Deflator PNB
| Deflator PNB |
|---|
| Polecane artykuły |
Deflator PNB - jest wskaźnikiem stosowanym podczas przechodzenia z nominalnego PNB do realnego PNB, ponieważ dzięki niemu uwzględniane są zmiany cen wszystkich dóbr zawierających się w Produkcie Narodowym Brutto (Begg, 2003).
Deflator PNB traktowany jest jako rodzaj przelicznika odzwierciedlającego stosunek nominalnego PNB wyrażonego w cenach bieżących do PNB przedstawionego w ujęciu realnym wyrażonego w cenach stałych. Przedstawienie delatora w postaci wskaźnika oznacza, stosunek nominalnego do realnego PNB pomnożonego przez 100 (Begg, 2003):
Deflator PNB jako miernik inflacji
Zarówno deflator PNB jak i PKB są miernikami inflacji. Oznacza to że na podstawie wielkości deflatora jesteśmy w stanie określić w jakim stopniu ceny wzrosły (lub spadły) w porównaniu z rokiem bazowym (Zawiślińska, 2014).
Jeżeli na podstawie deflatora PNB otrzymamy wynik, że ceny wzrosły o maksymalnie 10% to wtedy mówimy o inflacji umiarkowanej. Jeżeli wzrost cen waha się między 20-200% w skali roku to mamy do czynienia z inflacją galopującą, natomiast jeżeli ceny wzrastają według stóp dwu - lub trzycyfrowych w skali miesiąca lub nawet tygodnia to wtedy mówimy już o hiperinflacji czyli zjawisku w którym pieniądz w bardzo szybkim tempie traci swoją wartość (Zawiślińska, 2014).
Sama inflacja może wywołać wiele skutków takich jak:
- konieczność utrzymywania wysokich stóp procentowych
- spadek realnych dochodów osób o stałym wynagrodzeniu
- wzrost wydatków publicznych, a także wzrost kosztów finansowania długu publicznego
- spadek siły nabywczej pieniądza, a w konsekwencji ucieczkę od pieniądza
W konsekwencji utrzymywania się wysokiej inflacji w długim okresie może dojść do spadku poziomu produkcji (tj. osłabienie aktywności gospodarczej) i wzrostu bezrobocia stąd też stałe kontrolowanie zmian poziomu cen między innymi za pomocą deflatora PNB jest bardzo istotne ponieważ można wtedy szybko reagować na pojawiającą się inflację (Zawiślińska, 2014).
Przykład
Nominalny i realny PNB
| Wyszczególnienie | 1960 | 1970 | 1980 | 1990 | 1998 |
| Nominalny PNB (mld zł., ceny bieżące) | 25,6 | 51,7 | 227,9 | 548,8 | 855,4 |
| Deflator PNB (1995=100) | 8,1 | 12,3 | 45,5 | 84,2 | 106,8 |
| Realny PNB (mld zł., ceny z 1995r.) | 316 | 420 | 500 | 653,3 | 800,7 |
W tabeli powyżej przedstawiono rzeczywiste dane dla wybranej gospodarki za okres ostatnich czterdziestu lat. Nominalny PNB w tej gospodarce zwiększył się z 25 mld zł w 1960 roku do ponad 855 mld zł w 1998 roku.
Bez znajomości danych ilustrujących zmiany ogólnego poziomu cen dóbr i usług niemożliwe byłoby wyciągnięcie jakichkolwiek wniosków na temat wielkości produkcji wytworzonej w tej gospodarce w tym okresie. W drugim, wierszu tabeli znajduje się odpowiedź na pytanie o wskaźnik delatora. Przeciętne ceny w 1998 roku w gospodarce były aż trzynaście razy wyższe niż te z 1960 roku. W rezultacie zmiana PNB w ujęciu realnym była znacznie mniejsza niż jego zmiana w wyrażeniu nominalnym w tym samym okresie. Na tym przykładzie widać jak bardzo istotnym jest wskaźnik delatora. Dzięki delatorowi PNB możemy się dowiedzieć jaki jest prawdziwy stan gospodarki (Hall, 2000).
Interpretacja
Deflator PNB wyraża koszt nabycia dóbr i usług finalnych uwzględnionych w PNB w jakimś roku w stosunku do kosztu nabycia tych samych pozycji w roku bazowym. A zatem deflator można powiedzieć, że PNB jest miarą przeciętnego wzrostu lub spadku cen w danym kraju na wszystkie dobra i usługi wchodzące w skład PNB. Należy również pamiętać, że za pomocą deflatora PNB można przeliczyć nominalny PNB na realny PNB i odwrotnie (Nojszewska, 2010).
- Jeśli deflator jest mniejszy niż 100 - oznacza to że ogólne ceny produktów są mniejsze niż w roku bazowym a zatem mamy do czynienia z deflacją (Zawiślińska, 2014).
