Klimat

Klimat (gr. klima ‘nachylenie’, ‘szerokość geograficzna’) stan atmosfery, są to wszystkie zjawiska pogodowe które panują na danym obszarze oraz procesy na nim występujące na przestrzeni ostatnich kilkudziesięciu lat. Pojęciem klimatu Według K. Kożuchowskiego klimatem określić można "zespół oddziaływań lub okoliczności wpływających na jaki stan rzeczy lub zdarzenie" . Klimat dla wybranego położenia geograficznego czy strefy składa się z czynników: obiegu ciepła czyli temperatury, obiegu wody czyli opadów występujących w danym rejonie, krążenia powietrza atmosferycznego inaczej mówiąc wiatru oraz czynników radiacyjnych czyli na przykład wysokości Słońca nad horyzontem.

TL;DR

Artykuł omawia pojęcie klimatu oraz czynniki geograficzne i strefy klimatyczne. Przedstawia również zmiany klimatyczne, które są obecnie obserwowane na świecie i mają wpływ na przyszłe przemieszczenie stref klimatycznych. Wzrost temperatury powietrza i zwiększona ilość gazów cieplarnianych są głównymi czynnikami tych zmian. Naukowcy nie są w stanie dokładnie przewidzieć kolejnych zmian.

Czynniki geograficzne

Poza wyżej wymienionymi czynnikami składającymi się na klimat wyróżnić można jeszcze czynniki geograficzne klimatu które również mają istotny wpływ na jego obraz. Głównym czynnikiem geograficznym jest położenie geograficzne względem równika. Wśród czynników geograficznych kształtujących klimat wyróżnić można:

• szerokość geograficzną,
• ukształtowanie terenu,
• pokrycie terenu,
• prądy morskie,
• rozkład lądów i mórz.

Strefy klimatyczne

Kula ziemska została przez geografów podzielona na strefy klimatyczne, które mają pasowy rozkład na globie ziemskim. Istnieje wiele klasyfikacji stref klimatycznych, jednej z nich dokonała Dorota Martyn i podzieliła strefy klimatyczne na następujące :

• strefa klimatów równikowych jest najcieplejszą strefą ze względu na położenie najbliżej równika, co jednocześnie daje tej strefie najwyższą średnią temperaturę oraz bardzo małe jej wahania. Wraz z odległością od równika skraca się pora deszczowa co oznacza że zmniejsza się znacząco liczba opadów. Przeważają tutaj słabe wiatry oraz duża wilgotność spowodowana opadami.
• strefa klimatów zwrotnikowych jest również ciepłą strefą klimatyczną jednak w porównaniu do klimatu równikowego wahania temperatur są w tej strefie znaczne, temperatury bardzo się od siebie różnią. Charakterystycznymi roślinami tej strefy klimatycznej są sukulenty czy suchorośliny przystosowane do życia w suchych warunkach ze względu na znikomą liczbę opadów w tej strefie klimatycznej.
• strefa klimatów umiarkowanych posiada największe amplitudy temperatur, zimą jest tutaj bardzo zimno a latem gorąco. Zimą mogą się zdarzać pokrywy lodowe na lądach, oraz częste sztormy na morzach. W tej strefie klimatycznej najbardziej rozpoznawalne są pory roku które można łatwo rozróżnić w porównaniu do innych stref klimatycznych. Strefa klimatów umiarkowanych podzielona jest na wiele obszarów w zależności od wilgotności powierza, opadów oraz położenia geograficznego lądów i mórz.
• strefa klimatów okołobiegunowych charakteryzuje się dużymi amplitudami temperatur powietrza, jednocześnie to strefa o najniższych temperaturach. Na ladzie zaobserwować tu można tzw. marzłoć glebową co oznacza że ziemia jest długo zamarznięta, na zbiornikach wodnych widoczne są pływające lody i góry lodowe.

Każda z tych stref podzielona jest dodatkowo na obszary i prowincje tak aby łatwo było je przypisać do konkretnego miejsca na Ziemi z uwagi na fakt że mimo znajdowania się miejsc w tej samej strefie klimatycznej ich klimat jest nieco zróżnicowany.

Zmiany klimatyczne

Obecnie obserwować można bardzo dużo zmian klimatycznych jakie zachodzą na świecie i mogą one stopniowo zmieniać strefy klimatyczne tak że trudniej będzie je do siebie porównać. Największe zmiany klimatyczne zachodzą w strefie klimatów umiarkowanych gdzie dotychczasowe cztery pory roku przestają być widoczne i zacierają się one w dwie główne pory roku czyli lato i zimę. Pomimo naturalnej zmiany klimatu która od wieków postępuje i waha się między fazą glacjału czyli fazą klimatu zimnego a fazą interglacjału który cechuje się wyższymi temperaturami powietrza następują zmiany klimatu związane ściśle z antropogenicznymi czynnikami czyli czynnikiem ludzkim. Ludzie na Ziemi, społeczeństwa wywierają ogromny wpływ na zachwianie równowagi w przyrodzie a co za tym idzie w klimacie ziemskim. Naturalna zmiana klimatu i przejście z fazy chłodnej do ciepłej trwało około 120-150 tys. lat. Ocenie ludzie żyją w fazie interglacjału który jak twierdzą naukowcy trwa już około 11 tys. lat. W ciągu ostatnich 150 lat temperatura powietrza uległa wzroście o 0,6 stopnia Celsjusza a ostatnia dekada była jedną z najcieplejszych. Wszystko to jest związane z zwiększona ilością gazów cieplarnianych w atmosferze. Niestety obecnie naukowcy nie są w stanie przewidzieć kolejnych zmian.

Klimat — artykuły polecane

Ocieplenie klimatu — Styl życia — Zanieczyszczenie powietrza — Jakość powietrza — Efekt cieplarniany — Gęstość zaludnienia — Aglomeracja policentryczna — Zanieczyszczenie wody — Degradacja gleby

Bibliografia

• Kożuchowski K. (2013), Meteorologia i klimatologia, Polskie Wydawnictwo Naukowe, Warszawa
• Kundzewicz Z. (2011), Zmiany klimatu, ich przyczyny i skutki: obserwacje i projekcje, Landform Analysis, nr 15
• Martyn D. (1985), Klimaty kuli ziemskiej, PWN, Warszawa
• Pawlak W. (2010), Klimat Polski na tle klimatu Europy, Katedra Meteorologii i Klimatologii, Uniwersytet Łódzki, Łódź
• Popkiweicz M., Kardaś A., Malinowski S. (2019), Nauka o klimacie, Wydawnictwo Nieoczywiste, Warszawa
• Różański K. (2001), Antropogeniczne zmiany klimatu: mit czy rzeczywistość?, Materiały xxxvi Zjazdu Fizyków Polskich, Toruń
• Woś A. (1999), Klimat Polski, Polskie Wydawnictwo Naukowe, Warszawa

Autor: Kamila Kocierz