Konwencyjna teoria przedsiębiorstwa

Konwencyjna teoria przedsiębiorstwa jest teorią objaśniającą zachowanie przedsiębiorstwa w gospodarce. W odróżnieniu od innych teorii, konwencyjna teoria przedsiębiorstwa uwzględnia bardzo szerokie spektrum czynników wpływających na funkcjonowanie przedsiębiorstwa, również te, które nie podlegają tradycyjnej analizie ekonomicznej.

Teoria i jej założenia

Teoria zakłada, że głównym budulcem przedsiębiorstwa są konwencje, czyli umowność, kultury, zwyczaje, wartości, wierzenia, inercja, rywalizacje, religie, opinie itp. Przedsiębiorstwa oddziałują na różne pola gospodarki na dwa sposoby:

• konwencje legitymizowane - ich funkcją jest koordynacja gospodarki za pomocą sformalizowanych konwencji, np. ustalanie systemu cen, zawieranie kontraktów,
• konwencje nielegitymizowane - ich funkcją jest regulacja gospodarki za pomocą niesformalizowanych konwencji, np. przyzwyczajenia, zwyczaje, znajomości, historia, wartości.

Przedsiębiorstwo dąży do kontrolowania zarówno konwencji legitymizowanych (które jednocześnie są kosztami transakcji) jak i konwencji nielegitymizowanych (które są kosztami preferencji). Z tego wynika, że granicami instytucjonalnymi i organizacyjnymi między przedsiębiorstwem, rynkiem i gospodarstwami domowymi jest minimalizacja kosztów transakcji i preferencji. Teoria wyjaśnia pewną dwubiegunowość w gospodarce jaką jest jednoczesne współistnienie małych i dużych przedsiębiorstw. Małe przedsiębiorstwa (np. rodzinne) kontrolują liczne nielegitymizowane konwencje, natomiast duże przedsiębiorstwa (np. korporacje międzynarodowe) starają się opanować koszty transakcji.

Przedsiębiorstwa przez stosowanie konwencji nie mogą osiągnąć maksymalnego zysku, co potwierdza koncepcja nieefektywności X sformułowana przez H. Leibensteina. Koncepcja ta opisuje sytuację, gdy przedsiębiorstwo nie stosuje najtańszych sposobów produkcji, co wynika m.in. z faworyzowania znajomych pracowników, unikania ryzyka, niechęci do zmian czy złego systemu kontroli i motywowania pracowników. Mimo to, przedsiębiorstwa dzięki konwencjom są w stanie uniknąć dylematu więźnia oraz minimalnego zysku, często uzyskując całkiem zadowalające zyski.

Główni przedstawiciele teorii

• Schelling (1960),
• Leibenstein (1968, 1976, 1982, 1987),
• Favereau (1980, 1989),
• Trigeorgis (1996, 2001).

Przykłady przedsiębiorstw ilustrujących teorię

• PKP,
• Indykpol,
• Duda,
• Polskie Jadło,
• Asahi Brewerie.

Rola konwencji w zarządzaniu przedsiębiorstwem

Konwencje odgrywają kluczową rolę w zarządzaniu przedsiębiorstwem, wpływając na wiele aspektów jego funkcjonowania. Przede wszystkim, konwencje mają istotny wpływ na procesy podejmowania decyzji w przedsiębiorstwie. Są to pewne ustalone normy i reguły, które kierują działaniami pracowników i decydentów w organizacji. Konwencje mogą obejmować takie kwestie jak hierarchia władzy, sposób komunikacji, procedury podejmowania decyzji czy etyka biznesu. Dzięki nim można zapewnić spójność działań w przedsiębiorstwie oraz efektywność w podejmowaniu decyzji.

Wpływ konwencji na tworzenie korporacyjnej kultury jest niezwykle istotny. Konwencje określają, jakie wartości i normy są priorytetowe w organizacji i jakie zachowania są akceptowane. Poprzez konwencje można kształtować korporacyjną kulturę, która wpływa na motywację pracowników, ich zaangażowanie oraz identyfikację z przedsiębiorstwem.

Konwencje mają również znaczący wpływ na relacje z klientami i partnerami biznesowymi. Przedsiębiorstwo, które stosuje określone konwencje w kontaktach z klientami, może budować zaufanie i lojalność. Konwencje określające standardy obsługi klienta, etykę w relacjach biznesowych czy politykę cenową mogą mieć kluczowe znaczenie dla sukcesu przedsiębiorstwa na rynku.

W przypadku zmiany strategii przedsiębiorstwa, zarządzanie konwencjami może stanowić wyzwanie. Konwencje, które dotychczas były skuteczne, mogą okazać się nieadekwatne do nowych celów organizacji. Konieczne jest więc zarządzanie zmianą konwencji, aby dostosować je do nowej strategii. W tym procesie mogą być wykorzystane różne narzędzia i techniki zarządzania, takie jak szkolenia, warsztaty czy spotkania grupowe.

