Mapa intensywności celów
Kierownicy firmy po rozpoznaniu otoczenia, sformułowaniu misji, określeniu słabych i mocnych stron firmy stoją przed problemem określenia celów długookresowych firmy. Cele te wyrażają aspiracje i zamierzenia kierowników, które maja być wyrażone w pewnym horyzoncie czasowym. Poziom ambicji kierowników powinien być adekwatny do oceny silnych i słabych stron organizacji.
Najczęściej występuje kilka celów postawionych przez kierownictwo np.: wzrost zyskowności, zdobycie udziału w rynku. Należy rozważyć problem ich wzajemnej korelacji. Ważne jest ustalenie ich realistyczności, hierarchii, wzajemnego oddziaływania. Cele powinny być formułowane w sposób ilościowy. Ważne jest zapewnieni wewnętrznej spójności wiązki celów. Możliwe jest, że niektóre cele wzajemnie się wykluczają np.: wysoka marża i wysoki udział w rynku. Należy najpierw wyeliminować cele wzajemnie się wykluczające.
TL;DR
Artykuł omawia metodykę określania celów długoterminowych przedsiębiorstwa. Proces ten polega na identyfikowaniu i analizowaniu wzajemnych zależności pomiędzy celami strategicznymi, a następnie tworzeniu map intensywności, które pozwalają zidentyfikować cele aktywne, reaktywne, krytyczne i leniwe. Metoda ta ma wiele zalet, takich jak ustalenie kolejności celów, identyfikacja powiązań między nimi oraz wyróżnienie celów strategicznych i operacyjnych.
Zastosowanie
Celem jest znalezienie podstawowych zależności pomiędzy celami strategicznymi oraz identyfikacja instrumentalności i reaktywności poszczególnych celów.
Najpierw należy zidentyfikować najważniejsze dla przedsiębiorstwa cele. Można wykorzystać metodę heurystyczną np.: burze mózgów. Wybieramy 10 najistotniejszych celów.
Przykładowa lista celów:
- Maksymalizacja zysków.
- Optymalizacja kosztów.
- Zwiększenie sprzedaży.
- Poszerzenie oferty rynkowej.
- Integracja załogi z firmą.
- Współpraca ze społecznością lokalna.
- Udoskonalenie systemu motywacyjnego.
- Zmiana organizacji przedsiębiorstwa.
- Poprawa obsługi klientów.
- Efektywne inwestowanie.
Następnie należy przeprowadzić analizę wzajemnego oddziaływania celów pomiędzy wszystkimi celami za pomocą grafów. Należy wykorzystać tablice z wypisanymi celami. Analizując kolejno wpływ jednego celu na kolejne należy łączyć strzałkami te cele, które maja oddziaływanie dodatnie lub ujemne. Procedurę tą należy przeprowadzić dla wszystkich celów. Następnie otrzymujemy wykres wzajemnych zależności wszystkich celów. Na następnym etapie podejmujemy próbę oceny siły wzajemnych zależności. Należy zdecydować, które z celów są pod silnym wpływem a które pod słabym wpływem pozostałych, które mają silny, słaby wpływ na pozostałe. Tabelę intensywności wypełniamy wartościami od 0 do 3 (0 wpływ nie występuje). Następnie należy zliczyć sumy punktów w kolumnach i wierszach.
Tab.1. Tabela intensywności
| Nr celu | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | Suma SI |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | X | ||||||||||
| 2 | X | ||||||||||
| 3 | X | ||||||||||
| 4 | X | ||||||||||
| 5 | X | ||||||||||
| 6 | X | ||||||||||
| 7 | X | ||||||||||
| 8 | X | ||||||||||
| 9 | X | ||||||||||
| 10 | X | ||||||||||
| Suma SR | X |
Oznaczenia:
- SI - suma intensywności
- SR - suma reaktywności
Wykreślanie map intensywności
Ostatnim etapem metody jest wyznaczenie na podstawie tabeli map intensywności. Mapy te pozwalają zidentyfikować cele aktywne, reaktywne, krytyczne i leniwe.
Na oś x nanosimy intensywność poszczególnych celów, natomiast na oś y reaktywność. Wyznaczamy wartość środkową wśród wszystkich określonych intensywności i reaktywności i nanosimy ją na wykres. Wartość środkowa określa "granice" pomiędzy rodzajami celów.
- Cele aktywne - charakteryzują się wysoką intensywnością i niską reaktywnością. Są pierwotne w stosunku do innych celów. Są to cele używane jako narzędzia, wykorzystywane w procesie zmian, realizowane jako pierwsze.
- Cele krytyczne - cechuje je wysoki stopień intensywności i reaktywności, służą do identyfikacji innych celów, ale wykorzystywanie ich jako narzędzi jest utrudnione ze względu na pozostawanie pod silnym wpływem celów aktywnych.
- Cele reaktywne - to cele będące pod silnym wpływem innych celów, są wykorzystywane jako środki wczesnego ostrzegania i kontroli celów aktywnych i reaktywnych.
- Cele leniwe - cele, które nie wywierają silnego wpływu, ani nie są pod silnym wpływem, są to cele poboczne.
Zalety metody
- Umożliwia stwierdzenie kolejności wytyczonych celów,
- Stwarza warunki do dyskusji nad rozumieniem znaczenie sformułowanych wcześniej celów,
- Umożliwia wykrycie wzajemnych powiązań między celami,
- Identyfikacja celów mających charakter strategiczny i celów bardziej operacyjnych niż strategicznych.
| Mapa intensywności celów — artykuły polecane |
| Metody analizy strategicznej — Customer Satisfaction Index — Strategiczna karta wyników — Controlling strategiczny — Macierz McKinsey — Analiza SWOT — QFD — Analiza ASTRA — 7 narzędzi TQC |
Bibliografia
- Białas T., Czapiewski M. (1995), Ustalanie zależności celów w procesie budowania strategii przedsiębiorstwa, Przegląd Organizacji nr 10
- Duraj J. (2004), Podstawy ekonomiki przedsiębiorstw, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
- Lichtarski J. (red.) (2001), Podstawy nauki o przedsiębiorstwie, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej im. Oskara Langego we Wrocławiu, Wrocław
- Stabryła A. (2000), Zarządzanie strategiczne w teorii i praktyce firmy, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa - Kraków
Autor: Barbara Krawczyk, Mateusz Bembenek
