Windykacja

Windykacja - dochodzenie w sposób określony w przepisach ustawodawczych swoich praw do rzeczy lub zapłaty. Dosłownie oznacza dochodzenie roszczeń, obronę konieczną, a w szczególnym przypadku nawet zemstę. Większość dużych przedsiębiorstw posiada działy zajmujące się osobiście ściąganiem należności, mimo to często są wspomagane lub korzystają całkowicie z pomocy firm windykacyjnych.

To zbiór czynności prawnych, procesowych oraz faktycznych, które prowadzą do wykonania przez dłużnika zobowiązania wobec wierzyciela. Windykacja może być prowadzona w drodze postępowania sądowego lub pozasądowego, czyli polegającego na takich działaniach, jak wzywanie do zapłaty, czy upominanie. Natomiast windykacja sądowa to dochodzenie zapłaty należności na drodze postępowania sądowego.

TL;DR

Windykacja to proces dochodzenia swoich praw do rzeczy lub zapłaty. Istnieją trzy modele odzyskiwania należności: zewnętrzny, wewnętrzny i mieszany. Windykacja może być polubowna, sądowa lub egzekucyjna. Egzekucja może odbywać się poprzez blokadę rachunku bankowego, wynagrodzenia za pracę, ruchomości lub nieruchomości. Banki mogą wyegzekwować swoje wierzytelności bez sądowego tytułu egzekucyjnego. Skuteczność windykacji zależy od czasu trwania długu, struktury długu i wcześniejszych działań windykacyjnych.

Sposoby dochodzenia roszczeń

Firmy w praktyce stosują jeden z trzech modeli odzyskania należności:

• Zewnętrzny
• Wewnętrzny
• Mieszany

W pierwszym z nich, wszelkie działania windykacyjne powierza się firmie zewnętrznej. Takie praktyki podejmuje się jednak stosunkowo rzadko, gdyż pewna część procesu windykacji wiąże się z obsługą klienta i wciąż pozostaje w kompetencjach działów funkcjonalnych przedsiębiorstwa. Powoduje to także znaczące powiększenie kosztów, ponieważ takie firmy pobierają opłaty przykładowo w formie składek lub prowizji od wartości odzyskanej wierzytelności. W drugim modelu, działaniami windykacyjnymi zajmują się odpowiednie działy przedsiębiorstwa. Sprawdza się to w przypadku dużych firm, ale dla małych i średnich przedsiębiorstw ponoszenie takich kosztów zawiązanych z utworzeniem odpowiedniego działu jak przykładowo szkolenie personelu, czy koszty połączeń telefonicznych, może okazać się nieopłacalne. Mieszany model windykacji polega na tym, że część działań windykacyjnych zlecana jest na zewnątrz, a część realizuje przedsiębiorstwo. Wykorzystuje się go dość często w warunkach kryzysu gospodarczego. Dzięki temu firma odciąża częściowo pracowników, przez co może wykorzystać ich potencjał do poważniejszych działań.

Rodzaje windykacji

Możemy wyróżnić trzy podstawowe metody windykacji, które stosuje się przy windykacji wierzytelności:

• Windykacja polubowna - polegająca na przypominaniu o upływie terminu załatwienia jakiejś sprawy dłużnika, które ma doprowadzić do spłacenia przez tego dłużnika należności. Stosowana jest ona przez firmy w pierwszej kolejności i obejmuje np.:

1. Pisemne wezwanie dłużnika do zapłaty
2. Negocjacje telefoniczne
3. Pobranie gotówki
4. Próbę wynegocjowania ugody polegającej przykładowo na spłacie długu w ratach

• Windykacja sądowa - dotyczy przypadków gdy dłużnik nie wyraża chęci do współpracy, dochodzi wtedy do uzyskania sądowego nakazu zapłaty, który jest podstawą do egzekucji komorniczej. Obejmuje ona:

1. Złożenie pozwu sądowego
2. Postępowanie sądowe
3. Wydanie przez sąd nakazu zapłaty

• Windykacja egzekucyjna - ostatni etap windykacji obejmuje natomiast:

