Projekt inwestycyjny

Projekt inwestycyjny - stanowi odzwierciedlenie przedsięwzięcia inwestycyjnego. Można go zdefiniować jak zbiór zadań inwestycyjnych, które są od siebie wzajemnie zależne i wspólnie dążą do osiągnięciu celu przedsięwzięcia inwestycyjnego. Projekt inwestycyjny powinien zawierać informacje na temat celu planowanej inwestycji, nakładów niezbędnych do jego realizacji, źródeł finansowania, kryteriów i metod oceny efektywności i ryzyka, uczestników procesu inwestycyjnego oraz efektów z inwestycji.

TL;DR

Projekt inwestycyjny to zbiór zadań inwestycyjnych, które mają na celu osiągnięcie konkretnego celu inwestycyjnego. Inwestycje mogą być rzeczowe, finansowe lub niematerialne. Wyróżnia się różne rodzaje projektów inwestycyjnych, takie jak ekspansywne, odtworzeniowe, dostosowawcze i innowacyjne. Każdy projekt inwestycyjny ma swoje cechy, takie jak złożoność, jednostkowy charakter, autonomiczność i ograniczony czas realizacji. Ryzyko projektów inwestycyjnych można podzielić na fazy realizacji inwestycji oraz przedmiot ryzyka.

Inwestycje i ich rodzaje

W literaturze przedmiotu spotkać można szereg definicji pojęcia inwestycje. Według G. Wöhe, przez inwestycje rozumieć należy zastosowanie środków finansowych w celu tworzenia majątku finansowego, rzeczowego i niematerialnego. Natomiast D.R. Kamershen, R.B. McKenzie i C. Nardineli za inwestycje uważają zakup dóbr kapitałowych (np. wyposażenia, budynków mieszkalnych, zakładów produkcyjnych), które następnie będą użyte w produkcji innych dóbr (M. Kowalczyk, 2011, s. 81-82).

Wyróżnia się inwestycje:

• rzeczowe - dotyczące nabycia określonych składników aktywów rzeczowych (np. budynków, urządzeń),
• finansowe (kapitałowe) - dotyczące tworzenia zasobów finansowych, alokacji środków w aktywa finansowe (czyli szeroko rozumiane instrumenty finansowe); z punktu widzenia finansowania projektów rozwojowych określone mianem inwestycji pośrednich (M. Postuła i in. 2016, s. 15),
• niematerialne - obejmujące nakłady na rozwój sektora B+R oraz rozwój kapitału ludzkiego (np. szkolenie kadr, doskonalenie wytwarzanych produktów) (A. Poznańska, A. Mikrut 2009, s. 177).

Szczególną rolę w zarządzaniu projektami zajmują inwestycje rzeczowe. Ze względu na cel lub korzyści oczekiwane z realizacji projektu, inwestycje rzeczowe podzielić można na:

1. Inwestycje odtworzeniowe, które służą zachowaniu dotychczasowych zdolności produkcyjnych,
2. Inwestycje modernizacyjne, wprowadzające modernizację istniejącego majątku przedsiębiorstwa w celu obniżenia kosztów pracy, materiałów oraz innych zasobów,
3. Inwestycje rozwojowe, zwiększające skalę prowadzonej dotychczas działalności; wiążą się najczęściej ze sprzedażą nowych produktów, usług lub z rozszerzeniem działalności na nowe rynki,
4. Inwestycje innowacyjne, które wprowadzają na rynek innowacyjne rozwiązania oraz technologie,
5. Inwestycje obligatoryjne, mające na celu dostosowanie działalności przedsiębiorstwa do obowiązujących norm oraz zmieniających się regulacji prawnych; są dokonywane bez względu na kryteria efektywnościowe (R. Mandziuk, P. Nawara, J. Ossowska 2016, s. 549).

Rodzaje projektów inwestycyjnych

Projekty inwestycyjne można podzielić ze względu na cele i funkcje na kilka typów.

• Projekty inwestycyjne ekspansywne - to takie, których celem jest wejście na dotychczas nieodkryte rynki lub rozwinięcie produktów na obecnych rynkach. W przypadku projektów zakładających ekspansje na obecnych rynkach przedsiębiorstwo zazwyczaj uruchamia nowe punkty sprzedaży i nowe kanały dystrybucji. Projekty te wymagają strategicznej analizy popytu i związane są z dużymi nakładami finansowymi. Należą one do najbardziej ryzykownych. Z tego względu na to oceniane są za pomocą wysokiej minimalnej wymaganej stopy zwrotu. Mają charakter rozwojowy.
• Projekty inwestycyjne odtworzeniowe - mają na celu zachowanie aktualnej prowadzącej działalności lub redukcja kosztów. Pierwsza grupa należy do najczęstszych decyzji inwestycyjnych, ponieważ projekty te dotyczą zużycia maszyn i urządzeń w produkcji. Jeśli przedsiębiorstwo zdecyduje, że będzie kontynuować działalność przy obecnych środkach wówczas dokonuje analizy i oceny przedstawionych ofert złożonych przez dostawców maszyn i urządzeń.

