Międzynarodowe standardy rachunkowości

Międzynarodowe Standardy Rachunkowości (MSR) lub też Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej (MSSF) to standardy rachunkowości przyjęte na gruncie międzynarodowym i stanowiące podstawę zrozumienia zasad i metod rachunkowości stosowanych na świecie.

Rozwój międzynarodowego rynku kapitałowego i integracji zwłaszcza w ramach organiza­cji Unii Europejskiej i OECD stworzyły podstawy do wolnego przepływu kapitału i inwestycji bezpośrednich. Wraz z tym rozwojem pojawiła się potrzeba ujednolicenia sprawozdawczości finansowej jako narzędzia umożliwiającego dokonywania niezbędnych analiz i porównań w celu podjęcia decyzji finansowych.

Mimo wieloletnich prób harmonizacji zasady rachunkowości stosowane w różnych krajach cechują się nadal dużą rozbieżnością. W efekcie sprawozdania finansowe i zawarte w nich wnioski mogą nie być po­równywalne, mimo że opisują te same operacje gospodarcze.

Organizacją, która została odpowiedzialna za opracowanie zunifikowanych zasad rachunkowości jest Komitet Międzynarodowych Standardów Rachunkowości (KMSR) czyli International Accounting Standards Commitee (IASC) KMSR jest niezależną prywatną organizacją, która w 1973 r. postawiła sobie za cel ujed­nolicenie zasad rachunkowości stosowanych przez przedsiębiorstwa i inne organizacje.

Zgodnie z Konstytucją KMSR celem tej organizacji jest:

• formułowanie i publikowanie - w interesie publicznym - standardów rachunkowości, które powinny być przestrzegane przy prezentacji spra­wozdań finansowych, jak też promowanie standardów w celu ich prze­strzegania i zaakceptowania na całym świecie
• działalność zmierzająca do poprawy i ujednolicenia regulacji i standardów rachunkowości oraz procedur prezentacji sprawozdań finansowych

Zakres obowiązywania MSR jest różny w różnych krajach. Wiele krajów przyjęło MSR jako krajowy standard rachunkowości. W Polsce bezwzględnie obowiązujące są przepisy Ustawy o Rachunkowości. W razie braku uregulowań w ustawie przedsiębiorstwo powinno kierować się krajowymi standardami rachunkowości, a dopiero w następnej kolejności Międzynarodowymi Standardami Rachunkowości.

Należy jednak wspomnieć, że od 1 stycznia 2015 roku wszystkie spółki notowane na giełdach państw członkowskich Unii Europejskiej, a więc także na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie muszą sporządzać skonsolidowane sprawozdania finansowe zgodnie z MSSF. Polska Ustawa o Rachunkowości wymóg ten nałożyła także na wszystkie banki.

TL;DR

Międzynarodowe Standardy Rachunkowości (MSR) są standardami rachunkowości stosowanymi na całym świecie. Mają na celu ujednolicenie sprawozdawczości finansowej w celu ułatwienia analizy i porównań. MSR są opracowywane przez Komitet Międzynarodowych Standardów Rachunkowości (KMSR). W Polsce obowiązują przepisy ustawy o rachunkowości, które nakładają stosowanie MSR. MSR określają m.in. sposób prezentacji danych finansowych, metody wyceny aktywów i pasywów oraz zawartość sprawozdań finansowych. Stosowanie MSR jest dobrowolne, ale korzystne ze względu na ułatwienie porównywalności, zrozumiałość, jawność i ochronę interesów udziałowców. MSR mają jednak pewne ograniczenia, takie jak brak jednolitego podejścia do wyceny aktywów i brak wytycznych dotyczących raportowania zdarzeń nieregularnych. Oprócz MSR istnieją inne podejścia, takie jak Międzynarodowy Kodeks Sprawozdawczości Finansowej i Międzynarodowa Sprawozdawczość Finansowa.