1. Skierowanie wniosku do komornika o wszczęcie egzekucji,
2. Zajęcie składnika majątku dłużnika np. pensji, nieruchomości,
3. Realizacja zajęcia np. licytacja, potrącenie wynagrodzenia,
4. W przypadku, gdy wierzycieli jest więcej podział pieniędzy

Windykacja polubowna

Może się odbywać przez postępowanie karne mające na celu udowodnienie, że dłużnik dopuścił się przestępstwa (oszustwa bądź przywłaszczenia) na rzecz wierzyciela. Możliwa jest także blokada działalności gospodarczej dłużnika. W takim wypadku firma windykacyjna w sposób zgodny z prawem blokuje lub bardzo utrudnia dalsze prowadzenie tej działalności gospodarczej do momentu uregulowania należności wobec wierzyciela. Na ogół jednak firmy windykacyjne będą ściągać należności metodami, których my sami byśmy używali. Ponieważ wiedzą, że sprawy, które otrzymują trafiają do nich dopiero wtedy gdy wierzyciel sam sobie nie może z tym poradzić, a dłużnik nie jest już uważany za cenionego klienta. Agencje działają zdecydowanie bardziej skutecznie i stanowczo niż my sami.

Windykacja sądowa

W przypadku nieskuteczności działań polubownych w ramach windykacji bezpośredniej bądź czynności windykacyjnych prowadzonych przez nas samych dochodzi do wszczęcia postępowania karnego. Czynności procesowe na etapie postępowania sądowego prowadzone są przez Radców Prawnych z wyspecjalizowanych Kancelarii Prawnych. Około 15% wszystkich spraw kończy się w sądzie. Postępowania sądowe dzieli się jeszcze na postępowania nakazowe (korzystne dla wierzyciela ze względu na szybkość) i upominawcze (korzystne dla pozwanego, gdyż sprzeciw skutecznie opóźnia spłatę zobowiązań).

Windykacja egzekucyjna

Gdy przedsiębiorstwo wygra sprawę sądową, firma musi złożyć wniosek o egzekucję do komornika. Dłużnik wtedy, poza spłatą długu, ma także obowiązek zwrotu kosztów prowadzenia egzekucji i zwrotu kosztów sądowych, na które składają się m.in.: koszty sądowe poniesione przez wierzyciela, opłaty egzekucyjne pobrane przez komornika, wydatki komornika (np. koszt korzystania z biegłych). Mimo wszystko część działań nie jest możliwa do zrealizowania z powodu norm współżycia społecznego - przykładowo eksmisja dłużnika na bruk.

Sposoby prowadzenia egzekucji

Mamy na ogół do czynienia z egzekucja świadczeń pieniężnych, która polega na zapłacie pewnej kwoty wierzycielowi przez dłużnika.

• Egzekucja z rachunku bankowego - jest to jedna z najpopularniejszych form egzekucji. Jest ona skuteczna tylko wtedy, gdy dłużnik posiada jakieś środki na koncie. Komornik kontaktuje się z bankiem, w którym dłużnik posiada konto i informuje o przejęciu wierzytelności zarówno dłużnika jak i wierzyciela. Może to dotyczyć zarówno środków już znajdujących się na konie, jak również tych, które dopiero wpłyną
• Egzekucja z wynagrodzenia za pracę - komornik zawiadamia dłużnika i jego zakład pracy o przejęciu części wynagrodzenia na spłatę zobowiązania wobec wierzyciela. Przekazanie pieniędzy może odbywać się bezpośrednio przez zakład pracy dłużnika jak również za pośrednictwem komornika.
• Egzekucja z ruchomości - ruchomościami mogą być: samochód, maszyna, cenne przedmioty. Egzekucji tej komornik dokonuje poprzez zajęcie ruchomości. Wyceny ruchomości najczęściej dokonuje biegły, a wierzyciel może być uczestnikiem przejęcia wierzytelności.
• Egzekucja z nieruchomości - komornik dostarcza dłużnikowi wezwanie a następnie wzywa dłużnika do uregulowania długu w ciągu 2 tygodni i wnosi wpis do księgi wieczystej o wszczęciu egzekucji. Po upływie tego terminu komornik na wniosek wierzyciela dokonuje opisu i wyceny zajętej nieruchomości. Po upływie miesiąca dochodzi do sprzedaży nieruchomości. Dług jest pokrywany z pieniędzy uzyskanych ze sprzedaży nieruchomości.

