Towar wybrakowany

Towar wybrakowany - może być to wyrób wadliwie wykonany, posiadający usterki, błędy, defekty poprodukcyjne, jest niezgodny z obowiązującą dokumentacją określającą jednoznacznie jego parametry jakościowe. Nie można klasyfikować go jako towaru pełnowartościowego. Czasami określany jest również jako "Towar niepełnowartościowy" jednak nie jest to w pełni poprawna nazwa. Towarami tego typu przedsiębiorcy mogą handlować. Jednak konsument przed wyborem oraz zakupem powinien być poinformowany o faktycznym stanie produktu lub powodzie np. obniżenia ceny z powodu "wybrakowania".

Towar - produkt pracy ludzkiej przeznaczony do sprzedaży. Dzięki swym właściwościom jest użyteczny, gdyż zaspokaja potrzeby materialne i niematerialne człowieka. Towar musi mieć odpowiednią postać handlową i cenę. Powinien posiadać wartość oraz wartość użytkową. W praktyce pojęcie to zastępuje się często innymi określeniami takimi jak: wyrób, produkt, dobro itp., traktując je jako synonimy. Nie każdy jednak produkt, wyrób lub dobro jest towarem i dlatego pojęcie "towar" należy uznać za zwężone w stosunku do innych (I. Duda 1994, s 170)

Uszkodzenie - jest to przypadek losowy, utrata zdolności rzeczy/obiektu do wypełniania wymaganych funkcji. Uszkodzenie jest zdarzeniem - przejściem ze stanu "zdatności" do stanu "niezdatności" (nie dotyczy to oprogramowania).

Wada - niespełnienie wymagań związanych z zamierzonym użytkowaniem. Najpowszechniejszą z definicji jest postać wyrażająca się błędami lub niską jakością towaru. Wada to niezgodność z niektórymi przyjętymi wymogami wartości parametrów określających dany produkt. Może być ona również definiowana, jako odstępstwo od już przyjętych wymagań.

TL;DR

Artykuł omawia temat towarów wybrakowanych, czyli wadliwych produktów, które nie spełniają określonych parametrów jakościowych. Przedsiębiorcy mogą handlować takimi towarami, ale muszą poinformować konsumentów o wadach i ewentualnym obniżeniu ceny. W artykule opisane są również definicje towaru, uszkodzenia i wady, oraz czynniki wpływające na obniżenie jakości towarów. Omówiona jest również odpowiedzialność sprzedawcy za niezgodność towaru z umową oraz zasady sprzedaży i zakupu towarów wybrakowanych.

Klasyfikacja i podział towarów wybrakowanych

Zależnie od wagi, jaką w danym wyrobie przywiązuje się do poszczególnych cech, wyróżnia się wśród nich:

• cechy krytyczne, tj. cechy, których parametry muszą być utrzymane w określonych granicach pod rygorem całkowitej utraty przydatności użytkowej (cechy dyskwalifikujące)
• cechy ważne, tj. cechy, decydujące o przydatności wyrobu, lecz które mogą ulegać stopniowaniu (mogą przyjmować różne wartości). Ich natężenie ma decydujące znaczenie w klasyfikacji jakościowej wyrobu, czyli w kwalifikowaniu do określonych poziomów jakości
• cechy mało ważne, tj. cechy różnicujące wyroby między sobą, lecz nie wpływają w decydujący sposób na ich poziom jakościowy (np. kolor kubka, numer butów, rozmiar czapki itp.). Są one mało ważne z punktu widzenia kwantyfikacji jakości, ale bardzo ważne z punktu widzenia konsumenta. (Ł. Karpiel 2000, s. 54, 56, 58, 59, 61)

Najczęstsze przyczyny pojawiania się towarów wybrakowanych:

• użycie nieodpowiednich surowców i materiałów
• niepoprawny zastosowany proces technologiczny
• niewłaściwa praca ludzka, nieprecyzyjne wykonanie

Wyróżnia się następujące rodzaje ze względu na:

Możliwość naprawy

• naprawialne
• częściowo naprawialne i nienaprawialne

Miejsce powstania

• produkcyjne
• poprodukcyjne

Braki produkcyjne dzieli się na:

• wewnętrzne - powstałe u producenta i wykryte przez niego
• zewnętrzne - powstałe u producenta, a wykryte przez jednostkę obrotu, odpowiada za nie producent.

