Kredyt konsorcjalny

TL;DR

Kredyt konsorcjalny to kredyt udzielany przez kilka banków, mający na celu zmniejszenie ryzyka i zapewnienie środków przekraczających możliwości jednego banku. Umowa kredytu konsorcjalnego określa kwotę kredytu, stopę procentową, terminy spłat i inne warunki. Kredyt może być udzielany w trybie scentralizowanym lub zdecentralizowanym. Koszt kredytu zależy od stopy procentowej i prowizji. Kredyt konsorcjalny może być korzystny dla przedsiębiorstw, zwłaszcza przy dużych inwestycjach.

Pojęcie kredytu konsorcjalnego

• Konsorcja kredytowe tworzone są w celu zmniejszenia ryzyka i zagwarantowania kredytobiorcy środków, których udostępnienie przekraczałoby predyspozycje jednego banku. Kredyt konsorcjalny to taki kredyt, który udzielony jest przez więcej niż jeden bank. Procedura organizacji takiego kredytu jest bardzo czasochłonna oraz skomplikowana. Operacja ta rozpoczyna się w chwili, kiedy pojawia się taka potrzeba. Wśród wielu zaangażowanych banków, jeden z nich podejmuje funkcje oferenta oraz organizatora. Przeważnie największe zaangażowanie przejawia się ze strony organizatora. Obowiązki jakie bank posiada wobec konsorcjantów oraz kredytobiorcy wypełnia w granicach stosunków prawnych określonych w umowie.
• Kredyt konsorcjalny - daje umożliwia przedsiębiorcy skorzystania z kredytów kilku banków. Konsorcja tworzone są zarówno przez banki państwowe, prywatne jak i spółdzielcze, zazwyczaj 3-4, a potem dołączają do nich pozostali uczestnicy, którzy odkupują część kredytu (syndykacja kredytu). W ramach konsorcjum banki określają maksymalne kwoty jakie są gotowe przeznaczyć na finansowanie projektu inwestycyjnego. Celem gospodarczym konsorcjum jest przyznawanie kredytów. Mogą je albo udzielać samodzielnie albo zaciągać zobowiązania w innych instytucjach. Konsorcja mogą udzielać różnego rodzaju kredytów, zazwyczaj są to jednak kredyty inwestycyjne, zaciągane najczęściej w celu zabezpieczania długoterminowego finansowania inwestycji, a także na zakup firm czy refinansowania zadłużenia. Rozwiązanie takie stosuje się przy inwestycjach szczególnie kapitałochłonnych, które przekraczając możliwości jednego kredytodawcy, a nie jednokrotnie obarczonych wysokim ryzykiem.

Umowa kredytu konsorcjalnego

Umowa konsorcyjna musi zawierać skonsolidowanie podstawowych kwestii, takich jak: cel, czas trwania, udział poszczególnych banków. Umowa o kredyt konsorcjalny obejmuje takie składniki jak:

• kwotę kredytu,
• stopę procentową, np. WIGOR 3-miesięczny,
• terminy postawienia transz kredytu przez banki zaangażowane w kredyt,
• marże bankową,
• prowizję jednorazową za uczestnictwo,
• prowizję od zaangażowania,
• okres kredytowania,
• karencję spłat rat,
• spłatę kredytu (datę spłaty oraz wysokość rat spłaty),
• odsetki (terminy spłaty, kapitalizację).

Powodem tworzenia konsorcjum jest pragnienie rozłożenia ryzyka inwestycyjnego. Umowa kredytu konsorcjalnego składa się z dwóch części. W części pierwszej mieszczą się postanowienia dotyczące kredytodawców. Wymienieni w niej są:

• aranżer czyli bank, który jest organizatorem całego przedsięwzięcia oraz który zdobywa inne banki do sfinansowania tego celu,
• banki i konkretne sumy pieniężne bardzo często w różnych walutach, które są przekazywane na sfinansowanie celu,
• bank, który sprawuje rolę agenta czyli łącznika między klientem a grupą banków która kredyt udzieliła,
• gwarant np. bank, Skarb Państwa, bądź inna instytucja finansowa, która jest poręczycielem spłaty kredytu.

Druga część umowy kredytu konsorcjalnego to przeważnie normalna umowa kredytowa standardowa.