Egzekucja należności bankowych

Egzekucja należności bankowych z tytułu udzielonych kredytów w praktyce bankowej jest ostatnim etapem procesu zaspokojenia roszczeń banku w stosunku do klienta, z tytułu udzielonego kredytu i stanowi przymusowe wykonanie zobowiązań przez dłużnika. Banki nie muszą uzyskać sądowego tytułu egzekucyjnego w celu wyegzekwowania niektórych swoich wierzytelności, mogą to uczynić za pomocą ksiąg bankowych lub innych dokumentów związanych z dokonywaniem czynności bankowych. Tytuł taki może być podstawą egzekucji po nadaniu przez sąd klauzuli wykonalności.

Bankowy tytuł egzekucyjny obejmujący wierzytelności banku z tytułu nie spłaconego kredytu, któremu nadano sądową klauzule wykonalności przeciwko kredytobiorcy lub poręczycielowi, stanowi podstawę do wpisu do ksiąg wieczystych hipoteki przymusowej na rzecz banku. Hipoteka przymusowa będzie miała charakter hipoteki kaucyjnej. Oznacza to, że jeżeli wierzytelność banku do czasu wystawienia bankowego tytułu egzekucyjnego nie była jeszcze hipotecznie zabezpieczona, po jego wystawieniu bank może uzyskać takie zabezpieczenia, co może ułatwić prowadzenie egzekucji.

Skuteczność windykacji

Ważnym czynnikiem wpływającym na skuteczność windykacji jest czas jaki upłynął pomiędzy datą płatności a rozpoczęciem działań windykacyjnych - im czas ten jest krótszy tym skuteczność windykacji większa, bowiem im dług jest starszy tym trudniej go odzyskać. Efektywność windykacji w przypadku długów nie starszych niż 30 dni może nawet przekraczać 90%, natomiast długi starsze niż 180 dni mogą być odzyskane zaledwie w kilku procentach. Oznacza to, że im szybciej zostanie wszczęte postępowanie windykacyjne, tym większa szansa na odzyskanie dużej części długu.

Istotna jest struktura długu - czy dłużnikami są na przykład osoby młode czy starsze, bezrobotne czy pracujące, o dochodach niskich czy nieco wyższych. Im korzystniejsza struktura długu tym większa jest szansa na odzyskanie jego znacznej części.

Kolejnym czynnikiem decydującym o skuteczności działań windykacyjnych jest to czy dług był już wcześniej poddany procedurze windykacyjnej. Jeśli tak, to szanse na jego odzyskanie są mniejsze, ponieważ w danym pakiecie wierzytelności zostały prawdopodobnie tylko sprawy "trudne" (łatwiejsze do odzyskania długi zostały bowiem odzyskane w wyniku wcześniejszego postępowania windykacyjnego).

Windykacja — artykuły polecane

Promesa kredytowa — Ubezpieczenie kredytu — Faktoring — Umowa powiernicza — Likwidacja szkód — Prolongata — Faktoring wymagalnościowy — Chargeback — Wynajem długoterminowy

Bibliografia

• Karnicka-Kawczyńska A., Kawczyński J. (1999), Postępowanie zabezpieczające i egzekucyjne, C.H. Beck, Warszawa
• Kreczmańska-Gigol K., Folga J., Stępień P. (2011), Windykacja należności ujęcie interdyscyplinarne, Difin, Warszawa
• Narożny T. (2000), Czynności kredytowe banku, Zarządzanie i Finanse, Warszawa
• Paulsen T. (1996), Pościągaj wszystkie długi. Profesjonalne techniki egzekwowania należności, Wydawnictwo M&A Communications Polska, Lublin
• Sierpińska M. (2010), Współczesna Ekonomia, Zeszyt, nr 4
• Trocka-Sosińska R. (1997), Zabezpieczenie należności pieniężnych, C.H. Beck, Warszawa
• Wyżnikiewicz B. (2004), Rynek wierzytelności w Polsce, Instytutu Badań nad Gospodarką Rynkową, Warszawa

Autor: Piotr Ludwiczak, Iza Wieczorek, Tomasz Pająk