Gospodarka odpadami

Z Encyklopedia Zarządzania
(Przekierowano z Gospodarowanie odpadami)

Przez gospodarkę odpadami rozumie się zbieranie, transport, odzysk i unieszkodliwianie odpadów, w tym również nadzór nad takimi działaniami oraz nad miejscami unieszkodliwiania odpadów.

TL;DR

Gospodarka odpadami obejmuje zbieranie, transport, odzysk i unieszkodliwianie odpadów oraz nadzór nad tymi działaniami. Regulacje prawne dotyczące gospodarowania odpadami określają zasady, takie jak zapobieganie powstawaniu odpadów, odzysk i unieszkodliwianie odpadów oraz prowadzenie ewidencji odpadów. Odpady są klasyfikowane ze względu na ich szkodliwość dla środowiska i zdrowia ludzi. Istnieją sposoby ograniczania ilości odpadów, takie jak recykling, modyfikacja technologii i wprowadzenie technologii mało - i bezodpadowych.

Regulacje prawne dotyczące gospodarowania odpadami

Zasady gospodarowania odpadami reguluje Ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach i przepisy wykonawcze znajdujące podstawę w jej artykułach.

Ustala ona sposób gospodarowania odpadami zapewniający ochronę życia i zdrowia ludzi oraz ochronę środowiska zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju, a w szczególności zasady zapobiegania powstawaniu odpadów lub ograniczania ilości odpadów i ich negatywnego oddziaływania na środowisko, a także odzysku lub unieszkodliwiania odpadów.

Zgodnie z ustawą, kto podejmuje działania powodujące lub mogące powodować powstawanie odpadów, powinien takie działania planować, projektować i prowadzić, tak aby:

  • zapobiegać powstawaniu odpadów lub ograniczać ilość odpadów i ich negatywne oddziaływanie na środowisko przy wytwarzaniu produktów, podczas i po zakończeniu ich użytkowania,
  • zapewniać zgodny z zasadami ochrony środowiska odzysk, jeżeli nie udało się zapobiec powstawaniu odpadów,
  • zapewniać zgodne z zasadami ochrony środowiska unieszkodliwianie odpadów, których powstaniu nie udało się zapobiec lub których nie udało się poddać odzyskowi.

Najważniejsze ustalenia dla gospodarki odpadami wynikające z ustawy

  • Wytwórca odpadów jest obowiązany do stosowania takich sposobów produkcji lub form usług oraz surowców i materiałów, które zapobiegają powstawaniu odpadów lub pozwalają utrzymać na możliwie najniższym poziomie ich ilość, a także ograniczają negatywne oddziaływanie na środowisko lub zagrożenie życia lub zdrowia ludzi.
  • Posiadacz odpadów jest obowiązany do postępowania z odpadami w sposób zgodny z zasadami gospodarowania odpadami, wymaganiami ochrony środowiska oraz planami gospodarki odpadami.
  • Posiadacz odpadów jest obowiązany w pierwszej kolejności do poddania ich odzyskowi, a jeżeli z przyczyn technologicznych jest on niemożliwy lub nie jest uzasadniony z przyczyn ekologicznych lub ekonomicznych, to odpady te należy unieszkodliwiać w sposób zgodny z wymaganiami ochrony środowiska oraz planami gospodarki odpadami.
  • Odpady, których nie udało się poddać odzyskowi, powinny być tak unieszkodliwiane, aby składowane były wyłącznie te odpady, których unieszkodliwienie w inny sposób było niemożliwe z przyczyn technologicznych lub nieuzasadnione z przyczyn ekologicznych lub ekonomicznych.
  • Odpady powinny być w pierwszej kolejności poddawane odzyskowi lub unieszkodliwiane w miejscu ich powstawania.
  • Zabrania się odzysku lub unieszkodliwiania odpadów poza instalacjami lub urządzeniami spełniającymi określone wymagania.
  • Jeżeli spalanie odpadów ze względów bezpieczeństwa jest niemożliwe w instalacjach lub urządzeniach przeznaczonych do tego celu, marszałek województwa może zezwolić na spalanie poza instalacjami lub urządzeniami, określając w drodze decyzji miejsce spalania, ilość odpadów, warunki spalania danego rodzaju odpadu oraz czas obowiązywania tej decyzji.
  • Posiadacz odpadów jest obowiązany do prowadzenia ich ilościowej i jakościowej ewidencji zgodnie z przyjętym katalogiem odpadów i listą odpadów niebezpiecznych.
  • Zakazuje się unieszkodliwiania odpadów polegającego na lokowaniu (zatapianiu) na dnie mórz, pochodzących z procesów wytwarzania dwutlenku tytanu oraz z przetwarzania tych odpadów.