W drugim przypadku, może się okazać, że sprzęt używany do produkcji jest przestarzały i jego dalsza eksploatacji może prowadzić do ograniczenia zysków. W tym przypadku przedsiębiorstwo powinno dokonać szczegółowej analizy kosztów. Przykładami działań mających na celu redukcje kosztów mogą być obniżenie kosztów półproduktów, robocizny bezpośredniej, ilości odpadów.

• Projekty inwestycyjne dostosowawcze - koncentrują się na dostosowaniu działalności przedsiębiorstwa do nowych regulacji prawnych dotyczących ochrony środowiska. Przy podejmowaniu decyzji dostosowawczych ograniczenia społeczne mają duże znaczenie. Projekt inwestycyjny musi spełniać ustalone normy i to stanowi główny cel przedsiębiorstwa. Maksymalizacja zysków w przypadku tych projektów nie jest priorytetem firmy, skupia się ona na spełnieniu określonych wymagań.
• Projekty inwestycyjne innowacyjne - wykorzystują nowe technologie i przez to przyczyniają się utrzymania silnej pozycji przedsiębiorstwa w długim okresie. Projekty te dotyczą wprowadzania na rynek nowych produktów lub usług (innowacyjność produktowa), a także wprowadzenie przez przedsiębiorstwo nowego procesu technologicznego, który ma na celu oferowanie dotychczasowej lub nowej ofert.

Cechy projektu inwestycyjnego

Do podstawowych cech wyróżniających każdy realizowany projekt inwestycyjny zaliczyć należy:

• dużą złożoność,
• niepowtarzalność oraz jednostkowy charakter,
• autonomiczność,
• własną strukturę organizacyjną,
• sprecyzowany i wymierny cel,
• ryzyko niepowodzenia,
• ograniczony czas realizacji,
• dysponowanie zasobami do jego realizacji,
• uczestnictwo osób o różnych kwalifikacjach,
• rozwiązywanie zespołu projektowego po zakończonej realizacji.

W przypadku projektów inwestycyjnych o większym zakresie i większej kapitałochłonności oraz szerszym zakresie oddziaływania, ujawniają się także inne specyficzne cechy. Można do nich zaliczyć m.in.:

• długi okres realizacji, złożoność inwestycji oraz długotrwałe skutki wdrożenia,
• inwestowanie w prace budowlane i montażowe,
• zastosowanie nadzoru budowlanego oraz korzystanie z usług projektowania inżynieryjnego i technicznego.
• zaangażowanie instytucji i agend rządowych (A. Kałkowski i in. 2013, s. 22).

Ryzyko projektów inwestycyjnych

Ryzyko projektów inwestycyjnych można podzielić na kilka kryteriów. Zgodnie z kryterium faz realizacji inwestycji wyróżniamy:

• ryzyko fazy przedrealizacyjnej,
• ryzyko związane z pozyskiwaniem i doborem odpowiedniej struktury finansowania projektu
• ryzyko realizacji przedsięwzięcia,
• ryzyko eksploatacji,
• ryzyko likwidacji.

Ze względu na kryterium przedmiotowe występuje m. in.:

• ryzyko sponsora,
• ryzyko źródeł finansowania,
• ryzyko przekroczenia planowanych nakładów.

Patrz także:

• Wskaźnik B/C
• Mapa intensywności celów
• Metoda normalizacji ilorazowej
• Innowacja produktowa
• Refactoring
• Technika wyznaczania trajektorii strategicznej
• Model 7s
• IRR
• NPV
• Okres zwrotu

Projekt inwestycyjny — artykuły polecane

Typy projektów i ich rodzajowy podział — Badania i rozwój — Wejście na rynek zagraniczny — Outsourcing transformacyjny — Komercjalizacja wyników badań — Inwestowanie — Planowanie strategiczne — Rozwój przez restrukturyzację — Techniki oceny eksperckiej

Bibliografia

• Dziworska K. (2002), Inwestycje przedsiębiorstw, Uniwersytet Gdański, Gdańsk
• Jabłoński W. (2002), Procesy inwestycyjne i ocena ich efektywności, Oficyna Wydawnicza Humanitas, Sosnowiec
• Kałowski A., Wysocki J. (red.) (2013), Przygotowanie i ocena projektów inwestycyjnych, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie - Oficyna Wydawnicza, Warszawa
• Kowalczyk M. (2011), Inwestycje rzeczowe w jednostkach samorządu terytorialnego, Zeszyty naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, nr 38
• Liskiewicz J., Niedziółka P., Szymczak P. (2004), Metody realizacji projektów inwestycyjnych - planowanie, finansowanie, ocena, Ośrodek Doradztwa i Doskonalenia Kadr, Gdańsk
• Mandziuk M., Nawar P., Ossowska J. (2016), Inwestycje rzeczowe przedsiębiorstw, Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia, nr 1
• Postuła M., Cieślik R. (red.) (2016), Projekty inwestycyjne. Finansowanie. Budżetowanie. Ocena efektywności, Difin, Warszawa
• Poznańska A., Mikrut A. (2009), Wybrane metody oceny efektywności przedsięwzięć inwestycyjnych, Zeszyty Naukowe Małopolskiej Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Tarnowie, 1 (12)

Autor: Joanna Zaporowska, Paulina Borowska