Instrukcja BHP

Instrukcja BHP to opis zasad bezpiecznej obsługi urządzeń i maszyn wykorzystywanych przez pracownika na stanowisku pracy. Jest to dokument, który powinien znać każdy pracownik obsługujący dane urządzenie.

Pracodawca ma obowiązek przygotować i umieścić w widocznym miejscu instrukcję BHP, dotyczącą wykonywanych prac, które mogą być zagrożone wypadkami, obsługą urządzeń i maszyn a także udzielania pierwszej pomocy. Aby stanowisko mogło być wyposażone w elektryczne urządzenia biurowe, konieczne jest przygotowanie i udostępnienie instrukcji BHP dotyczącej pracy przy tym urządzeniu. Instrukcja ta uściśla czynności, które powinno się wykonać przed przystąpieniem do obsługi danego urządzenia (Jóźwiak J. 2010, s. 35)

W ogólnej instrukcji BHP powinny się znaleźć informacje odnośnie:

• Postępowania w razie wystąpienia wypadku
• Odzieży i obuwia roboczego, a także środki ochrony indywidualnej
• Ochrony słuchu
• Ochrony głowy
• Ochrony słuchu
• Ochrony drug oddechowych
• Ochrony twarzy i wzroku
• Pracy na wysokościach
• Kontroli zagrożeń chemicznych
• Odcinania i kontrolowania źródła energii
• Pracy szczególnie niebezpiecznych w przestrzeniach zamkniętych

A także informacje dodatkowe:

• Bezpieczeństwo i ochrona zdrowia
• Wymogi dotyczące bezpieczeństwa w transporcie
• Procedury stanu energii zerowej
• Załączniki (Doliwa M. 2016, s. 2)

W instrukcji bhp laboratoriów możemy znaleźć informacje takie jak:

1. W laboratorium może pracować osoba, która odbyła szkolenie bhp, szkolenie wstępne i stanowiskowe bhp oraz szkolenie ppoż. a także posiada aktualne orzeczenie od lekarza medycyny pracy o możliwości wykonywania określonej pracy.
2. Pracownik musi znać ocenę ryzyka zawodowego na danym stanowisku pracy.
3. Każdą osobę, która pracuje w laboratorium obowiązuje znajomość: obsługa środków ochrony przeciwpożarowej (koc gaśniczy, gaśnice, włącznik instalacji alarmowej), gdzie umiejscowiony jest wyłącznik prądu i apteczka oraz znajomość dróg ewakuacyjnych itd.. (Lipkowski P. 2014, s. 1)

Kontrola przepisów BHP

Nadzór, czy też kontrolę nad przestrzeganiem zasad BHP mają:

• Państwowa Inspekcja Sanitarna
• Państwowa Inspekcja Pracy
• inne organy które zostały powołane w celu przestrzegania prawa

W sytuacji stwierdzenia niestosowania przepisów bhp Państwowa Inspekcja Pracy może:

• zatrzymać wykonywania pracy w przedsiębiorstwie;
• podjąć decyzję nakazującą wyeliminowanie uchybień,
• ukarać mandatem

Państwowa Inspekcja Sanitarna zajmuje się nadzorem nad jakością i warunkami higieny w przedsiębiorstwach i tak jak Państwowa Inspekcja Pracy może nakazać usunięcie uchybień, ukarać mandatem i wstrzymać wykonywanie pracy (Jóźwiak J. 2010, s. 35)

