić czas trwania cyklu produkcyjnego. Optymalne rozmieszczenie stanowisk pracy, odpowiednie planowanie i harmonogramowanie operacji, oraz minimalizacja czasu przestojów i zmniejszenie liczby operacji nieprodukcyjnych mogą przyczynić się do skrócenia cyklu produkcyjnego. Ponadto, zastosowanie metod zarządzania jakością, takich jak Lean Manufacturing, może przyspieszyć procesy i usprawnić przepływ materiałów i informacji.

Kwalifikacje siły roboczej mają duże znaczenie dla długości cyklu produkcyjnego. Pracownicy z odpowiednimi umiejętnościami i doświadczeniem mogą wykonywać zadania szybciej i bardziej efektywnie, co przekłada się na skrócenie cyklu produkcyjnego. Ponadto, odpowiednie przeszkolenie pracowników w zakresie obsługi nowoczesnych maszyn i technologii może przyspieszyć procesy produkcyjne. Brak odpowiednich kwalifikacji może prowadzić do opóźnień i błędów, co wydłuża czas trwania cyklu produkcyjnego.

Inne czynniki wpływające na długość cyklu produkcyjnego

Inne czynniki, które mogą mieć wpływ na długość cyklu produkcyjnego, to między innymi:

• Dostępność surowców i materiałów - brak dostępności lub opóźnienia w dostawach mogą spowodować wydłużenie cyklu produkcyjnego.
• Warunki atmosferyczne - niekorzystne warunki atmosferyczne mogą wpływać na możliwość pracy na otwartej przestrzeni lub transport materiałów, co może prowadzić do opóźnień w produkcji.
• Problemy techniczne - awarie maszyn, niedostępność narzędzi, czy problemy z oprogramowaniem mogą wydłużać czas trwania cyklu produkcyjnego.
• Zmiany w zamówieniach - zmiany w zamówieniach klientów mogą wymagać dostosowania procesu produkcyjnego, co może wpływać na długość cyklu.
• Problemy logistyczne - opóźnienia w transportach, problemy z magazynowaniem czy trudności w organizacji przepływu materiałów mogą wydłużać czas trwania cyklu produkcyjnego.

Metody obliczania długości cyklu produkcyjnego

Metoda szacunkowa polega na oszacowaniu czasu trwania poszczególnych operacji i procesów w cyklu produkcyjnym na podstawie doświadczenia, wiedzy eksperckiej i analizy historycznych danych. Szacowanie może odbywać się na podstawie porównania z podobnymi projektami lub na podstawie informacji dostarczonych przez pracowników. Metoda ta pozwala szybko określić przybliżony czas trwania cyklu produkcyjnego, jednak może być obarczona pewnym stopniem niepewności.

Metoda statystyczno-doświadczalna opiera się na zbieraniu danych dotyczących czasu trwania cyklu produkcyjnego i analizie statystycznej tych danych. Na podstawie tych analiz można określić średni czas trwania cyklu, odchylenie standardowe oraz maksymalny i minimalny czas trwania. Metoda ta pozwala na precyzyjne określenie długości cyklu produkcyjnego i uwzględnienie zmienności czasów wykonania.

Metoda analityczna polega na analizie procesów produkcyjnych i wykorzystaniu matematycznych modeli do obliczenia czasu trwania cyklu. Na podstawie analizy operacji, czasów wykonania, oraz innych parametrów można przewidzieć czas trwania cyklu dla nowo uruchamianej produkcji. Metoda ta wymaga dokładnej znajomości procesów produkcyjnych i umiejętności analizy danych.

Metoda grafo-analityczna polega na przedstawieniu procesów produkcyjnych w formie grafu, gdzie wierzchołki reprezentują operacje, a krawędzie reprezentują kolejność wykonywania tych operacji. Na podstawie analizy grafu można określić najdłuższą ścieżkę, czyli czas trwania cyklu. Metoda ta jest szczególnie przydatna w przypadku skomplikowanych procesów produkcyjnych, gdzie analiza poszczególnych operacji może być trudna lub czasochłonna.

Oprócz wymienionych powyżej metod istnieje wiele innych technik i narzędzi do obliczania długości cyklu produkcyjnego. Przykładowo, metoda symulacji komputerowej pozwala na modelowanie procesów produkcyjnych i przewidywanie czasu trwania cyklu na podstawie symulacji. Metoda Lean Manufacturing, oparta na zasadach eliminowania marnotrawstwa i zapewniania ciągłego przepływu, może również przyczynić się do skrócenia cyklu produkcyjnego. Istnieją również specjalistyczne oprogramowania do zarządzania produkcją, które umożliwiają monitorowanie i analizę czasu trwania cyklu.

Znaczenie długości cyklu produkcyjnego w zarządzaniu przedsiębiorstwem

Długość cyklu produkcyjnego ma istotne znaczenie dla planowania procesów produkcji, zaopatrzenia i zbytu. Wiedza na temat czasu trwania cyklu pozwala na precyzyjne określenie terminów rozpoczęcia i zakończenia produkcji, co ułatwia planowanie dostaw surowców i materiałów oraz terminów dostaw dla klientów. Skrócenie cyklu produkcyjnego może umożliwić elastyczniejsze reagowanie na zmieniające się potrzeby rynku i zapewnienie terminowych dostaw dla klientów.

Długość cyklu produkcyjnego ma bezpośredni wpływ na efektywność i rentowność przedsiębiorstwa. Skrócenie cyklu produkcyjnego umożliwia szybsze wprowadzanie produktów na rynek, zwiększa przepustowość produkcji i umożliwia szybsze reagowanie na zmieniające się potrzeby klientów. Krótszy cykl produkcyjny pozwala również na redukcję kosztów magazynowania, zmniejszenie ryzyka przestarzałości produktów oraz ograniczenie kosztów związanych z opóźnieniami w dostawach.

Skracanie cyklu produkcyjnego może być wykorzystane jako strategia konkurencyjna. Przedsiębiorstwa, które są w stanie dostarczać produkty szybciej od konkurencji, mogą zyskać przewagę na rynku. Krótszy cykl produkcyjny umożliwia szybsze reagowanie na zmiany popytu, dostosowanie się do zmieniających się trendów i preferencji klientów. Przedsiębiorstwa, które potrafią skrócić cykl produkcyjny, mogą również zaoferować klientom szybsze terminy dostaw, co może wpływać na ich lojalność i satysfakcję.

Wiedza na temat długości cyklu produkcyjnego może być wykorzystana przy podejmowaniu decyzji strategicznych i operacyjnych. Informacje dotyczące czasu trwania cyklu pozwalają na lepsze planowanie produkcji, zapewnienie odpowiednich zasobów i wyposażenia oraz określenie optymalnych terminów dostaw i zbytu. Skrócenie cyklu produkcyjnego może wymagać inwestycji w nowoczesne technologie, szkolenie pracowników lub reorganizację procesów, dlatego ważne jest uwzględnienie długości cyklu przy podejmowaniu strategicznych decyzji dotyczących rozwoju przedsiębiorstwa.

Określanie długości cyklu produkcyjnego — artykuły polecane

Typy produkcji — Recykling — Produkcja jednostkowa — Linia produkcyjna — Gospodarka narzędziowa — Heijunka — Równomierność produkcji — Kanban — SMED

Bibliografia

• Pasterniak K. (2005), Zarys zarządzania produkcją, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Wirkus M., Maciągowski D. (2011), Metody określania i wykorzystania zdolności produkcyjnych w warunkach mass customization. Zarządzanie Przedsiębiorstwem, 14(1)

Autor: Krzysztof Kowalczyk, Szczepan Cieślak