Konto bankowe

Konto bankowe (rachunek bankowy) to podstawowe narzędzie, którym posługują się banki do zapisywania należności lub zobowiązań klienta w stosunku do banku (B. Kosiński i in. 2017, s84).

Umowa rachunku bankowego została uregulowana w Kodeksie Cywilnym oraz Prawie Bankowym. Umowa rachunku bankowego jest zobowiązaniem banku wobec posiadacza rachunku do przechowywania i przeprowadzania rozliczeń środków pieniężnych. Bank obraca wolnymi środkami na rachunkach bankowych mając obowiązek ich zwrotu w całości bądź części na żądanie (chyba, że umowa uzależnia zwrot od wypowiedzenia). Rachunki bankowe są prowadzone w złotych lub walutach obcych. Środki pieniężne zgromadzone na rachunku bankowym są oprocentowane według stopy stałej lub zmiennej, a do obliczania odsetek przyjmuje się, iż miesiąc trawa 30 dni, rok - 365 dni. Rachunki oszczędnościowe mogą być wspólne, czyli prowadzone dla kilku osób fizycznych lub kilku jednostek samorządu terytorialnego.

TL;DR

Artykuł omawia podstawowe informacje dotyczące kont bankowych. Opisuje rodzaje rachunków bankowych, prawa i obowiązki posiadaczy oraz procedurę zawierania umowy rachunku bankowego. Wskazuje również na numerację kont bankowych zgodną z międzynarodowym standardem IBAN.

Prawa i obowiązki stron

Zgodnie z Art. 50. 1. Prawa Bankowego posiadacz rachunku bankowego swobodnie dysponuje środkami pieniężnymi zgromadzonymi na rachunku. Jednakże w umowie mogą być zawarte postanowienia ograniczające swobodę dysponowania tymi środkami. Z drugiej strony Bank dokłada szczególnej staranności aby zapewnić bezpieczeństwo przechowywanych środków pieniężnych.

Rodzaje rachunków bankowych

Prawo bankowe określa rodzaje rachunków bankowych, które mogą prowadzić banki, a w szczególności:

• rachunki rozliczeniowe, w tym bieżące i pomocnicze,
• rachunki lokat terminowych,
• rachunki oszczędnościowe, rachunki oszczędnościowo-rozliczeniowe oraz rachunki terminowych lokat oszczędnościowych,
• rachunki powiernicze.

Ustawa Prawo Bankowe określa podmioty, dla których mogą być prowadzone określone rodzaje rachunków. Zgodnie z Ustawą rachunki rozliczeniowe oraz rachunki lokat terminowych mogą być prowadzone wyłącznie dla:

• osób prawnych,
• jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej, o ile posiadają zdolność prawną,
• osób fizycznych prowadzących działalność zarobkową na własny rachunek (w tym dla osób będących przedsiębiorcami).

Natomiast rachunki oszczędnościowe, rachunki oszczędnościowo-rozliczeniowe oraz rachunki terminowych lokat oszczędnościowych mogą być prowadzone wyłącznie dla:

• osób fizycznych,
• szkolnych kas oszczędnościowych,
• pracowniczych kas zapomogowo-pożyczkowych.

Rachunki rozliczeniowe i lokaty terminowe

Rachunki rozliczeniowe i lokaty terminowe są prowadzone tylko dla podmiotów gospodarczych takich jak osoby fizyczne, które prowadzą działalność gospodarczą, osoby prawne (np. spółki akcyjne), jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej, ale posiadające zdolność prawną (np. wspólnoty mieszkaniowe, spółki jawne). Rachunki rozliczeniowe są zakładane po to aby regulować zobowiązania pieniężne. Przedsiębiorcy wolą utrzymywać środki pieniężne na lokatach terminowych, ponieważ one w porównaniu do rachunków rozliczeniowych mają wyższe oprocentowanie (B. Kosiński i in. 2017, s90).

Rachunki oszczędnościowe, rachunki oszczędnościowo-rozliczeniowe oraz rachunki terminowych lokat oszczędnościowych

Rachunki oszczędnościowe, rachunki oszczędnościowo-rozliczeniowe (ROR) oraz rachunki terminowych lokat oszczędnościowych są prowadzone dla osób fizycznych, pracowniczych kas zapomogowo-pożyczkowych (PKZP) oraz szkolnych kas oszczędności (SKO). Rachunki oszczędnościowo-rozliczeniowe najczęściej są wykorzystywane do celów rozliczeniowych, ponieważ posiadają bardzo niskie lub zerowe oprocentowanie. Celem rachunków terminowych lokat oszczędnościowych poprzez gromadzenie na nich środków pieniężnych w ustalonym czasie jest oszczędzanie. Ten sam cel posiadają rachunki oszczędnościowe, ale nie wymagają określenia terminu końca przechowywania gotówki. Posiadacz rachunku oszczędnościowego bądź rachunku oszczędnościowych lokat terminowych może otrzymać od banku imienną książeczkę oszczędnościową lub dokument zawarcie umowy posiadający w nazwie wyraz "oszczędnościowy" (B. Kosiński i in. 2017, s90).