Zadania służby BHP

• Kontrol warunków pracy i przestrzegania przepisów, z zwróceniem szczególnej uwagi na stanowiska gdzie zatrudnione są: kobiety w ciąży, kobiety karmiące piersią, niepełnosprawni, młodociani, osoby pracujące zmianowo.
• Informowanie na bieżąco pracodawcy o wykrytych zagrożeniach zawodowych. Najbardziej popularnym i jednocześnie skutecznym sposobem wykrywania zagrożeń zawodowych są: analiza roczna stanu bhp w zakładzie, wykonywanie kontroli warunków pracy, ankiety dla pracowników, wywiady czy ocena zagrożeń.
• Sporządzanie i pokazywanie pracodawcy minimum raz w roku analiz stanu bhp, które zawierają pomysły przedsięwzięć technicznych, które zapobiegały by zagrożeniom zdrowia i życia pracowników.
• Obecność w przekazaniu nowo wybudowanych obiektów budowlanych do użytkowania albo ich części, gdzie planowane są pomieszczenia pracy, maszyny produkcyjne czy inne urządzenia, które mogą mieć wpływ na bezpieczeństwo i warunki pracy. (Jon J. 2007, s. 11-12)

Wzór przykładowej instrukcji BHP

Rola Instrukcji BHP w zapewnianiu bezpiecznych warunków pracy

Instrukcja BHP pełni kluczową rolę w zapewnianiu bezpiecznych warunków pracy w organizacji. Przede wszystkim, dostarcza pracownikom niezbędnej wiedzy dotyczącej zagrożeń związanych z wykonywanymi czynnościami oraz sposobów minimalizacji ryzyka. Dzięki temu, pracownicy są świadomi potencjalnych zagrożeń i wiedzą, jak postępować, aby uniknąć wypadków i chorób zawodowych.

Instrukcja BHP stanowi również podstawowy dokument dla pracodawcy w zakresie przestrzegania przepisów dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy. Pracodawca ma obowiązek zapewnić odpowiednie warunki pracy oraz przekazać pracownikom niezbędną wiedzę i szkolenia. Instrukcja BHP stanowi narzędzie, które umożliwia spełnienie tych wymagań.

Dodatkowo, Instrukcja BHP stanowi podstawę dla audytów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz kontroli organów odpowiedzialnych za przestrzeganie przepisów. Pracodawca musi zadbać o to, aby instrukcje były aktualne, zgodne z obowiązującymi przepisami i dostępne dla wszystkich pracowników. Dzięki temu, organizacja może uniknąć sankcji prawnych i negatywnych skutków wynikających z naruszenia przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Wreszcie, Instrukcja BHP ma również znaczenie w aspekcie wizerunkowym organizacji. Pracownicy, którzy czują się bezpiecznie i chronieni, są bardziej zmotywowani do wykonywania swoich obowiązków. Dobra reputacja organizacji w zakresie dbałości o bezpieczeństwo pracowników przyciąga również nowych talentów i klientów, co przekłada się na rozwój i sukces firmy.

W świetle powyższych argumentów, Instrukcja BHP jest niezwykle istotnym dokumentem w każdej organizacji. Zapewnienie bezpiecznych warunków pracy jest nie tylko obowiązkiem prawno-organizacyjnym, ale także inwestycją w ludzi i rozwój organizacji.

Metody, techniki i narzędzia związane z Instrukcją BHP

Ocena ryzyka zawodowego

Proces identyfikacji i oceny zagrożeń jest kluczowym elementem zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy w firmie. Polega on na analizie potencjalnych niebezpieczeństw związanych z danymi stanowiskami pracy oraz określeniu ryzyka, jakie mogą one stwarzać dla pracowników. W ramach tego procesu przeprowadza się m.in. analizę stanowiska pracy, identyfikację czynników ryzyka oraz ocenę prawdopodobieństwa i skutków wystąpienia zagrożeń.

Po przeprowadzeniu oceny ryzyka zawodowego należy wprowadzić odpowiednie środki zapobiegawcze i procedury awaryjne. Środki zapobiegawcze mogą obejmować m.in. szkolenia pracowników, stosowanie odpowiednich środków ochrony osobistej, modernizację maszyn i urządzeń oraz organizację stanowisk pracy w taki sposób, aby minimalizować ryzyko wystąpienia wypadków. Procedury awaryjne natomiast powinny określać postępowanie w przypadku sytuacji awaryjnych, takich jak pożary, awarie maszyn czy wypadki przy pracy.

