Mnożnik turystyczny
Mnożnik turystyczny jest jednym z kluczowych pojęć w dziedzinie zarządzania turystyką. Odnosi się on do efektu, w jakim turystyka może wpływać na rozwój gospodarczy danego regionu. Mnożnik turystyczny jest narzędziem służącym do mierzenia ekonomicznych korzyści przynoszonych przez turystykę, zarówno w skali lokalnej, jak i regionalnej.
Definicja mnożnika turystycznego zakłada, że każda wydana jednostka pieniądza przez turystę generuje dodatkowe wydatki w danym regionie. Te dodatkowe wydatki wpływają na wzrost dochodów i zatrudnienia w sektorze turystycznym, co z kolei prowadzi do powstawania dodatkowych wydatków w innych sektorach gospodarki. W rezultacie dochodzi do powstania efektu mnożnikowego, gdzie każda inwestycja turystyczna przyczynia się do generowania większej ilości dochodów w całym regionie.
Turystyka stymuluje rozwój gospodarczy regionów, poprzez napływ kapitału, co powoduje powstanie nowych miejsc pracy, wzrost obrotów lokalnych firm, wzrost zarobków lokalnej społeczności i wzrost podatków trafiających do budżetu państwa. Rola turystyki w gospodarce kraju ma bardzo dużą wagę, kreuje dodatkową działalność gospodarcząą i pobudza inne sektory np. przemysł, budownictwo.
Mnożnik turystyczny pozwala oszacować całkowite efekty (bezpośrednie, pośrednie i indukowane) początkowych wydatków turystycznych (A.Panasiuk, 2006, s. 53-54)
Model mnożnika turystycznego można przedstawić poniższym równaniem:
z czego:Kr - regionalny mnożnik dochodu (mnożnikowy efekt ekonomiczny),
a - bezpośredni dochód regionalny (bezpośredni efekt ekonomiczny, np. przedsiębiorców oferujących usługi hotelowe,
b - pośredni dochód regionalny (pośredni efekt ekonomiczny, np. zaopatrujących bazę noclegową w pościel, meble, środki czystości itp.,
c - indukowany dochód regionalny (indukowany efekt ekonomiczny, np. osób zatrudnionych w hotelach) (A.Panasiuk, 2008, s. 19),
bądź:
gdzie:
M - mnożnik turystyczny,
ΔI - zmiana wpływów wynikająca ze zmian na poziomie wydatków turystycznych,
ΔT - zmiana wydatków turystycznych (Rynek turystyczny Ekonomiczne zagadnienia turystyki, 2012, s. 87),
Aby zbadać całkowity efekt ekonomiczny rozwoju turystyki w danym regionie, czyli mnożnik, należy wziąć pod uwagę efekt bezpośredni, pośredni i indukowany.
Efekt bezpośredni ekonomiczny obrazuje branże i część gospodarki, która finalnie zaspokaja popyt turystyczny. Zmiana na poziomie produkcji będzie równa zmianie popytu końcowego. Bezpośredni wpływ na dochody będzie miał poziom płac i zysków.
Pośredni efekt ekonomiczny spowodowany jest koniecznością zakupów w innych sektorach gospodarki przez przedsiębiorstwa związane z obsługą ruchu turystycznego. Dotyczy również zakupów dokonywanych przez dostawców przedsiębiorstwa turystycznego. Przykładem może być wzrost popytu na usługi gastronomiczne, co prowadzi do wzrostu zapotrzebowania na siłę roboczą, żywność i napoje itp. Łańcuch nie kończy się do momentu, kiedy popyt nie zostanie zaspokojony przez producentów danego obszaru. W przeciwnym razie pieniądze będą wypływały poza dany obszar, a efekt przeniesie się razem z nim (A.Panasiuk, 2006, s. 54)
Indukowany efekt ekonomiczny to wzrost wydatków, możliwy dzięki zwiększonym dochodom ludności zatrudnionej w bezpośredniej i pośredniej obsłudze runku turystycznego (A.Panasiuk, 2006, s. 54)
Ekonomiczne skutki rozwoju turystyki mają formę powyżej wymienionych efektów, dlatego jej znaczenie dla gospodarki jest bardzo różne i zależy od wielu czynników, w tym od charakteru danego regionu. Przyjęto, że udział efektów pośrednich i indukowanych wzrasta wraz z e stopniem integralności przemysłu turystycznego z innymi rodzajami gospodarki. W momencie kiedy turyści dokonują wydatków w wybranej destylacji turystycznej, uruchamiają kolejny strumień pieniędzy, który wytwarza korzyści dla gałęzi gospodarki, które współpracują z branżą turystyczną. W wyniku finalnym widać, jak początkowe wydatki przepływają przez różne gałęzie gospodarki i rozkładają się na wiele podmiotów związanych mniej lub bardziej z obsługą turystów. ((Rynek turystyczny Ekonomiczne zagadnienia turystyki, 2012, s. 87))
Formułę krążenia pieniądza wprowadzonego do obiegu gospodarczego dzięki wydatkom turystów obrazuje poniższa formuła:
gdzie:
M - mnożnik krążenia pieniądza w gospodarce,
ΔC - faktyczny wzrost konsumpcji w regionie bez podstawowej konsumpcji turystów,
ΔY - wzrost dochodów ludności,
ΔC/ ΔY - krańcowa skłonność ludności do wydawania swoich dochodów.