Rodzaje różnic w standardach rachunkowości

Różnice te sprowadzają się do odmiennych zasad:

• ujawniania przychodów i kosztów w księgach rachunkowych,
• pomiaru przychodów i kosztów w odniesieniu do poszczególnych okresów sprawozdawczych,
• wyceny aktywów i pasywów na dzień bilansowych, oraz rozbieżności w zakresie i rodzaju wymaganych informacji dodatko­wych

Zawartość Międzynarodowych Standardów Rachunkowości

Międzynarodowe Standardy Rachunkowości określają m.in.:

• sposób prezentacji danych finansowych,
• metody wyceny poszczególnych składników aktywów i pasywów,
• zakres informacji, jaki należy ujawnić w sprawozdaniu finansowym,
• sposób prezentacji sprawozdania z przepływów środków pieniężnych,
• metody prezentacji majątku trwałego.

Cechy jakościowe sprawozdań, jakimi sporządzający powinni się kierować przy opracowywaniu sprawozdania finansowego to:

• zrozumiałość
• trafność
• wiarygodność
• przydatność
• porównywalność
• istotność

Elementami sprawozdania finansowego są:

• bilans,
• rachunek zysków i strat,
• informacja dodatkowa czyli wprowadzenie do sprawozdania finansowego oraz dodatkowe informacje i objaśnienia.

a także, dla jednostek które podlegają obowiązkowi corocznego badania:

• zestawienie zmian w kapitale (funduszu) własnym
• rachunek przepływów pieniężnych

Możliwość stosowania Międzynarodowych Standardów Rachunkowości

Według Ustawy o rachunkowości istnieje dość szeroka dobrowolność stosowania MSR, jednak nie należy zapominać, iż decyzję w tym zakresie podejmuje jedynie podmiot zatwierdzający sprawozdanie finansowe, np. Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy.

Warunki, w których sprawozdanie finansowe, może być sporządzone na podstawie MSR:

1. Podmiot sporządzający sprawozdanie jest emitentem papierów wartościowych na jednym z rynków regulowanych krajów Europejskiego Obszary Gospodarczego, który obejmuje Państwa członkowskie UE, a także Norwegię, Islandię oraz Liechtenstein (np. jest notowany na Warszawskiej Giełdzie Papierów Wartościowych).
2. Sprawozdanie finansowe wg MSR może również przygotować podmiot, który jest emitentem papierów wartościowych i stara się o dopuszczenie swych papierów do obrotu na jednym z rynków regulowanych krajów Europejskiego Obszaru Gospodarczego (został rozpoczęty proces, tj. złożenie należytych dokumentów do Komisji Nadzoru Finansowego).
3. Emitent papierów wartościowych ma możliwość przygotowania sprawozdania finansowego na podstawie MSR, również w przypadku, gdy ma zamiar starać się o dopuszczenie jego papierów wartościowych do obrotu na jednym z rynków Europejskiego Obszaru Gospodarczego (zamiar takie jest zwykle wykazywany na podstawie uchwały WZA, która wyznacza rynek, na którym planuje się obrót, a także przypuszczalną datę jego rozpoczęcia)
4. Sprawozdanie finansowe może być także przygotowywane przez podmiot, który znajduje się w składzie grupy kapitałowej, w której organ dominujący (np. właściciel z większością udziałów) sporządza skonsolidowane sprawozdanie finansowe na podstawie MSR.
5. Możliwość przygotowywania sprawozdania finansowego według MSR ma również podmiot - oddział firmy zagranicznej, która sporządza sprawozdanie na podstawie MSR.

Należy jednak zaznaczyć, iż posługiwanie się Międzynarodowymi Standardami Rachunkowości w powyższych przypadkach jest dobrowolne, tzn., że dana firma nie jest zobowiązana do przygotowania należytych sprawozdań finansowych według ustawy o rachunkowości. Jednak nie znaczy to, iż ustawa ta nie będzie w ogóle brana pod uwagę. Powinna być ona stosowana w zagadnieniach, które nie zostały określone przez MSR.