Szkolenia BHP

Organizowanie szkoleń BHP dla pracowników jest niezwykle istotne w celu zapewnienia odpowiedniej wiedzy i umiejętności z zakresu bezpiecznej pracy. Szkolenia te powinny obejmować m.in. zapoznanie pracowników z obowiązującymi przepisami BHP, zasadami postępowania w sytuacjach awaryjnych oraz korzystaniem z odpowiednich środków ochrony osobistej. Ważne jest również regularne przeprowadzanie szkoleń uzupełniających oraz dostosowywanie programów szkoleń do zmieniających się warunków pracy.

Podczas szkoleń BHP pracownicy powinni być zapoznani z zasadami bezpiecznej pracy, w tym m.in. z zasadami ergonomii, unikaniem niebezpiecznych zachowań, prawidłowym korzystaniem z maszyn i urządzeń oraz odpowiednim postępowaniem w przypadku wystąpienia sytuacji awaryjnych. Pracownicy powinni mieć świadomość, jak reagować w przypadku pożaru, wypadku przy pracy czy ewakuacji z budynku.

Audyt BHP

Audyt BHP polega na przeglądzie systemu zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy w firmie. Celem audytu jest ocena skuteczności działań podejmowanych w zakresie BHP oraz identyfikacja ewentualnych uchybień. Audyt powinien obejmować analizę dokumentacji dotyczącej BHP, przeprowadzenie inspekcji miejsc pracy oraz przeprowadzenie wywiadów z pracownikami. Na podstawie wyników audytu można wprowadzić działania korygujące i doskonalić system zarządzania BHP.

W ramach audytu BHP należy identyfikować ewentualne uchybienia w systemie zarządzania BHP oraz wprowadzać odpowiednie działania korygujące. Działania te mogą obejmować m.in. poprawę procedur, organizację dodatkowych szkoleń, modernizację maszyn i urządzeń oraz wprowadzenie dodatkowych zabezpieczeń. Celem działań korygujących jest minimalizacja ryzyka wystąpienia wypadków i chorób zawodowych oraz ciągłe doskonalenie systemu zarządzania BHP.

Inspekcje BHP

Inspekcje BHP mają na celu kontrolę przestrzegania obowiązujących przepisów BHP w miejscu pracy. Inspektorem BHP może być osoba zatrudniona w firmie lub zewnętrzny specjalista. Podczas inspekcji sprawdza się m.in. stan techniczny maszyn i urządzeń, stosowanie odpowiednich środków ochrony osobistej oraz przestrzeganie procedur bezpieczeństwa. W przypadku stwierdzenia uchybień, konieczne jest podjęcie działań naprawczych.

Monitorowanie stanu bezpieczeństwa i higieny pracy jest istotnym elementem zapewnienia odpowiednich warunków pracy. Powinno się regularnie sprawdzać m.in. stężenie substancji chemicznych w powietrzu, poziom hałasu, temperaturę i wilgotność powietrza oraz stan techniczny maszyn i urządzeń. Na podstawie monitoringu można podejmować działania mające na celu poprawę warunków pracy i minimalizację występowania zagrożeń.

Plan zarządzania kryzysowego

Plan zarządzania kryzysowego powinien zawierać procedury postępowania w przypadku sytuacji awaryjnych, takich jak pożary, wypadki przy pracy czy awarie systemów. Procedury te powinny określać m.in. sposób reagowania, alarmowanie służb ratowniczych, organizację ewakuacji oraz zapewnienie opieki medycznej. Ważne jest, aby pracownicy byli odpowiednio przeszkoleni i świadomi procedur postępowania w sytuacjach awaryjnych.