Katalog odpadów z podziałem na grupy, podgrupy i rodzaje, uwzględniający źródła powstawania odpadów, wraz z listą odpadów niebezpiecznych oraz ze sposobem klasyfikowania odpadów określa Minister właściwy do spraw środowiska.

Klasyfikacja odpadów

Odpady klasyfikuje się w zależności od stopnia uciążliwości dla środowiska naturalnego lub zagrożenia dla życia i zdrowia ludzkiego (ich toksyczności), źródeł ich powstawania oraz ich właściwości fizycznych i biologicznych. O szkodliwości odpadów decydują takie czynniki jak:

  • łatwość zapłonu,
  • właściwości rakotwórcze,
  • składnik najniebezpieczniejszy, decydujący o technologii jego unieszkodliwiania,
  • zagrożenie dla wód powierzchniowych oraz gleby,
  • toksyczność dla organizmów żywych,
  • zanieczyszczenie powietrza przez odpady pylące.

Ze względu na udział frakcji organicznej odpady można podzielić na:

  • odpady organiczne, które zawierają więcej niż 50% frakcji organicznej,
  • odpady organiczno-mineralne, które zawierają od 5% do 50% substancji organicznej,
  • odpady mineralne, w których udział substancji organicznej jest znikomy (zazwyczaj do 1%).

Ze względu na stopień szczególnego zagrożenia odpady można podzielić na:

  • surowe produkty i materiały nieprzydatne do wykorzystania gospodarczego,
  • odpady szczególnie szkodliwe dla środowiska, zawierające środki szkodliwe lub trucizny,
  • odpady grożące skażeniem, np. substancje promieniotwórcze,
  • odpady grożące zakażeniem, zawierające np. drobnoustroje chorobotwórcze.

Sposoby ograniczania ilości odpadów

Powstawanie odpadów jest zjawiskiem, którego nie da się uniknąć, istnieją jednak sposoby na ograniczenie ich ilości i wpływu na środowisko naturalne. Są to między innymi:

  • Recykling - pojęciem tym określa się wykorzystanie odpadów jako surowca wtórnego. Możliwość ta wynika z odnawialności materiałów, co oznacza, że poprzez odpowiednie zabiegi można przywrócić im pierwotne właściwości. Recykling przynosi wymierne korzyści ekonomiczne, a jego przedmiotem mogą być takie odpady, jak makulatura, złom metali, szkło, wszelkiego rodzaju urządzenia, środki transportu, budowle itd.
  • Modyfikacja technologii i urządzeń - działanie zmierzające do efektywnego wykorzystania surowców. Opracowanie nowych technologii pozwala na wykorzystanie odpadów przemysłowych jako substytutu surowców naturalnych,
  • Wprowadzenie technologii mało - i bezodpadowych - technologie te opierają się na pełnym wykorzystaniu surowca, w taki sposób, aby nie powstał odpad. Wdrażanie technologii małoodpadowej następuje fazowo, a technologię bezodpadową można uznać za optimum technologiczne, do którego się zmierza. Wprowadzenie takich technologii motywowane jest nie tylko efektywnością ekonomiczną, ale uwzględnia również aspekt ekologiczny i społeczny.


Gospodarka odpadami — artykuły polecane
Ustawa o odpadach — Odpady — Zasoby odnawialne — Produkt ekologiczny — Odpady niebezpieczne — Produkt uboczny — Odpady przemysłowe — Wyrób medyczny — Zanieczyszczenie wody

Bibliografia


Autor: Michał Ostrowski, Sebastian Woyke


Źródło: „https://mfiles.pl/pl/index.php?title=Gospodarka_odpadami&oldid=212735”