Godne uwagi powinno być także to, że teoretycznie każdy podmiot może sporządzać sprawozdania finansowe zgodnie z MSR, jednak będą one uzupełniającymi, nadprogramowymi zaraz obok sprawozdań przygotowywanych obowiązkowo zgodnie z przepisami w ustawie o rachunkowości.

Międzynarodowe standardy rachunkowości - struktura

Przepisy Międzynarodowych Standardów Rachunkowości (MSR) określają, w jaki sposób spółki powinny rejestrować i prezentować swoje dane finansowe. Przykładami MSR są:

1. Rachunkowość wyników - MSR wymaga od przedsiębiorstw rejestrowania i prezentowania wyniku finansowego w okresie, w którym działalność prowadzi do zysku lub straty.
2. Przepisy dotyczące aktywów i zobowiązań - MSR określa, w jaki sposób firmy powinny ujawniać i prezentować aktywa, zobowiązania, pozostałe długi i zyski z nieruchomości.
3. Przepisy dotyczące sprawozdawczości - MSR wymaga od podmiotów gospodarczych prezentowania informacji finansowych w sposób czytelny, aktualny i wiarygodny.
4. Przepisy dotyczące uznawania i wyceny aktywów i zobowiązań - MSR określa, w jaki sposób firmy powinny uznawać i wyceniać aktywa i zobowiązania.
5. Przepisy dotyczące wyceny różnic kursowych - MSR wymaga od przedsiębiorstw wyceny różnic kursowych w celu precyzyjnego odzwierciedlenia wszelkich zmian w ich pozycji finansowej.
6. Przepisy dotyczące zdarzeń nadzwyczajnych - MSR określa, jak podmioty gospodarcze powinny prezentować wyniki finansowe w przypadku wystąpienia zdarzeń nadzwyczajnych, takich jak pożary lub powodzie.
7. Przepisy dotyczące inwestycji - MSR wymaga od przedsiębiorstw klasyfikowania inwestycji w aktywa trwałe oraz rejestrowania i prezentowania wyników inwestycyjnych.

Międzynarodowe standardy rachunkowości - mocne strony

Międzynarodowe Standardy Rachunkowości (MSR) lub Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej (MSSF) są zasadami uznanymi na gruncie międzynarodowym i stanowią fundament dla zrozumienia zasad i metod rachunkowości stosowanych na całym świecie. Oto niektóre z ich zalet:

• Ułatwiają porównywanie sprawozdań finansowych firm o różnych systemach rachunkowości. MSR/MSSF dostarcza wspólnych definicji, formuł i procedur rachunkowości, które są stosowane przez wszystkie podmioty gospodarcze w wielu krajach.
• Umożliwiają inwestorom i dostawcom kapitału lepsze zrozumienie sytuacji finansowej przedsiębiorstwa. MSR/MSSF zapewniają jednorodne i wiarygodne informacje finansowe, które inwestorzy i dostawcy kapitału mogą wykorzystać do porównywania sytuacji finansowej różnych przedsiębiorstw.
• Zapewniają lepszą ochronę interesów obecnych i przyszłych udziałowców. MSR/MSSF zapewniają, że wszystkie sprawozdania finansowe są przygotowywane zgodnie z obowiązującymi wymogami i wytycznymi.
• Zapewniają jawność i przejrzystość. MSR/MSSF zapewniają, że informacje finansowe są rzetelne, jasne i przystępne, co pozwala na łatwiejszy dostęp do informacji finansowych dla inwestorów, dostawców kapitału, doradców i innych zainteresowanych stron.