Plan zarządzania kryzysowego powinien również uwzględniać zabezpieczenie pracowników oraz mienia firmy. Może to obejmować m.in. zapewnienie odpowiednich środków ochrony osobistej, takich jak kombinezony ochronne czy hełmy, oraz zabezpieczenie budynków i mienia przed kradzieżą czy uszkodzeniami. W przypadku sytuacji awaryjnych, ważne jest, aby pracownicy wiedzieli, jak zapewnić swoje bezpieczeństwo oraz chronić mienie firmy.

Systemy ostrzegania i alarmowania

Systemy ostrzegania i alarmowania są istotne w celu skutecznego informowania pracowników o występujących zagrożeniach. W miejscach pracy należy zainstalować sygnalizatory dźwiękowe i świetlne, które wskazywać będą na wystąpienie sytuacji awaryjnej lub konieczność podjęcia odpowiednich działań. Sygnalizatory powinny być umieszczone w strategicznych miejscach, aby były łatwo widoczne i słyszalne dla pracowników.

Systemy ostrzegania i alarmowania powinny również służyć informowaniu pracowników o konkretnych zagrożeniach oraz procedurach bezpieczeństwa. Pracownicy powinni być regularnie informowani o potencjalnych zagrożeniach, zmianach w procedurach bezpieczeństwa oraz wynikach przeprowadzonych audytów i inspekcji BHP. Ważne jest, aby pracownicy mieli dostęp do aktualnych informacji i byli świadomi konieczności przestrzegania zasad bezpieczeństwa.

Badania lekarskie

Regularne badania lekarskie pracowników są istotne w celu monitorowania ich stanu zdrowia i wykrywania ewentualnych chorób zawodowych. Badania te powinny być przeprowadzane zgodnie z obowiązującymi przepisami w zakresie BHP oraz uwzględniać specyfikę pracy danego pracownika. Badania lekarskie mogą obejmować m.in. badania krwi, badania słuchu czy badania wzroku.

Badania lekarskie pozwalają na monitorowanie stanu zdrowia pracowników oraz wykrywanie ewentualnych chorób zawodowych. Na podstawie wyników badań można podejmować działania mające na celu minimalizację ryzyka wystąpienia chorób zawodowych, np. poprzez dostosowanie stanowisk pracy, wprowadzenie dodatkowych środków ochrony czy zmianę procedur pracy.

Systemy monitorowania i rejestracji

Systemy monitorowania i rejestracji pozwalają na śledzenie i ocenę warunków pracy w miejscu pracy. W celu monitorowania warunków pracy, można używać różnego rodzaju urządzeń, takich jak mierniki hałasu, mierniki stężenia substancji chemicznych czy mierniki temperatury. Dzięki temu można zidentyfikować potencjalne zagrożenia dla pracowników i podjąć działania mające na celu minimalizację ryzyka wystąpienia wypadków i chorób zawodowych.

W ramach systemów monitorowania i rejestracji należy również prowadzić rejestrację parametrów, takich jak hałas, stężenie substancji chemicznych czy inne czynniki mogące wpływać na warunki pracy. Rejestracja tych parametrów pozwala na analizę występujących zagrożeń oraz podejmowanie działań mających na celu minimalizację ryzyka. Zarejestrowane dane mogą być również wykorzystane w trakcie audytów i inspekcji BHP.

Eliminacja źródeł zagrożeń

Identyfikacja i eliminacja potencjalnych źródeł zagrożeń jest istotnym elementem zapewnienia bezpiecznych warunków pracy. W ramach tego działania należy przeprowadzić analizę stanowisk pracy i procesów, aby zidentyfikować potencjalne zagrożenia. Następnie należy podjąć działania mające na celu eliminację tych zagrożeń, np. poprzez poprawę organizacji pracy, modernizację maszyn i urządzeń czy zastosowanie odpowiednich środków ochrony.

