Przedsiębiorstwo 4.0

Przedsiębiorstwo 4.0 to kolejny etap rewolucji globalnej gospodarki i globalnego biznesu. Jest to połączenie Przemysłu 4.0 z Lean Management wraz z utworzeniem nowych struktur organizacyjnych i wpływami ze stronu mediów oraz rządów. Można więc przyjąć, że sama koncepcja nowego etapu jest analogiczna do Przemysłu 4.0, który skupiał się na automatyzacji samych fabryk, ale wykracza poza te ramy obejmując wszystkie wymiary globalnej gospodarki. Aby uzyskać pełny obraz Przedsiębiorstwa 4.0 warto przyjrzeć się jak przebiegały poprzednie etapy i jak w efektywny sposób zmieniały się w nich odnoszące sukcesy przedsiębiorstwa. W taki sposób można również zobaczyć w którą stronę zmierza nasze społeczeństwo jako cywilizacja oparta na wiedzy w celu zwiększenia efektywności oraz produktywności pracy.

TL;DR

Przedsiębiorstwo 4.0 to kolejny etap rewolucji gospodarczej, który łączy Przemysł 4.0 z Lean Management. Wymaga wprowadzenia nowych technologii, zarządzania zasobami ludzkimi i strategii marketingowych. Przedsiębiorstwo 4.0 opiera się na wykorzystaniu technologii cyfrowych, takich jak big data, chmura obliczeniowa i sztuczna inteligencja. Zmienia również procesy zarządzania zasobami ludzkimi i wymaga nowych kompetencji inżynierów.

Zarys historyczny

Przedsiębiorstwo 4.0 to najnowszy krok ewolucji gospodarki i biznesu, który wynika bezpośrednio z trzech poprzednich etapów. Pierwsza rewolucja, czyli rewolucja 1.0, miała miejsce w XVIII wieku, kiedy to w procesy produkcyjne zostały wprowadzone automatyzacja, taka jak wykorzystanie silnika parowego, oraz techniki masowej produkcji. Liczący 2000 lat sektor prac ręcznych został wyparty przez maszyny i nowe rozwiązania. Wprowadziło to produkcję w erę industrializacji. Kolejnym czynnikiem do wykształcenia się nowej ery, tym razem ery 2.0, było wynalezienie elektryczności. To właśnie ona zastąpiła silniki parowe pozwalając na koncepcję linii montażowej wytwarzającej produkty w dużych seriach. Znacząco zmniejszyło to rolę pracownika w produkcji w przedsiębiorstwie, w zamian czego mógł on zająć się organizacją i nadzorowaniem pracy - efektywny podział pracy stał się kluczowy. Trzecia rewolucja wystąpiła po wynalezieniu komputerów. Wykorzystanie ich wraz z robotami były głównym bodźcem zmieniającym zasady funkcjonujące w gospodarce, które doprowadziły do postępu, dobrobytu i wzrostu produktywności. Wtedy również znacząco podniosła się jakość życia, a handel elektroniczny, globalizacja oraz komunikacja mobilna wykreowały nowy typ przedsiębiorstwa - cyfrowe, globalne i podporządkowane gospodarce opartej na wiedzy (Boccardelli P. 2017-2018, s. 38-41). Ostatni obecnie etap rozwoju przedsiębiorstw rozwinął się poprzez możliwościom technologicznym, często określanych jako transformacja cyfrowa. Pomimo że nowe technologie umożliwiają ulepszenie produkcji, potrzebne są również zmiany w organizacji i kulturze pracy co można uzyskać poprzez wykorzystanie nowych systemów informatycznych wraz ze wszystkimi ich możliwościami tj. oprogramowanie w chmurze (cloud), mobilne, społecznościowe oraz analizę dużych zbiorów danych (big data). Taki nowy model biznesowy można określić jako zdolność organizacji (przedsiębiorstwa) do dzielenia się informacjami, wspólnego zdobywania i zarządzania wiedzą, eliminowania barier komunikacyjnych, zbliżania się partnerów biznesowych (klientów i dostawców lub producentów) oraz tworzenia nowych, innowacyjnych produktów (A.M. Rosado da Cruz, M. E. Ferreira 2018, s. 98-102).