- Jeśli deflator jest większy niż 100 to wtedy mamy do czynienia z inflacją oraz wiemy w jakim stopniu ogólne ceny wzrosły w porównaniu z rokiem bazowym (Zawiślińska, 2014).
Porównanie deflatora PNB z innymi wskaźnikami inflacji
Indeks Cen Konsumpcyjnych (CPI) jest jednym z najpopularniejszych wskaźników inflacji. Odnosi się on do zmian cen dóbr i usług konsumpcyjnych zakupowanych przez gospodarstwa domowe. W przeciwieństwie do deflatora PNB, CPI uwzględnia szeroki zakres kategorii cen, takich jak żywność, mieszkania, transport czy opieka zdrowotna.
Główną różnicą między deflatorem PNB a CPI jest zakres uwzględnianych kategorii cen. Deflator PNB uwzględnia zmiany cen wszystkich dóbr i usług produkowanych w gospodarce, zarówno tych konsumpcyjnych, jak i inwestycyjnych. Oznacza to, że deflator PNB odzwierciedla zmiany cen na wszystkich etapach produkcji, od surowców do finalnego produktu.
CPI skupia się głównie na cenach dóbr i usług konsumpcyjnych. Nie uwzględnia on zmian cen na etapie produkcji czy inwestycji, co oznacza, że nie odzwierciedla pełnego obrazu inflacji w gospodarce. To powoduje, że deflator PNB może być bardziej wszechstronnym wskaźnikiem inflacji, uwzględniającym wpływ zmian cen na całą gospodarkę.
Indeks Producenta (PPI) jest wskaźnikiem inflacji, który odnosi się do zmian cen na poziomie producentów. Mierzy on zmiany cen dóbr i usług zakupowanych przez przedsiębiorstwa na etapie produkcji. Porównanie deflatora PNB z PPI pozwoli nam zrozumieć różnice w zakresie uwzględniania cen na poziomie producentów.
Główną różnicą między deflatorem PNB a PPI jest zakres uwzględniania cen. Deflator PNB uwzględnia zmiany cen na wszystkich etapach produkcji, od surowców do finalnego produktu. Oznacza to, że odzwierciedla on wpływ inflacji na całą gospodarkę.
PPI skupia się wyłącznie na zmianach cen na poziomie producentów. Nie uwzględnia on cen dóbr i usług konsumpcyjnych ani inwestycyjnych. To powoduje, że deflator PNB może być bardziej kompleksowym wskaźnikiem inflacji, uwzględniającym zarówno zmiany cen na poziomie producentów, jak i ich wpływ na całą gospodarkę.
Deflator PNB w kontekście inwestorów i przedsiębiorców
Deflator PNB jest wskaźnikiem, który mierzy ogólny poziom cen dóbr i usług w gospodarce. Wzrost deflatora oznacza, że ceny rosną, co ma wpływ na koszty prowadzenia działalności gospodarczej oraz na marże zysku przedsiębiorstw. Wzrost deflatora PNB może prowadzić do wzrostu kosztów produkcji dla przedsiębiorców. Jeśli ceny surowców, energii czy wynagrodzeń rosną, przedsiębiorcy są zmuszeni ponosić większe koszty produkcji. W rezultacie mogą być zmuszeni podnosić ceny swoich produktów, aby utrzymać swoje marże zysku. To z kolei może prowadzić do obniżenia popytu na te produkty, gdyż konsumenci mogą szukać tańszych alternatyw.
Wzrost deflatora PNB może również wpływać na marże zysku przedsiębiorstw. Jeśli ceny wzrastają szybciej niż przychody z sprzedaży, marże zysku mogą się zawężać. Przedsiębiorcy mogą być zmuszeni do podjęcia działań mających na celu obniżenie kosztów, aby utrzymać swoje marże na odpowiednim poziomie. Mogą to być np. automatyzacja procesów, negocjacje z dostawcami w celu uzyskania lepszych warunków cenowych czy też optymalizacja struktury kosztów.
Wzrost deflatora PNB może jednak nie zawsze mieć negatywny wpływ na przedsiębiorców. Jeśli przedsiębiorstwo jest w stanie przekazać wzrost kosztów na swoich klientów w postaci wyższych cen, to marże zysku mogą pozostać na dotychczasowym poziomie. Ponadto, wzrost deflatora PNB może świadczyć o rosnącej gospodarce i większej siły nabywczej konsumentów, co może przyczynić się do wzrostu popytu na produkty i usługi.
