Awal

Awal to czynność prawna polegająca na poręczeniu osoby trzeciej za cudzy dług wekslowy. Osoba, która poręczyła (poręczyciel) odpowiada za zapłatę weksla w przypadku, gdy osoba, która zaciągnęła dług wekslowy nie wywiązuje się ze spłaty zobowiązania. Awal może dotyczyć części lub całości sumy weksla.

• Poniektóre banki udzielają awali na wekslach, których wekslobiorcami są osoby krajowe lub zagraniczne. Często zagraniczni eksporterzy domagają się aby akceptowane weksle przez polskich importerów były dodatkowo awalizowane przez banki (J. Koleśnik, 2016)
• Nie tylko banki komercyjne udzielają awali, ale również polski jedyny bank państwowy - Bank Gospodarstwa Krajowego. Awali udziela on zarówno w złotych, jaki i w euro, dolarach amerykańskich i frankach szwajcarskich, na wekslach zupełnych i wekslach własnych in blanco.
• Polskie banki udzielają awali na wekslach, których akceptantem są przedsiębiorstwa krajowe. Awal zostaje udzielony na zlecenie przedsiębiorstwa. Umowa o awalizowanie weksla przez bank zabezpiecza mu zwrot wypłaconej ewentualnie kwoty na wykup weksla np. w postaci jej potrącenia z rachunku bankowego zleceniodawcy, bank może również udzielić zleceniodawcy kredytu awalowego (J. Koleśnik, 2016)

TL;DR

Awal to poręczenie osoby trzeciej za cudzy dług wekslowy. Banki mogą udzielać awali na wekslach zarówno krajowych, jak i zagranicznych. Awal może być udzielony na wekslu zupełnym lub niezupełnym. Za awalizację weksla banki pobierają opłaty. Awal różni się od poręczenia głównie przez swoją formalność i bezwarunkowość. Udzielenie awalu jest ryzykowne ze względu na ograniczoną akcesoryjność weksla.

Udzielenie awalu

Awal może zostać udzielony przez Bank na wekslu:

• zupełnym
• niezupełnym (in blanco).

Poręczenie na wekslu zupełnym może być udzielone na zlecenie dłużnika wekslowego będącego podmiotem gospodarczym i w granicach tego zlecenia. Bank udziela poręczeń na wekslach zupełnych trasowanych i na wekslach własnych.

Awale udzielone na wekslach niezupełnych (in blanco) mogą zabezpieczać:

• spłatę kredytu,
• zapłatę za zakupione towary lub usługi,
• zapłatę cła.

Za każdą osobę podpisaną na wekslu można poręczyć awal.

Poręczenie może być udzielone w formie:

• złożenia samego podpisu na przedniej stronie weksla,
• umieszczenia na przedniej stronie weksla zwrotu "poręczam", "gwarantuję", "per aval", "ręczę" lub innego równoznacznego oraz podpisania go przez poręczyciela. (M. Golec, 2011)

Po tej czynności następuje udzielenie awalu, musi zostać wskazana nazwa przedsiębiorstwa, za które awal jest udzielony, numer awalu oraz podpisany przez osoby upoważnione do zaciągnięcia zobowiązań w imieniu banku.

Weksle zagranicznych importerów mogą być zabezpieczone awalem banku zagranicznego. Bank gdy otrzyma taki weksel bada jego prawidłowość wystawienia oraz prawidłowość wystawienia awalu, prawomocność podpisów banku zagranicznego które zostały złożone za awal.

Formę oraz zakres awalu określają przepisy prawa obowiązującego w kraju, w którym został on udzielony.

Operacje awalizowania weksli występowały dotychczas głównie przy transakcjach zagranicznych. Nie ma jednak przeszkód w awalizowaniu weksli w obrocie krajowym.

Umowa o awal

Awal bankowy może zostać udzielony jednorazowo lub na podstawie odpowiedniej umowy, może zostać uruchomiona specjalna linia w banku na udzielanie poręczeń, awali czy gwarancji, np. na okres 12 miesięcy.