Technologie cyfrowe w Przedsiębiorstwie 4.0

Coraz szybciej rozwijające się technologie zmuszają menadżerów Przedsiębiorstw 4.0 do wprowadzenia coraz to nowych systemów informatycznych przy okazji ucząc się korzystania z nich. Jego zadaniem jest również wprowadzenie nowych systemów do każdej gałęzi organizacji i dotarcie do każdego pracownika. Do najważniejszych aspektów technologii cyfrowych należą (Romaniuk R. 2020, s. 14-15, 42-47):

• rozwój systemów informatycznych
• generowanie i przetwarzania danych
• internet rzeczy
• big data
• chmura obliczeniowa
• sztuczna inteligencja
• struktury systemów - ekosystem technologii cyfrowych
• informatyczne wspomaganie procesów biznesowych
• bezpieczeństwo danych

Zarządzanie zasobami ludzkimi

Narodziny Przedsiębiorstwa 4.0 znacząco wpłynęły na struktury organizacji oraz na ich procesy zarządzania zasobami ludzkimi. Pracownicy i menadżerowie stanęli przed kolejnym wyzwaniem związanym z restrukturalizacją organizacji. Jednym z podstawowych konsekwencji wprowadzenia zmian jest wypieranie pracy ludzkiej z każdego etapu funkcjonowania przedsiębiorstwa. Ma to związek z automatyzacją pracy, która zwiększyła się wraz ze wzrostem znaczenia nowych technologii (Zając C., Bąk-Grabowska D., 2020, s. 73-76).

Do najważniejszych szans związanych z zarządzeniem zasobami ludzkimi należą:

• nieograniczone możliwości wykorzystania najnowocześniejszych rozwiązań informatycznych w procesach zarządzania kapitałem ludzkim, w tym usprawnioną komunikację
• wyższą elastyczność oraz widoczną skłonność pracowników w zakresie podejmowania pracy do szczególnie widać w nowych formach umów współpracy oraz bardzo elastycznych formach czasu pracy
• zdecydowanie wyższy poziom wykształcenia pracowników z pokolenia Y i Z, co przekłada się na większy profesjonalizm kadr w organizacjach

Wraz z szansami przychodzą również pewne zagrożenia:

• zagrożenie utraty pracy, likwidacja miejsc pracy, obawy o utrzymanie stanowiska przez starszych pracowników
• utrudnienia menadżerów w zatrzymywaniu wartościowych pracowników w swoich organizacjach, wynikające z odmiennej mentalności nowych podwładnych - zmiana podejścia co do lojalności do danej firmy
• potrzeba wprowadzania co raz to nowych systemów motywacyjnych oraz programów rozwojowych niezbędnych do zatrzymania pracowników w szeregach organizacji
• redefinicja priorytetów życiowych nowych pracowników w porównaniu do starszego pokolenia (Zając C., Bąk-Grabowska D., 2020, s. 83-85).

Nowe technologie w marketingu

Rewolucja 4.0 dotknęła również pewnego specyficznego aspektu gospodarczego jakim jest podejście do sposobu odnoszenia się do klienta. Wywołało to potrzebę zmiany kształtowania działań marketingowych w przedsiębiorstwach m.in. podejście do klienta, produktów oraz handlu. Duże znaczenie ma tutaj aspekt psychologiczny. Do końca wieku XIX przedsiębiorstwa skupiały się na towarze i jego cechach, co nazwa zostało marketingiem 1.0. Następnie podczas pojawiania się na rynku sklepów samoobsługowych zaczęto kłaść nacisk również na ekspozycję produktu, co pozwoliło na pewne badania w zakresie psychologii i typologii klientów oraz ich zachowań. Taka wersja marketingu została określona jako Marketing 2.0. Czynnikiem do wykreowania się trzeciej rewolucji było powstanie sklepów internetowych. W centrum tej idei postawiony został klient rozumiany jako indywidualna i całkowicie niezależna jednostka, która definiuje zakupy jako zaspokojenie swoich potrzeb, nie jako czynnością samą w sobie występująca w określonych cyklach. Połączenie dotychczasowego sposobu komunikacji z klientem z nowinkami technologicznymi wykorzystywanymi w Przedsiębiorstwie 4.0 (które zostały zaciągnięte z Przemysłu 4.0) pozwoliło na utworzenie nowego typu klienta - Klienta 4.0 (Kowalska M., Szwajlik A., 2020, s. 9-10, 20-22). Przemiany zachodzące przy wykorzystaniu nowych technologii to:

• obsługa klienta - Klient 4.0 to to jednostka którą cechuje całkowita niepowtarzalność, podejmowanie samodzielnych decyzji, często korzystając z opinii innych użytkowników danego produktu oraz gotowość do dialogu od samego początku procesu wytwarzania dóbr (to producent dostosowuje swoje kolejne kolekcje do klienta, nie na odwrót). Tak silna współpraca z klientem możliwa jest dzięki połączeniu kanałów komunikacyjnych online i offline. Analogicznie nastąpiło połączenie sztucznej inteligencji z kolejnymi wynalazkami technologicznymi co pozwoliło na zwiększenie produktywności oraz poprawę komunikacji na linii producent-klient
• działania promocyjne i sprzedażowe przedsiębiorstw - nowe technologie umożliwiając wykorzystanie aspektów psychologicznych do pozyskiwania nowych klientów. Objawia się to poprzez budowanie nowych modeli biznesowych w celu generowania dodatków dochodów poprzez wykorzystanie usług z dziedziny analityki danych oraz użyciu dodatkowych platform do zakupów. Klient ma do nich dostęp z każdego miejsca na świecie. Zmiany zahaczają również zbieranie danych o kliencie, oferowaniu całkowitej personalizacji produktów oraz poprawiając standard obsługo posprzedażowej
• rola mediów społecznościowych, a szczególnie influencerów - obecnie jesteśmy świadkami cyfrowej transformacji, która dotyka każdego z aspektów naszego życia. Ma ona znaczący wpływ na kanały komunikacji z klientem - oprócz telewizji, radia i prasy doszedł również internet, który ma nieograniczony potencjał. Ogólnie rzecz ujmując za nowe media bierze się każdy nowy kanał komunikacyjny, który powstał dzięki użyciu nowych technologii. Biorąc pod uwagę wszystkie zalety dotyczące nowych mediów warto zwrócić na ich wady, coraz częściej dochodzi do naruszenia stref poufności zarówno klientów, jak i osób reklamujących dane produkty. Ponadto przedsiębiorstwa nie mają wpływu na opinie, które media o nich kreują. Współpraca marek z influencerami jest obecnie jedną z najciekawszych form marketingu. Jednak i ten obszar jest mocno nieuporządkowany - często firmy podejmują ryzyko i narażają się na antyreklamę (Kowalska M., Szwajlik A., 2020, s. 49-50).

Nowoczesny inżynier

W Przemyśle 4.0, który jest złożony z Przedsiębiorstw 4.0, nastąpiła potrzeba wyszkolenia nowoczesnych inżynierów. Obecnie w polskim przemyśle na 10 tys. Pracowników przypada około 40 robotów, lecz większość firm jest jest jeszcze w 3 fazie rewolucji, więc liczba ta stale wzrasta. Do efektywnego wykorzystania takich nowinek technicznych potrzebna jest wykwalifikowana kadra pracowników. Zmiany w procesach będą możliwe tylko w przypadku zagwarantowania wysokiej jakości kapitału ludzkiego w organizacji. Nowe obszary wymagają nowych specjalistów i nowych kompetencji. Takie zapotrzebowanie w niedługim czasie wpłynie na proces nauki na studiach wyższych, jest to przecież podstawowa forma kształcenia przyszłych inżynierów, aby byli oni zdolni do pracy w nowoczesnych organizacjach. Inżynier 4.0 poza specjalistyczną wiedzą musi być aktywny, musi starać się przekonywać ludzi do pomysłów, posiadać inicjatywę. To wszystko wiąże się ze sposobami nauczania jakie prezentowane są w procesie edukacji. Uczenie się jest jedną z podstawowych funkcji umysłu i aby była maksymalnie efektywna powstały nowe sposoby nauczania m.in. e-learning (Wolniak R., Grebski M., Grabowska S., Grebski W., 2020, s. 9-10, 27-30).

Przedsiębiorstwo 4.0 — artykuły polecane

Prosument — Biznes — Technologia informatyczna — Paradygmaty zarządzania — Reengineering — DevOps — Nowe technologie — Chmura obliczeniowa — Real time enterprise

Bibliografia

• Boccardelli P. (2018), Industry 4.0 - how the organizations are evolving from Firms to Platfirms
• Kowalska M., Szwajlik A. (2020), Rewolucja 4.0. Nowe technologie w marketingu
• Romaniuk R. (2020), Systemy informatyczne jako fundament Przedsiębiorstwa 4.0, [w:] Gregor B., Kaczorowska-Spychalska D. (red.), Technologie cyfrowe w biznesie
• Rosado da Cruz A., Ferreira M. (2018), New Perspectives on Information Systems Modeling and Design
• Sąsiadek M., Basl J. (2018), Świadomość i poziom wdrożenia koncepcji przemysł 4.0 w wybranych polskich i czeskich przedsiębiorstwach, Innowacje w zarządzaniu i inżynierii produkcji
• Wolniak R., Grebski M., Grabowska S., Grebski W. (2020), Inżynier - zawód przyszłości, CeDeWu, Warszawa
• Zając C., Bąk-Grabowska D. (2020), Przedsiębiorstwo 4.0 - konsekwencje dla rynku pracy i implikacje w obszarze zarządzania zasobami ludzkimi, [w:] Gregor B., Kaczorowska-Spychalska D. (red.), Technologie cyfrowe w biznesie

Autor: Adam Andrulewicz