Udzielanie kredytu

Udzielanie kredytu może odbywać się w dwóch trybach:

• Tryb scentralizowany - charakteryzuje się tym, że podmiot ubiegający się o kredyt omawia z bankiem sprawy dotyczące np. wysokości kredytu, wysokość oprocentowania - a bank z kolei zawiązuje konsorcjum i angażuje się w czynności przyznania kredytu. Bank prowadzący, bezpośrednio wchodzi w stosunki z kapitałobiorcą i jest reprezentantem całego konsorcjum. Po udzielaniu kredytu, jest on rozłożony na poszczególne banki stosownie do udziału kwotowego. Spłata kredytu przez przedsiębiorstwo dokonywana jest na rachunek banku reprezentującego całe konsorcjum.
• Tryb zdecentralizowany kredytowania - polega na tym, że banki wchodzące w skład konsorcjum udzielają kredytu bezpośrednio przedsiębiorcy. Zawierana jest odrębna umowa z każdym bankiem i każdy bank otrzymuje oddzielnie prowizje. Spłata kredytu odbywa się na rachunek poszczególnych banków, bank reprezentujący konsorcjum pełni funkcje koordynatora działań.

Aby otrzymać kredyt konsorcjalny przedsiębiorca w pierwszej kolejności powinien zwrócić się do banku, który może zainicjować powstanie konsorcjum i podpisać umowę. Konsorcja weryfikują dokumenty przedstawione przez inwestora i oceniają ryzyko kredytowe. W celu weryfikacji projektu bank może zaprosić do współpracy firmę konsultingową, która analizuje wszystkie aspekty przedsięwzięcia. Po pozytywnej weryfikacji następuje podpisanie umowy kredytowej.

Rodzaje kredytów konsorcjalnych

Ze względu na sposób wykorzystania kredyty konsorcjalne można podzielić na:

• terminowe - udzielane są kredytobiorcy w oznaczonym czasie i na określony cel, jednorazowo lub w transzach. Spłata kredytu może nastąpić na klika sposobów.
• rewolwingowe - pozwala przedsiębiorstwu na pobranie określonej sumy pieniędzy w wyznaczonym przedziale czasu. W umowie określana jest maksymalna kwota kredytu. Przedsiębiorca spłacając kredyt ma możliwość podwyższenia kwoty kredytu i w ten sposób może wielokrotnie korzystać z limitu do dnia wygaśnięcia umowy.

Duża zaletą tej formy finansowania jest fakt, że nie ma określonego harmonogramu wypłat i spłat kredytu przez co kredytobiorca może dopasować przepływy środków do swoich potrzeb finansowych

Koszt kredytu konsorcjalnego

Uczestnicy oprócz dochodów odsetkowych otrzymują również prowizję. Prowizje mogą być:

• jednorazowe czyli prowizja agencyjna, nadawana jest z tytułu wykonanych zadań przez banki,
• uzależnione od warunków kredytowych, np. prowizja z tytułu zaangażowania.

Powyższe prowizje ustalane są od wielkości kwoty kapitałowej. Jak w przypadku każdego kredytu, z kredytem konsorcjalnym wiąże się ryzyko. Kredyt konsorcjalny dla kredytobiorcy nie jest zawsze najtańszym źródłem zdobywania kapitału. Bardzo często jednak, przeważnie z powodu wielkości kredytu jest jedynym klarownym źródlem finansowania dużych przedsięwzięć inwestycyjnych czy modernizacyjnych.

Kredyt konsorcjalny — artykuły polecane

Kredyt — Obligacje — Faktoring — Depozyt — Depozyt bankowy — Rachunek oszczędnościowy — Refinansowanie — Kredyt gotówkowy — Kredyt refinansowy

Bibliografia

• Jaworski W., Zawadzka Z. (red.) (2010), Bankowość: podręcznik akademicki, Poltext, Warszawa
• Michalak A. (2007), Finansowanie inwestycji w teorii i praktyce, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Michalik A. (2011), Identyfikacja źródeł finansowania inwestycji rozwojowych przedsiębiorstw górniczych na tle innych branż kapitałochłonnych, Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia, nr 37
• Orłowski R. (2004), Kredyty konsorcjalne, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk
• Pruchnicka-Grabias I. (2006), Finansowanie działalności gospodarczej w Polsce, CeDeWu, Warszawa
• Wahrenburg M., Steffen S. (2008), Syndicated Loans, Lending Relationships and the Business Cycle, Working Paper, Goethe University Frankfurt
• Wąsowski W. (2004), Ekonomika i finanse banku komercyjnego, Difin, Warszawa

Autor: Joanna Zaporowska, Arkadiusz Buczek