Banki za przyznanie awalu, podwyższenie limitu gwarantowanej kwoty, przedłużenie jego terminu ważności, czy korzystanie z gwarancji wekslowych pobierają opłaty (prowizje) w wysokości nawet kilku procent gwarantowanej kwoty (w tym minimalne wysokości prowizji ustalane są na poziomie kilkuset złotych).

Za samo rozpatrzenie wniosku o awal lub za wystawienie promesy uruchomienia awalu również można się natknąć na opłaty tzw. przygotowawcze.

Z tytułu awalu odpowiedzialność można ograniczyć do pewnej sumy; wówczas konieczne jest ujawnienie tego ograniczenia w treści weksla.

Raz złożony awal nie może zostać odwołany, jest złożony bezterminowo. W razie wygaśnięcia ustaje zobowiązanie wekslowe osoby, za którą dano poręczenie.

Różnice pomiędzy awalem a poręczeniem

Poręczenie to instytucja zabezpieczenia osobistego wierzytelności, znamy to z Kodeksu Cywilnego. Awal czyli poręczenie wekslowe z pozoru jest podobne. Również ma na celu dodatkowo zabezpieczyć wykonanie zobowiązania. Różnice, które zachodzą między tymi poręczeniami powodują, że awal to rodzaj szczególny zabezpieczenia, do którego nie stosuje się przepisów o poręczeniu z Kodeksu Cywilnego. Dodatkowo poręczenie za weksel jest bardziej ryzykowne.

Poręczenie to zobowiązanie poręczyciela w stosunku do wierzyciela do wykonania zobowiązania na wypadek, gdyby dłużnik go nie wykonał. Poręczyciel staje się solidarnym współdłużnikiem, jeśli nie zastrzeżono inaczej w umowie.

Awal to zabezpieczenie zapłaty weksla. Każdy może być poręczycielem wekslowym, oprócz głównego dłużnika, czyli tego, kto przyjął weksel do zapłaty po jego wystawieniu. Tak samo jak w poręczeniu z KC awalista zostaje dłużnikiem i odpowiada jak główny dłużnik. Jednakże, zawsze należy pamiętać, że zobowiązanie awalisty jest ważne pomimo tego, że świadczenie, za które poręczył okazuje się nieważne (chyba że nieważność wynikałaby z wad formalnych).

W odróżnieniu do poręczenia, sporządzenie awalu jest szczególnie sformalizowane. Za to w poręczeniu z KC wystarcza tylko zwykła pisemna forma pod rygorem nieważności.

Następną różnicą jest bezwarunkowość awalu, ponieważ poręczenie w KC może być zatwierdzony pod warunkiem rozwiązującym albo zawieszającym. Ważny jest także fakt, że awal dotyczy tylko sumy pieniężnej czyli weksel weksel można zabezpieczać tylko wierzytelność pieniężną.

Ograniczona akcesoryjność weksla powoduje, że udzielenie poręczenia wekslowego jest dość ryzykowne, ponieważ trzeba liczyć się z tym, że w razie nieważności zobowiązania głównego i tak będziemy musieli ponosić odpowiedzialność w stosunku do posiadacza weksla.

Awal — artykuły polecane

Zabezpieczenie — Konto bankowe — Gwarancja bankowa — Trasat — Czek — Umowa poręczenia — Wierzyciel — Weksel — Indos — Metoda grupowego rozwiązywania problemów

Bibliografia

• Barcik A., Dziwiński P. (2012), Restrukturyzacja wierzytelności jako forma zarządzania przedsiębiorstwem. Analiza wybranych instrumentów prawnych, Logistyka, Nr 5
• Czech T. (2018), Kredyt konsumencki, Wolters Kluwer, Warszawa
• Golec M. (2011), Usługi bankowe podstawowe zagadnienia, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Bankowej w Poznaniu, Poznań
• Jurkowski R. (2010), Interes konsumenta a interes banku w umowach o kredyt na zakup samochodu, Zeszyty Naukowe Polityki Europejskie, Finanse i Marketing, Nr 4
• Kępka E. (2012), Finansowanie transakcji eksportowej. Aspekty logistyczne, Myśl ekonomiczna i polityczna, Nr 1
• Koleśnik J. (2016), Bankowość detaliczna, Difin, Warszawa

Autor: Paulina Szczurek