Rozwój turystyki w kraju recepcyjnym, który może wywołać wielkość mnożnika zależy od następujących czynników:
- "Ilości pieniędzy wydatkowanych przez turystów i liczby transakcji zawartych podczas obiegu tych pieniędzy w gospodarce (liczba turystów, długość pobytu, wielkość wydatków),
- Czynników determinujących krańcową skłonność do konsumpcji (poziom dochodów),
- Czynników wpływających na popyt inwestycyjny przedsiębiorstw, obejmujący inwestycje nowe, popyt pośredni (przepływy materialne w pośrednich stadiach produkcji) oraz popyt restytucyjny związany z odtworzeniem środków trwałych".(A.Panasiuk, 2006, s. 54).
Czynniki wpływające na mnożnik turystyczny
Charakter regionu
Turystyka masowa i turystyka ekologiczna różnią się od siebie pod wieloma względami, w tym pod względem wydatków, jakie ponoszą turyści. W przypadku turystyki masowej, turyści często wydają większe sumy na zakwaterowanie, transport, jedzenie i atrakcje turystyczne. Mają tendencję do korzystania z luksusowych hoteli, restauracji i sklepów, co przekłada się na większy wpływ na lokalną gospodarkę. Natomiast w turystyce ekologicznej, turyści często wydają mniej na zakwaterowanie, preferując kempingi, schroniska czy domki letniskowe. Ponadto, skupiają się na ekologicznych atrakcjach, takich jak wycieczki po parkach narodowych, piesze wędrówki, czy obserwacje dzikiej przyrody.
Rodzaj turystyki ma również istotny wpływ na mnożnik turystyczny. Turystyka masowa, ze względu na większe wydatki i większą liczbę turystów, może generować większe efekty mnożnikowe. Wpływ na lokalną gospodarkę może być znaczny, zwłaszcza jeśli region ma odpowiednią infrastrukturę i atrakcje turystyczne, które przyciągają turystów. Z drugiej strony, turystyka ekologiczna, choć generuje mniejsze wydatki, może mieć pozytywny wpływ na ochronę środowiska i zrównoważony rozwój, co może przyciągać inwestycje i długoterminowy rozwój regionu.
Okresy wysokiego popytu turystycznego, takie jak wakacje letnie czy święta, mogą generować większe efekty mnożnikowe. W tym czasie więcej osób decyduje się na podróżowanie i spędzanie czasu wolnego, co prowadzi do zwiększenia liczby turystów i wzrostu wydatków. Dodatkowo, w tym okresie turyści często korzystają z różnych usług turystycznych, takich jak przewodnicy, wypożyczalnie sprzętu czy restauracje, co przyczynia się do większego wpływu na lokalną gospodarkę.
W okresach niskiego popytu turystycznego, takich jak poza sezonem czy w dni robocze, mnożnik turystyczny może być ograniczony. Mniejsza liczba turystów prowadzi do mniejszych wydatków i mniejszego wpływu na lokalną gospodarkę. W takich okresach, regiony turystyczne mogą doświadczać spadku przychodów i trudności finansowych. Dlatego ważne jest, aby regiony turystyczne miały strategie rozwoju turystyki, które uwzględniają zarówno okresy wysokiego, jak i niskiego popytu, aby zminimalizować negatywne skutki sezonowości.
Rozwój infrastruktury
Inwestycje w infrastrukturę mają kluczowe znaczenie dla wzrostu turystyki i generowania efektów mnożnikowych. Budowa dróg i lotnisk ułatwia transport i umożliwia większej liczbie turystów dotarcie do danego regionu. Powstanie nowych hoteli i atrakcji turystycznych przyciąga turystów i zachęca ich do przedłużenia pobytu oraz zwiększenia wydatków na usługi turystyczne. Wszystko to przyczynia się do większego wpływu na lokalną gospodarkę i generowania efektów mnożnikowych.
Rozbudowa infrastruktury może przyczynić się do przyciągnięcia większej liczby turystów. Poprawa dostępności regionu, lepsze połączenia komunikacyjne i udogodnienia dla turystów, takie jak rozbudowane sieci transportowe czy atrakcyjna oferta hotelowa, mogą być czynnikiem decydującym dla potencjalnych turystów. Dlatego inwestycje w infrastrukturę są istotne dla rozwoju turystyki i generowania większych efektów mnożnikowych.