Międzynarodowe standardy rachunkowości - ograniczenia

Poniżej przedstawiono ograniczenia i słabe strony Międzynarodowych Standardów Rachunkowości (MSR):

• Nie ma jednolitego podejścia do wyceny i wyceny aktywów. MSR nie oferują wytycznych dotyczących wyceny i wyceny aktywów, a zamiast tego zostawiają to decyzji księgowego.
• MSR nie przewidują uwzględnienia powiązań między transakcjami. Nie ma określonego sposobu wyjaśniania powiązań między transakcjami i ich wpływu na raportowanie finansowe.
• MSR nie wyjaśniają zasad dotyczących raportowania zdarzeń nieregularnych lub jednorazowych. Standardy nie określają, jak takie zdarzenia mają być ujmowane i raportowane w raportach finansowych.
• MSR nie wprowadzają zasad dotyczących wykorzystania technologii w działalności księgowej. Nie ma żadnych wytycznych dotyczących wykorzystania technologii w księgowości, co może sprawić, że rachunkowość będzie bardziej czasochłonna i bardziej podatna na błędy.

Międzynarodowe standardy rachunkowości - inne związane podejścia

Oprócz Międzynarodowych Standardów Rachunkowości (MSR) i Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej (MSSF), istnieje wiele innych podejść lub metod stosowanych w rachunkowości międzynarodowej.

• Międzynarodowy Kodeks Sprawozdawczości Finansowej (IFRIC) - Międzynarodowy Kodeks Sprawozdawczości Finansowej (IFRIC) jest opracowywany przez Międzynarodową Radę Standardów Rachunkowych (IASB) i jest używany do rozwiązywania problemów związanych z rachunkowością międzynarodową.
• Międzynarodowa Sprawozdawczość Finansowa (ISF) - Międzynarodowa Sprawozdawczość Finansowa (ISF) jest stosowana do prezentacji danych finansowych w sposób jednolity, w celu lepszego porównania między różnymi podmiotami gospodarczymi.
• Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej (IASB) - Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej (IASB) są zbiorem zasad i zalecanych praktyk w zakresie rachunkowości międzynarodowej. Są one stosowane do określania, jak prezentować wyniki finansowe podmiotów gospodarczych i pomagają w porównywaniu ich wyników finansowych.

Międzynarodowe standardy rachunkowości — artykuły polecane

Obowiązek badania sprawozdań finansowych — Skonsolidowane sprawozdania finansowe — Ustawa o rachunkowości — Grupa kapitałowa — Badanie sprawozdania finansowego — Metody konsolidacji sprawozdań finansowych — Międzynarodowe standardy sprawozdawczości finansowej — Rachunkowość finansowa — Sprawozdanie finansowe

Bibliografia

• Bauer K. (2014), Wycena bilansowa nieruchomości w przedsiębiorstwach zagrożonych upadłością, Zeszyty naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego nr 803/ Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia, nr 66 Efektywność inwestycji i wycena przedsiębiorstw, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin
• Czerny J. (2011), Kształtowanie Wartości Przedsiębiorstwa w Wypadku Fuzji lub Przejęcia, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, nr 668
• Frendzel M., Ignatowski R., Kabalski P., Krzyżanowska K. (2015), Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej a ustawa o rachunkowości, Rachunkowość, Warszawa
• Helin A. (2000), Sprawozdanie finansowe według Międzynarodowych Standardów Rachunkowości, Fundacja Rozwoju Rachunkowości, Warszawa
• Hołda A. (2013), MSSF/MSR w Polskiej Praktyce Gospodarczej, C.H. Beck, Warszawa
• Nowak A. (red.) (2012), Międzynarodowy Standard Sprawozdawczości Finansowej dla Małych i Średnich Jednostek, Wolters Kluwer, Warszawa
• Olchowicz I., Tłaczała A. (2015), Sprawozdawczość finansowa według krajowych i międzynarodowych standardów, Difin, Warszawa
• Ustawa z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości. Dz.U. 1994 nr 121 poz. 591
• Ustawa z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości. Dz.U. 1994 nr 121 poz. 591
• Wierzbińska Z. (2014), Wycena aktywów i pasywów a oczekiwania informacyjne użykowników sprawozdań finansowych, Studia Oeconomica Posnaniensia, nr 265

Autor: Jakub Krupnik, Joanna Musiał

Treść tego artykułu została oparta na aktach prawnych. Zwróć uwagę, że niektóre akty prawne mogły ulec zmianie od czasu publikacji tego tekstu.