Zarządzanie

Zarządzanie
Polecane artykuły
Prakseologia Teoria zarządzania Klasyczna szkoła zarządzania Nurt uniwersalistyczny Orientacja na projekty, programy, portfele Karol Adamiecki Zasady zarządzania Zarządzanie marketingowe Hyacinte Dubreuil

Zarządzanie w Encyklopedii Zarządzania jest definiowane na różne sposoby. Mówimy o wielu rodzajach zarządzania, koncepcjach i metodach. Ponieważ wpisując w wyszukiwarce hasło zarządzanie otrzymasz w odpowiedzi linki do ponad 26,5 miliona artykułów nie jest możliwe dokonanie pełnego przeglądu definicji. Celem niniejszego artykułu jest więc jedynie dokonanie wstępnego przeglądu definicji zarządzania oraz pojęć z nim związanych.

Geneza nauk o zarządzaniu

Zarządzanie jako działanie praktyczne istnieje od dawien dawna, jednak nauka rozwiązująca problemy występujące w tej dziedzinie ukształtowała się dopiero na przełomie XIX i XX wieku. Pierwsze przejawy powstawania tej dyscypliny wiedzy można dostrzec np. w wielkich przedsięwzięciach historycznych (budowa piramid egipskich) jak również w porzekadłach i przysłowiach a także w dziełach N. Machiavellego czy C. von Clausevitza. Za prekursorów nauki o zarządzaniu można też uznać: przemysłowca R. Owena oraz ekonomistę A. Smitha. Jednak największy wkład w rozwój tej dziedziny miała rewolucja przemysłowa, gdyż powstało wtedy mnóstwo zakładów przemysłowych, które musiały zarządzać i organizować pracę, a sposoby wcześniej wykorzystywane okazały się niewystarczające. Tym samym trzeba było stworzyć nowe metody, techniki i narzędzia zarządzania co przyczyniło się do fundamentalnego rozwoju metod organizowania pracy i narzędzi.

Prekursorzy teorii organizacji i zarządzania

Na początku XX wieku powstały zatem trzy główne ośrodki rozwoju nauki o zarządzaniu i organizacji: amerykańska, francuska i polska. W amerykańskim największy sukces odniósł F.W. Taylor, H.L. Gantt, F.B Gilbreth(przedstawiciele nurtu inżynierskiego), M.P. Follett (przedstawicielka nurtu humanistycznego). We francuskim nieocenionymi twórcami byli H. Fayol (przedstawiciel nurtu uniwersalistycznego) i H. Le Chatelier (przedstawiciel nurtu inżynierskiego). Natomiast w ośrodku polskim największe poszanowanie zdobyli K. Adamiecki (przedstawiciel nurtu inżynierskiego), Z. Rytel (przedstawiciel nurtu uniwersalistycznego) i S. Bieńkowski (przedstawiciel nurtu humanistycznego).

Przegląd definicji

• Zestaw działań (obejmujący planowanie i podejmowanie decyzji, organizowanie, przewodzenie, tj. kierowanie ludźmi, i kontrolowanie), skierowanych na zasoby organizacji (ludzkie, finansowe, rzeczowe i informacyjne) i wykonywanych z zamiarem osiągnięcia celów organizacji w sposób sprawny i skuteczny. (Griffin R. W., Podstawy zarządzania organizacjami, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2005, s. 6)
• Działanie polegające na dysponowaniu zasobami; ponieważ do zasobów najważniejszych należą ludzie, zasobami są pieniądze, a przez nie oddziałuje się na ludzi. Zarządzanie wiąże się z kierowaniem i bardzo często używa się łącznie terminów "organizacja i zarządzanie", "kierowanie i zarządzanie" (Pszczołowski T., Mała encyklopedia prakseologii i teorii organizacji, Ossolineum, Wrocław - Warszawa - Kraków - Gdańsk 1978, s. 288)
• Jest to działanie zmierzające do spowodowania funkcjonowania rzeczy, organizacji lub osób podległych, zgodnie z celami zarządzającego (Gliński B., Mała encyklopedia ekonomiczna, Warszawa 1974, s. 929; za T. Pszczołowskim)

• Istotą funkcji zarządzania jako specyficznego rodzaju funkcji regulujących wykonywanego zbiorowo przez "regulujące" jednostki organizacyjne, jest w szczególności formułowanie celu działania, planowanie, czyli organizowanie struktur oraz kontrolowanie realizacji celów (Zieleniewski J., Organizacja i zarządzanie, PWN 1960, s. 477)
• Sztuka łączenie różnych środków, którymi dysponuje przedsiębiorstwo, tak aby osiągnęło ono swoje cele z maksymalną skutecznością. Zarządzanie nie powinno być mylone z kierowaniem, które stanowi istotę decydowania. Jest to zespół czynności zmierzających do osiągnięcia pozytywnych rezultatów finansowych przy końcu określonych okresów, wybór, podział i zastosowanie środków przedsiębiorstwa, jak również stosunki wszelkiego rodzaju, jakie może ono utrzymywać z innymi osobami prawnymi (Caude R., Moles A., Methodologie vers une science de l'action, Paryż 1964, s. 450; za T. Pszczołowskim)
• Zarządzanie do sprawne posługiwanie się rożnymi metodami w obszarach: operacyjnym (planowanie produkcji, budżetowanie, itp.), taktycznym (benchmarking, analiza finansowa, itp.) oraz strategicznym (Analiza portfelowa, Analiza SWOT, Analiza strategiczna itp.), które prowadzą o osiągnięcia ustalonych celów organizacji.
• Zarządzanie polega na zapewnieniu (świadomym stworzeniu) warunków, by organizacja działała zgodnie ze swymi założeniami, czyli realizowała swoją misję, osiągała zgodne z nią cele i zachowywała niezbędny poziom spójności umożliwiający przetrwanie, czyli wyodrębnienie z otoczenia, i rozwój, czyli realizację misji i celów w przyszłości. (Koźmiński A.K., Jemielniak D. , Zarządzanie od postaw, Wolters Kluwer, Warszawa 2011, s. 18)

Bibliografia

• Cole, G. A. (2004). Management theory and practice. Cengage Learning EMEA
• Drucker, P. F. (1995). People and performance: The best of Peter Drucker on management. Routledge
• Hersey, P., & Blanchard, K. H. (1993). Management of organizational behavior: Utilizing human resources. Prentice-Hall, Inc
• Koźmiński A., Piotrowski W. (red.) (2010), Zarządzanie teoria i praktyka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Likert, R. (1967). The human organization: its management and values
• Sopińska A., Wachowiak P. (2006). Modele zarządzania wiedzą w przedsiębiorstwie Szkoła Główna Handlowa
• Stabryła A. (red.) (2012), Podstawy organizacji i zarządzania. Podejście i koncepcje badawcze, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, Kraków
• Szczepańska K. (2011). Zarządzanie jakością. W dążeniu do doskonałości, CH Beck, Warszawa
• Taylor, F. W. (1914). The principles of scientific management. Harper

Autor: Sławomir Wawak, Patrycja Babiarz