Braki poprodukcyjne powstałe w procesie obrotu towarowego, ze względu na ponoszenie winy za powstanie dzielą się na braki: zawinione i niezawinione [Duda I., Słownik pojęć towaroznawczych, WAE w Krakowie, Kraków 1995, s. 33]

Czynniki wpływające na obniżenie jakości towarów

Praktycznie wszystkie towary narażone są na obniżenie jakości, które następuje często nawet w sposób niezależny prowadzący do zmniejszenia ich wartości a nawet całkowitej bezużyteczności. Przedsiębiorca przed zamiarem sprzedaży produktów wybrakowanych powinien dokładnie przeanalizować czy dany towar pomimo wady nadawał się będzie na sprzedaż. Ważne jest również do aby dobrze przemyśleć strategie sprzedaży takich produktów oraz odpowiednie ich opisanie by nie narazić się na problemy ze strony klienta. Do obniżenia jakości towarów prowadzą zmiany i czynniki, które w nich występują.

Mogą być one różne i w rozmaity sposób można je klasyfikować:

• według rodzajów towarów, w których występują
• według miejsc, które stwarzają możliwość ich występowania
• według czynników je wywołujących
• według rodzajów procesów, które są przyczyną powstawania szkód itp.

Analizując czynniki wywołujące zmiany jakościowe w towarach wyodrębnia się takie, które działają ciągle oraz takie, które działają chwilowo. Również inny podział dzieli je na czynniki egzogenne - działające na zewnętrzną/wierzchnią część towaru lub jego opakowanie. Drugim podziałem to czynniki endogenne, które dotyczą zmian we wnętrzu produktu.

Do czynników trwających stale zalicza się m.in. długotrwały nacisk statyczny oraz warunki panującego otocznia, a w nich:

• temperaturę
• wilgotność względną powietrza
• obecność i ilość gazów agresywnych, które je zanieczyszczają
• energii promienistej.

Czynniki chwilowe, które nie wpływają przez dłuższy czas na zmianę jakości towaru. Trwają zazwyczaj ułamek sekundy jednak mogą spowodować nieodwracalne uszkodzenia/wady towaru np.:

• uderzenie przy pracach przeładunkowych lub montażowych
• zarysowanie ostrym przedmiotem
• wstrząsy i wibracje powstałe w transporcie

Najważniejszymi czynnikami, które oddziaływać mogą destrukcyjnie na towary są:

• wilgoć
• nieodpowiednia temperatura
• silny wiatr
• energia promienista
• kurz
• niewłaściwe układnie, magazynowanie oraz narażenia transportowe.

Towar może ulec wybrakowaniu na każdym etapie jego życia, od momentu produkcji, magazynowania, transportu aż po sprzedaż i użytkowanie przez klienta końcowego. Przedsiębiorca/producent aby nie być narażonym na częste występowanie towarów wybrakowanych duży nacisk powinien postawić na jakość produkcji, zabezpieczanie magazynowania oraz transportu towarów. Jak pisze Ł. Karpiel oraz M. Skrzypek "Dużym zagrożeniem dla wielu towarów są organizmy żywe, a szczególnie drobnoustroje, owady i gryzonie". (Ł. Karpiel 2000, s. 112, 114)

Odpowiedzialność sprzedawcy za niezgodność towaru z umową

Ustawa o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej oraz o zmianie Kodeksu cywilnego z dnia 27 lipca 2002r. wprowadza nowe pojęcie towaru niezgodnego z umową. Zastępuje tym samym pojęcie rękojmi w obrocie konsumenckim. Artykuł 4 ust. 1. Wspomnianej Ustawy mówi, że: "sprzedawca odpowiada wobec kupującego, jeżeli towar konsumpcyjny w chwili jego wydania jest niezgody z umową; w przypadku stwierdzenia niezgodności przed upływem sześciu miesięcy od wydania towaru domniemywa się, że istniała ona w chwili wydania". (J. Żuchowski 2010, s. 12) Przez pojęcie towaru konsumpcyjnego oznacza rzeczy ruchome nabyte przez osobę fizyczną w celu niezwiązanym z działalnością gospodarczą lub zawodową. Z wiadomości w ustawie, towarem konsumpcyjnym nie jest energia elektryczna, gaz, woda (chyba że są sprzedawane w ograniczonej ilości) Sprzedawca odpowiada zarówno za rzeczy nowe, jak i używane. Zasadniczym pojęciem przy określeniu odpowiedzialności przedsiębiorcy jest niezgodność towaru konsumpcyjnego z umową. Nie dotyczy to tylko usterek fizycznych rzeczy, ale także brak cech właściwych dla towarów tego rodzaju lub brak właściwości, o których obecności konsument był zapewniany.