W skutecznym wykorzystaniu konwencji w działalności przedsiębiorstwa można również pomóc przy użyciu odpowiednich narzędzi i technik zarządzania. Dobre praktyki zarządzania projektami, strategią czy zasobami ludzkimi mogą wspomagać proces zarządzania konwencjami i pomóc w osiągnięciu zamierzonych celów.

Konwencje a innowacje w przedsiębiorstwach

Konwencje mogą mieć zarówno pozytywny, jak i negatywny wpływ na zdolność przedsiębiorstw do generowania innowacji. Z jednej strony, ustalone konwencje mogą ograniczać twórczość i otwartość na nowe pomysły. Pracownicy mogą czuć się zobowiązani do przestrzegania ustalonych reguł i niechętnie eksperymentować. Z drugiej strony, konwencje mogą również stanowić pewne ramy, które ułatwiają proces innowacji. Dzięki nim można uniknąć chaosu i zapewnić pewną strukturę działania.

Czynniki związane z konwencjami, takie jak brak elastyczności, opór wobec zmian czy konserwatyzm, mogą hamować proces innowacji w przedsiębiorstwie. Ważne jest jednak zauważenie, że konwencje same w sobie nie muszą być przeszkodą dla innowacyjności. Kluczem do sukcesu jest umiejętne zarządzanie konwencjami i ich dostosowywanie do potrzeb organizacji.

Istnieją liczne przykłady przedsiębiorstw, które skutecznie wykorzystują konwencje do generowania innowacji. Przykładem może być firma Google, która stawia na otwarte środowisko pracy, gdzie pracownicy mają dużą swobodę w eksperymentowaniu i wprowadzaniu nowych pomysłów. Konwencje organizacyjne, takie jak elastyczne godziny pracy czy współpraca między zespołami, tworzą odpowiednie warunki do rozwoju innowacyjności.

Konwencje mają również duże znaczenie dla tworzenia kreatywnych środowisk pracy. Określone zasady i normy mogą stymulować kreatywność pracowników, zapewniając im pewne ramy działania. Ważne jest jednak, aby konwencje były elastyczne i otwarte na różnorodność pomysłów i perspektyw.

Przedsiębiorstwa mogą wspierać otwartość na nowe pomysły poprzez wykorzystanie konwencji na różne sposoby. Przykładem może być wprowadzenie programów nagradzania za innowacyjność, organizowanie spotkań kreatywnych czy stworzenie struktur organizacyjnych, które wspierają współpracę i wymianę pomysłów.

Konwencje a zrównoważony rozwój przedsiębiorstw

Konwencje mają istotny wpływ na podejmowanie decyzji związanych z ochroną środowiska i etyką biznesu w przedsiębiorstwie. Konwencje dotyczące zrównoważonego rozwoju mogą obejmować takie kwestie jak redukcja emisji CO2, efektywne wykorzystanie surowców czy odpowiedzialne zarządzanie odpadami. Przedsiębiorstwa, które przywiązują wagę do tych konwencji, mogą osiągnąć konkurencyjną przewagę i zyskać pozytywny wizerunek na rynku.

Konwencje mogą również wpływać na podejmowanie decyzji związanych z etyką biznesu. Przedsiębiorstwa, które stosują określone konwencje dotyczące uczciwości, przejrzystości czy odpowiedzialności społecznej, budują zaufanie swoich interesariuszy. Konsumenci coraz częściej wybierają produkty i usługi od firm, które przestrzegają określonych norm etycznych.

Przedsiębiorstwa mogą integrować konwencje z zasadami społecznej odpowiedzialności, tworząc odpowiednie programy i inicjatywy. Przykładem może być angażowanie się w działania społeczne, takie jak wsparcie lokalnych społeczności czy działania charytatywne. Konwencje organizacyjne mogą służyć jako podstawa dla działań społecznie odpowiedzialnych.

Istnieje wiele przykładów przedsiębiorstw, które skutecznie wykorzystują konwencje w celu osiągnięcia zrównoważonego rozwoju. Przykładem może być firma Patagonia, która stawia na zrównoważony rozwój i postawę ekologiczną. Konwencje organizacyjne, takie jak minimalizowanie zużycia energii czy promowanie recyklingu, są integralną częścią strategii firmy.

Przedsiębiorstwa mogą angażować się w działania społeczne przy wykorzystaniu konwencji na różne sposoby. Mogą to być zarówno inicjatywy indywidualne, jak i współpraca z innymi organizacjami czy uczestnictwo w programach rządowych. Ważne jest, aby konwencje były zgodne z wartościami i celami organizacji, co pozwala na skuteczne działanie na rzecz społeczności lokalnej i środowiska.

Przypisy

Konwencyjna teoria przedsiębiorstwa — artykuły polecane

Menedżerska teoria przedsiębiorstwa — Gospodarka rynkowa — Kenetha Arrowa teoria przedsiębiorstwa — Podejście ilościowe — Teoria internalizacji — Alfred Marshall — Cena transferowa — Analiza systemowa — Oskar Lange

Bibliografia

• Czarny B., Rapacki R. (2002), Podstawy Ekonomii, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Noga A. (2009), Teorie przedsiębiorstw, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa

Autor: Adrian Buczyniak