Efekty wtórne
Turystyka może przynieść znaczne dochody lokalnej społeczności. Wydatki turystów na zakwaterowanie, jedzenie, atrakcje turystyczne i inne usługi przekładają się na zwiększenie obrotów lokalnych przedsiębiorstw. Te dochody są następnie reinwestowane w rozwój lokalnej gospodarki, co może prowadzić do dalszego wzrostu turystyki i generowania większych efektów mnożnikowych.
Wzrost dochodów związany z turystyką może przyczynić się do poprawy jakości życia mieszkańców. Zwiększenie zatrudnienia w sektorze turystycznym i związanych branżach, takich jak gastronomia, usługi transportowe czy handel, daje mieszkańcom większe możliwości zarobkowe. W rezultacie, mieszkańcy mogą czerpać korzyści z rozwoju turystyki poprzez wzrost swoich dochodów, co przekłada się na poprawę jakości życia.
Rozwój turystyki często wiąże się z rozbudową usług i infrastruktury, które są również dostępne dla lokalnej społeczności. Powstanie nowych restauracji, sklepów, miejsc rekreacji czy obiektów sportowych przyczynia się do poprawy jakości życia mieszkańców. Dodatkowo, rozwój turystyki może przyciągać inwestycje w inne dziedziny, takie jak infrastruktura zdrowotna, edukacyjna czy kulturalna, co daje mieszkańcom dostęp do lepszych usług i udogodnień.
Rozwój turystyki może mieć pozytywny wpływ na wiele aspektów życia mieszkańców. Zwiększenie dostępności do edukacji, poprawa opieki zdrowotnej, rozwój infrastruktury kulturalnej czy ochrona dziedzictwa kulturowego to tylko niektóre z korzyści, jakie mogą wynikać z rozwoju turystyki. Poprawa tych obszarów ma istotne znaczenie dla jakości życia mieszkańców i przyczynia się do zrównoważonego rozwoju regionu.
Negatywne skutki wzrostu turystyki
Wzrost turystyki może prowadzić do przeciążenia infrastruktury. Zwiększona liczba turystów może powodować problemy z zakwaterowaniem, transportem czy dostępem do atrakcji turystycznych. Przeciążenie infrastruktury może prowadzić do utraty jakości usług turystycznych, niezadowolenia turystów i negatywnego wpływu na wizerunek regionu.
Aby sprostać rosnącemu popytowi turystycznemu, regiony turystyczne często muszą zainwestować w rozbudowę infrastruktury. Budowa nowych dróg, hoteli czy atrakcji turystycznych może wiązać się z wysokimi kosztami i trudnościami związanymi z planowaniem i realizacją projektów. Ponadto, konieczność rozbudowy infrastruktury może prowadzić do degradacji środowiska naturalnego i niekorzystnie wpływać na zrównoważony rozwój turystyki.
Wzrost turystyki może prowadzić do zanieczyszczenia środowiska naturalnego, dewastacji przyrody i zmian klimatycznych. Wysoka liczba turystów, korzystanie z transportu, generowanie odpadów czy nadmierne użytkowanie zasobów naturalnych mogą negatywnie wpływać na środowisko. Konieczne jest podejmowanie działań mających na celu ochronę środowiska naturalnego i promowanie zrównoważonego rozwoju turystyki, aby minimalizować te negatywne skutki.
Wzrost turystyki wymaga równoczesnej ochrony środowiska i zrównoważonego rozwoju. Konieczne jest podejmowanie działań mających na celu minimalizowanie negatywnego wpływu turystyki na środowisko, takie jak ograniczanie emisji gazów cieplarnianych, gospodarowanie odpadami czy ochrona dziedzictwa kulturowego. Ponadto, ważne jest promowanie świadomego turystyki, która dba o środowisko i respektuje miejscową kulturę i tradycje.
| Mnożnik turystyczny — artykuły polecane |
| Popyt zagregowany — Efekt mnożnikowy — Dualizm ekonomiczny — Popyt efektywny — Inflacja popytowa — Paradoks zapobiegliwości — Popyt globalny — Konsekwencje rozwoju turystyki — Szok podażowy |
Bibliografia
- Kachniewska M., Nawrocka E., Niezgoda A., Pawlicz A. (2012), Rynek turystyczny. Ekonomiczne zagadnienia turystyki, Wolters Kluwer, Warszawa
- Kornak A., Montygierd-Łoyba M. (1985), Ekonomika Turystyki, PWN, Warszawa
- Panasiuk A. (2006), Ekonomika turystyki, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
- Panasiuk A. (2011), Gospodarka turystyczna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
Autor: Patrycja Wachel