Zgodność towaru z umową z prawnego punktu widzenia oznacza, że:

• towar może być użyty w celu do, którego jest zazwyczaj używany
• jego właściwości odpowiadają właściwościom cechującym towar tego rodzaju
• towar odpowiada oczekiwaniom dotyczącym towaru takiego rodzaju, opartych na składanych publicznie zapewnieniach sprzedawcy, producenta lub jego przedstawiciela

Sprzedaż i zakup towarów wybrakowanych

Przedsiębiorcy mogą sprzedawać towary uszkodzone, niekompletne lub wadliwe. Najczęściej sprzedają je po obniżonej cenie lub też w tak zwanej "promocji". Oferując takie towary sprzedawca musi zachować dokładność oraz poinformować nabywcę o wadach sprzedawanego towaru. Takie działanie uchroni przedsiębiorcę od ewentualnych reklamacji klientów.

Podstawa to poinformowanie klienta o wadzie! Elementem decydującym o odpowiedzialności przedsiębiorcy jest dokładna wiedza klienta o konkretnej wadzie zakupionego towaru. Nabywca, który był poinformowany o wadzie w momencie zakupu i zaakceptował ją to wyraził zgodę na zakup rzeczy niepełnowartościowej. W związku z tym sprzedawca nie jest odpowiedzialny za tę wadę. Brak informacji o wadzie nie wyłącza w żaden sposób odpowiedzialności przedsiębiorcy w przypadku złożenia reklamacji przez klienta. Nie wyklucza się odpowiedzialności sprzedawcy w odniesieniu do wad towaru, o których sprzedawca wiedział, lecz nie poinformował o nich klienta. Dotyczy to również wad ukrytych czyli takich, które ujawniły się po zakupie, a istniały w momencie wydania towaru.

Zakupiony przez klienta towar okazał się wybrakowany po zawarciu umowy sprzedaży. Gdy nabywca po zakupie, dokładnym rozpakowaniu lub użytkowaniu towaru stwierdzi, że jest on niepełnowartościowy może złożyć reklamację. W takich sytuacjach sprzedawca może wymienić towar na nowy, wolny od wad, usunąć wadę lub zaproponować rabat klientowi. Kiedy nabywca zgodzi się na rabat np. gdy okaże się, że jeden z przycisków zakupionej klawiatury zacina się, nie może zgłosić reklamacji, której powodem będzie ten konkretny zacinający się przycisk.

Towar wybrakowany — artykuły polecane

Wada — Reklamacja — Niezgodność towaru z umową — Wartość użytkowa — Cechy usług — Opakowania — Okres przechowywania — Konsument — Towar

Bibliografia

• Duda I. (red.) (1995), Słownik pojęć towaroznawczych, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Krakowie, Kraków
• Karpiel Ł. (2000), Towaroznawstwo ogólne, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Krakowie, Kraków
• Kocierz K., Misiarz M. (2014), Towar Jako przedmiot handlu, WSiP, Warszawa
• Lehmann K. (2015), Vademecum Konsumenta, Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów, Warszawa
• Ustawa z dnia 30 maja 2014 r. o prawach konsumenta Dz.U. 2014 poz. 827
• Ustawa z dnia 30 maja 2014 r. o prawach konsumenta Dz.U. 2014 poz. 827
• Żuchowski J. (2010), Wybrane zagadnienia logistyczne w zapewnieniu jakości towaru, Politechnika Radomska, Radom

Autor: Renata Szewczuk, Michał Konwiński

Treść tego artykułu została oparta na aktach prawnych. Zwróć uwagę, że niektóre akty prawne mogły ulec zmianie od czasu publikacji tego tekstu.