Karol Adamiecki

Karol Adamiecki (18 marca 1866-16 maja 1933) urodził się w Koloni Reden (dzisiejsza Dąbrowa Górnicza), a zmarł w Warszawie. Był synem inżyniera górnika. Pomimo trudnej sytuacji materialnej rodziny uzyskał staranne wykształcenie, kończąc Wyższą Szkołę Rzemieślniczą w Łodzi z najwyższym wyróżnieniem - złotym medalem, a następnie w 1891 roku uzyskując tytuł inżyniera-technologa petersburskiego Instytutu Technologicznego. W tym samym roku Adamiecki rozpoczął pracę w Hucie Bankowej w swym rodzinnym mieście. Początkowo jako pracownik biura fabrykacji, następnie jako asystent szefa walcowni. Uczestniczył tam w odprawach kierownictwa, gdzie analizowane były problemy dotyczące zbyt dużych wydatków procesu produkcji. Był to okres pierwszych sukcesów Adamieckiego.

Zasłynął on między innymi opracowaniem innowacyjnej metody kontroli jakości blach kotłowych oraz wynalezieniem urządzenia wykorzystywanego do pomiaru deformacji walców. Jednak jego największym sukcesem było opracowanie harmonogramów. Bodźcem, który zmotywował młodego inżyniera, były niepochlebne opinie majstrów-cudzoziemców obwiniających za niską produktywność polskich robotników. Adamiecki potajemnie badał 16 osobową grupę robotników, skupiając swą uwagę na czasie trwania czynności i długości przerw w pracy. Efektem tych pomiarów było powstanie harmonogramów, wskazujących za przyczynę niskiej produktywności, brak harmonii i koordynacji następujących po sobie poszczególnych operacji.

W 1898 został szefem działu walcowni w ługańskich Zakładach Hutniczych Hartmana, gdzie zredukował koszty wytwarzania poprzez zmodyfikowanie procesu walcowania. W 1901 pracował jako dyrektor techniczny w Walcowni Rur i Żelaza w Jekaterynosławiu (obecnie Diepropietrowsk). Dwa lata później doszło do pierwszej publicznej prezentacji opracowania pt. "Zasady organizacji pracy zespołowej w Stowarzyszeniu Technicznym w Jekaterynosławiu" opisującego teorię harmonizacji. Adamiecki zajął się także badaniem zależności kosztów własnych od wydajności. Stwierdził on istnienie pewnego określonego punktu, optimum, w którym koszt na jednostkę produkcji jest najmniejszy. Granicę tę wyznaczał za pomocą wykresów kosztów.

Kolejnym znaczącym zdarzeniem było wygłoszenie w 1908 roku w Stowarzyszeniu Techników w Warszawie odczytu pt. "Metoda wykreślania organizowania pracy zbiorowej w walcowniach", którego publikacja w "Przeglądzie Technicznym" przypadła na rok później. Wyjaśnił on tam zasadę metody harmonizacji przyrównując przedsiębiorstwa do systemu irygacyjnego zaopatrzonego w wiele kranów, a przez który przepływa złoto. Każdy kran z którego wylewało się złoto symbolizował autonomiczny organ wytwórczy. Adamiecki na tej podstawie wyróżnił dwa zasadnicze zadania organizatorskie:

• Bazujące na harmonijnej selekcji poszczególnych czynników systemu wytwórczego. Ze wszystkich dostępnych możliwości należy wybrać czynniki o najlepszej charakterystyce ekonomicznej, umożliwiające realizację zamierzonych celów wzorcowych (krany, przez które w danym czasie wycieka najmniej złota) - realizowane przy użyciu wykresów kosztów.
• Dotyczy funkcjonowania wykreowanego systemu i ma na celu odpowiednie zharmonizowanie w czasie poszczególnych elementów systemu, tak by straty czasu podczas procesu wytwórczego były jak najmniejsze - realizowane przy użyciu harmonogramów.