Rachunek powierniczy

Rachunek powierniczy tworzony jest aby gromadzić pieniądze dla właściciela takiego rachunku przez osoby trzecie, najczęściej klientów. Umowa zawierana jest między bankiem i posiadaczem rachunku, zwanym inaczej powiernikiem. Powiernik, aby móc korzystać ze zgromadzonych pieniędzy musi spełnić warunki ustalone wcześniej w umowie. Na rachunku powierniczym występuje blokada środków pieniężnych, która chroni fundusze obu stron transakcji handlowej przed ryzykiem odstąpienia od umowy bądź niespełnienia warunków przez powiernika. Jedną z wad rachunku powierniczego jest "zamrożenie" gotówki przez co powiernik rachunku może być zmuszony do korzystania z innych źródeł finansowania (B. Kosiński i in. 2017, s. 91,92)

Umowa rachunku bankowego

Umowa rachunku bankowego jest zawierana na piśmie i powinna zawierać w szczególności:

• strony umowy,
• rodzaj otwieranego rachunku,
• walutę rachunku,
• czas trwania umowy,
• wysokość oprocentowania i okoliczności dopuszczających do jego zmiany przez bank, oraz terminy z tego wynikające,
• wysokość prowizji i opłat,
• formy i zakres rozliczeń pieniężnych dokonywanych na polecenie posiadacza rachunku oraz terminy ich realizacji,
• przesłanki i tryb dokonywania zmian umowy oraz rozwiązania umowy rachunku bankowego,
• zakres odpowiedzialności banku za przeprowadzenie rozliczeń pieniężnych oraz wysokość odszkodowania za przekroczenie terminu.

Umowę rachunku bankowego zawartą na czas nieokreślony, można rozwiązać w każdej chwili poprzez wypowiedzenie ze strony posiadacza rachunku lub banku. W przypadku banku tylko poprzez podanie istotnych powodów. Jeżeli na rachunku w przeciągu dwóch lat, bank nie odnotuje żadnych obrotów (o ile umowa nie stanowi inaczej), poza dodawaniem odsetek, a kwota znajdujących się tam środków pieniężnych nie przekroczy ustalonej w ustawie minimalnej wielkości to rachunek może zostać rozwiązany. Również po upływie dwóch lat przedawniają się roszczenia dotyczące danego rachunku bankowego z wyjątkiem roszczeń dotyczących wkładów oszczędnościowych (J. Koleśnik 2016, s. 49).

Numeracja kont bankowych

IBAN - International Bank Account Number jest międzynarodowym standardem numerowania rachunku bankowego. Bank działający w strefie euro lub prowadzący rozliczenia w tej walucie ma obowiązek oznaczać rachunki bankowe za pomocą identyfikatora IBAN. Obowiązek ten dotyczy również banków w Polsce. IBAN składa się z kodu kraju (np. PL, DE, FR), dwóch cyfr kontrolnych i znaków określających numer rachunku bankowego (nie więcej niż 30). Sekwencja znaków identyfikuje bank. Długości kodów mogą być różne w różnych krajach, np.:

• Polska: PLaa bbbb bbbb cccc cccc cccc cccc (26 cyfr) gdzie:

A - cyfry kontrolne

B - identyfikator banku/oddziału

C - numer rachunku (pierwsze 3 oznaczają bank, kolejne 3 lub 4 oddział)

• Belgia: BEaa xxxx xxxx xxzz (14 cyfr)
• Niemcy: DEaa bbbb bbbb cccc cccc cc (20 cyfr)
• Holandia: NLaa bbbb cccc cccc cc (16 cyfr)

Konto bankowe — artykuły polecane

Umowa kredytu — Awal — Pożyczka gotówkowa — Limit kredytowy — Deponent — Rachunek bieżący — Pożyczka — Poręczenie wekslowe — Czek

Bibliografia

• Czechowska I. (2014), Innowacje finansowe na przykładzie bankowych usług dla klientów 60+, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, Katowice
• Koleśnik J. (2016), Bankowość detaliczna, Difin, Warszawa
• Kosiński B., Nowak A., Karkowska R., Winkler-Drews T. (2017), Podstawy Współczesnej Bankowości, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Sołtysiak M. (2015), Determinanty wyboru banku przez młodych klientów, Zeszyty Naukowe PWSZ w Płocku, Płock
• Szpringer W. (2000), Polskie regulacje bankowe. Perspektywa Europejska, Difin, Warszawa
• Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
• Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe. Dz.U. nr 140 poz. 939

Autor: Elżbieta Frydrych, Anna Rudawska