Deflator PNB ma istotne znaczenie dla inwestorów, ponieważ wpływa na wartość inwestycji oraz na ich stopę zwrotu. Wzrost deflatora PNB może prowadzić do spadku wartości nominalnej inwestycji. Jeśli ceny rosną, to wartość pieniądza maleje, co oznacza, że nominalna wartość inwestycji będzie mniejsza w przyszłości. Inwestorzy muszą uwzględnić ten czynnik przy podejmowaniu decyzji inwestycyjnych oraz w ocenie potencjalnych zysków.
Wzrost deflatora PNB może również wpływać na realną stopę zwrotu z inwestycji. Realna stopa zwrotu uwzględnia inflację, czyli wzrost ogólnego poziomu cen. Jeśli inflacja jest wysoka, to realna stopa zwrotu może być niższa niż nominalna. Inwestorzy muszą zatem monitorować deflator PNB i uwzględnić go w swoich obliczeniach, aby dokładnie ocenić potencjalne zyski z inwestycji.
Deflator PNB ma również znaczenie dla inwestorów w kontekście oceny stabilności gospodarczej. Wzrost deflatora może świadczyć o rosnącej inflacji i niepewności w gospodarce, co może wpływać na decyzje inwestycyjne. Inwestorzy mogą preferować stabilne gospodarki o niskiej inflacji, które zapewniają większą pewność co do wartości inwestycji.
W kontekście analizy równowagi handlowej deflator PNB (Produkt Narodowy Brutto) jest niezwykle przydatnym wskaźnikiem. Deflator PNB mierzy ogólny poziom cen w gospodarce, uwzględniając zarówno dobra i usługi konsumpcyjne, jak i dobra inwestycyjne. Jest to wskaźnik, który odzwierciedla zmiany cen w kraju i ma zastosowanie w różnych dziedzinach ekonomii, w tym w analizie równowagi handlowej.
Deflator PNB można wykorzystać jako miernik konkurencyjności gospodarki w kontekście handlu zagranicznego. Wzrost deflatora PNB wskazuje na wzrost ogólnych cen w kraju, co w rezultacie może prowadzić do spadku konkurencyjności eksportu. Jeśli ceny w kraju rosną szybciej niż w innych krajach, to towary i usługi eksportowane stają się droższe dla zagranicznych nabywców, co może prowadzić do spadku popytu na eksport i tym samym do pogorszenia się bilansu handlowego.
Z drugiej strony, spadek deflatora PNB może świadczyć o utracie siły nabywczej w kraju, co może prowadzić do wzrostu konkurencyjności eksportu. Jeśli ceny w kraju rosną wolniej niż w innych krajach, to towary i usługi eksportowane stają się relatywnie tańsze dla zagranicznych nabywców, co może prowadzić do zwiększenia popytu na eksport i poprawy bilansu handlowego.
Deflator PNB ma bezpośredni wpływ na konkurencyjność eksportu. Wzrost deflatora PNB powoduje wzrost kosztów produkcji w kraju, co może prowadzić do wzrostu cen eksportowanych towarów i usług. Jeśli ceny eksportu są wyższe niż ceny produktów konkurencyjnych krajów, to eksporterzy mogą stracić konkurencyjność na rynkach zagranicznych. W rezultacie, eksport może spaść, a bilans handlowy może się pogorszyć.
Z drugiej strony, spadek deflatora PNB może wpływać na poprawę konkurencyjności eksportu. Spadek ogólnego poziomu cen w kraju może prowadzić do obniżenia kosztów produkcji i cen eksportowanych towarów. Jeśli ceny eksportu są niższe niż ceny produktów konkurencyjnych krajów, to eksporterzy zyskują przewagę konkurencyjną na rynkach zagranicznych. W rezultacie, eksport może wzrosnąć, a bilans handlowy może się poprawić.
Należy jednak zauważyć, że konkurencyjność eksportu zależy od wielu czynników, takich jak jakość produktów, innowacje, efektywność produkcji, koszty pracy i polityka handlowa. Deflator PNB jest tylko jednym z wielu czynników wpływających na konkurencyjność eksportu, ale ma on istotne znaczenie, ponieważ odzwierciedla ogólny poziom cen w kraju.
Bibliografia
- Begg D., Fischer S., Dornbusch R. (2007), Ekonomia. Makroekonomia, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
- Hall R., Taylor J. (2004), Makroekonomia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
- Nojszewska E. (2010), Podstawy Ekonomii, Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa
- Słomski D. (2018), Inflacja w Polsce. Ceny rosną szybciej niż mówiły prognozy, Money
- Ślusarczyk B., Ślusarczyk S. (2011), Podstawy mikro - i makroekonomii, Politechnika Lubelska, Lublin
- Zawiślińska I. (2014), Podstawy wiedzy o Unii Europejskiej, Fundacja Rozwoju Uniwersytetu Gdańskiego, Sopot
Autor: Sławomir Nowak, Eryk Derda