1911 otworzył biuro techniczno-konsultacyjne rezygnując z dalszej kariery w przemyśle, tym razem pełniąc funkcję doradcy w zakresie organizacji produkcji dla poszczególnych zakładów w Polsce i Rosji. Posiadając tytuł profesora, objął katedrę technologii mechanicznej i walcownictwa Politechniki Warszawskiej. Rok 1922 to czas w którym przyczynił się do powstania Katedry Zasad Organizacji Pracy i Przedsiębiorstw. Był także autorem programów nauczania dla przedmiotów: "Zasady Organizacji Pracy" oraz "Organizacja Przedsiębiorstw Przemysłowych". Z jego inicjatywy utworzony został Instytut Naukowej Organizacji Pracy, przemianowany później na Towarzystwo Naukowe Organizacji i Kierownictwa.Inne znane publikacje to: "Harmonizacja jako jedna z głównych podstaw organizacji naukowej", "Naukowa organizacja i jej rola w życiu gospodarczym", "O istocie naukowej organizacji".

TL;DR

Karol Adamiecki był polskim inżynierem, który opracował metody kontroli jakości i organizacji pracy. Jego najważniejszym osiągnięciem było stworzenie harmonogramów, które pomagały w zwiększeniu produktywności. Opracował również pięć praw organizacji, w tym prawo harmonii i prawo podziału pracy. Adamiecki jest uważany za jednego z pionierów w dziedzinie organizacji pracy.

Prawa organizacji

Głównym celem prac Adamieckiego było zlokalizowanie oraz zwalczanie marnotrawienia czasu. Wskazał jak można efektywnie zwiększyć produktywność zakładu przy znikomych nakładach finansowych, poprzez wykorzystanie dostępnych w przedsiębiorstwie mechanizmów, materiałów, urządzeń technicznych, czasu i ludzkiej pracy. Skutkiem wieloletnich badań i przemyśleń było sformułowanie pięciu praw.

• Prawo harmonii. Współdziałające ze sobą elementy procesu produkcyjnego powinny być dopasowane do siebie pod względem ilości pracy i jej jakości wykonania tak, by efektywność była największa przy najmniejszych stratach. Prawo to złożone jest z trzech składowych. Zasada harmonii doboru mówi, o tym by kooperujące ze sobą jednostki wytwórcze miały zbliżone wzorce produkcyjne, a łączne czasy wszystkich czynności były jak najmniejsze. Zasada harmonii duchowej to wymóg istnienia więzi emocjonalnych pomiędzy ludźmi. Zasada harmonii działania, określa sposób funkcjonowania organów w ściśle określonym czasie.
• Prawo podziału pracy. Warunkiem koniecznym do wysokiej wydajności jest podział na czynności składowe.
• Prawo koncentracji, czyli współdzielenie wysoko wyspecjalizowanych funkcji.
• Prawo optymalnej produkcji. Należy wyznaczyć wielkość, która oznaczać będzie granicę wydajności, przy której koszt na jednostkę jest najmniejszy.
• Prawo inercji przyzwyczajeń i prawo przekory. Istotne jest odpowiednie przygotowanie określonych usprawnień, które chcemy wprowadzić, tak by każda zmiana w organizacji spotkała się z jak najmniejszym oporem wśród pracowników.

Obecny Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach nosi imię Karola Adamieckiego jako patrona.

Mówi się o nim, że wynalazł Wykres Gantta przed Ganttem, gdyż harmonogramowanie zaproponowane przez Adamieckiego i Gantta ma wiele cech wspólnych i służy do podobnych celów.

Karol Adamiecki — artykuły polecane

Emile Belot — Zygmunt Rytel — Prawo podziału — Tayloryzm — Charles Babbage — Charles de Freminville — Tomasz Bata — Zarządzanie naukowe — Klasyczna szkoła zarządzania

Bibliografia

• Fogra (1995), Popularna Encyklopedia Powszechna, Wydawnictwo Oficyna Wydawnicza Fogra, Kraków
• Leszczyński&Partners (2009), Czy każdy może być menedżerem? Czyli Kwalifikacje niezbędne do wykonania roli kierownika według Karola Adamieckiego, Hefajstos, nr 2
• Martyniak Z. (1996), Historia myśli organizatorskiej, Akademia Ekonomiczna w Krakowie, Kraków
• Martyniak Z. (1996), Organizacja i zarządzanie - 60 problemów teorii i praktyki, Antykwa, Kluczbork
• Martyniak Z. (1999), Organizacja i zarządzanie: 15 pionierów, Antykwa, Kraków
• Zakrzewska-Bielawska A. (red.) (2017), Podstawy zarządzania. Teoria i ćwiczenia, Wydawnictwo Nieoczywiste, Warszawa

Autor: Karol Jędrzejewski, Karolina Kot, Monika Czwakiel