W przypadku stwierdzenia uszkodzeń maszyn i urządzeń, które mogą stanowić zagrożenie dla pracowników, konieczne jest podjęcie działań naprawczych. Uszkodzone maszyny i urządzenia powinny być naprawiane lub wymieniane, aby zapewnić bezpieczne warunki pracy. Regularne przeglądy techniczne oraz przeprowadzanie konserwacji maszyn i urządzeń są istotne w celu minimalizacji ryzyka wystąpienia awarii i wypadków.

Systemy zabezpieczeń maszyn

Aby zapewnić bezpieczne użytkowanie maszyn, należy stosować odpowiednie osłony, blokady i zabezpieczenia elektryczne. Osłony mają na celu ograniczenie dostępu do niebezpiecznych stref maszyn, blokady umożliwiają wyłączenie maszyny w celu wykonania prac konserwacyjnych, natomiast zabezpieczenia elektryczne mają na celu minimalizację ryzyka porażenia prądem. Stosowanie tych systemów zabezpieczeń jest obowiązkowe i przyczynia się do zapewnienia bezpiecznych warunków pracy.

Systemy zabezpieczeń maszyn powinny również chronić przed przypadkowym uruchomieniem maszyn oraz dostępem do niebezpiecznych stref. W tym celu można stosować m.in. blokady, które uniemożliwiają uruchomienie maszyny w przypadku, gdy na stanowisku pracy znajduje się pracownik. Dodatkowo, należy zapewnić odpowiednie oznaczenia i instrukcje dotyczące obsługi maszyn, aby pracownicy byli świadomi potencjalnych zagrożeń oraz wiedzieli, jak postępować w celu minimalizacji ryzyka wypadków.

Systemy sygnalizacji zagrożeń

Systemy sygnalizacji zagrożeń są istotne w celu informowania pracowników o konkretnych zagrożeniach oraz wymogach bezpieczeństwa. W miejscach pracy należy stosować odpowiednie oznaczenia, etykiety i znaki ostrzegawcze, które wskazują na potencjalne zagrożenia oraz informują o konieczności przestrzegania określonych procedur i zasad bezpieczeństwa. Oznaczenia powinny być czytelne, widoczne i zrozumiałe dla wszystkich pracowników.

Systemy sygnalizacji zagrożeń powinny również służyć informowaniu pracowników o konkretnych zagrożeniach oraz wymogach bezpieczeństwa. Pracownicy powinni być świadomi, jakie zagrożenia mogą występować w ich miejscu pracy oraz jakie zasady bezpieczeństwa obowiązują. Informowanie pracowników powinno odbywać się na różne sposoby, np. za pomocą szkoleń, instrukcji pisemnych czy spotkań bhp.

Instrukcja BHP — artykuły polecane

Instrukcja — Prace szczególnie niebezpieczne — Szkolenie BHP — Instruktaż stanowiskowy — Instrukcja stanowiskowa — Ochrona przeciwpożarowa — Obowiązki pracodawcy — Skierowanie na badania — Bezpieczeństwo i higiena pracy — Platforma przetargowa

Bibliografia

• Doliwa M. (2016), Zasady BHP I Ochrony Środowiska w IP Kwidzyn Sp. z o. o. dla firm zewnętrznych, International Paper
• Jon J. (2007), Wykonywanie obowiązków służby bezpieczeństwa i higieny pracy, Instytut Technologii Eksploatacji - Państwowy Instytut Badawczy, Radom
• Jóźwiak J. (2010), Pracowania informatyczno-handlowa, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa
• Lipkowski P. (2014), Instrukcja BHP dla pracowników i doktorantów, użytkowników laboratoriów ICHO PAN
• Obwieszczenie Ministra Zdrowia z dnia 9 września 2016 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy związanej z występowaniem w miejscu pracy czynników chemicznych Dz.U. 2016 poz. 1488
• Spychała M. (2011), Analiza kompetencji zawodowych pracowników i jej wpływ na doskonalenie służby BHP, Studies & Proceeding of Polish Association for Knowledge Management, nr 45

Autor: Kinga Weiss