Analiza sytuacji ekonomicznej

Analiza sytuacji ekonomicznej jest to metoda badania sytuacji ekonomicznej podmiotu gospodarczego za pomocą wybranych wskaźników ekonomicznych. Wielkość zjawisk badanych w trakcie analizy ekonomicznej oraz ich zmiany określa się za pomocą różnych wskaźników. Pojęcie wskaźnika w analizie ekonomicznej jest traktowane szerzej i obejmuje nie tylko wskaźniki w znaczeniu dosłownym, lecz wszelkie liczbowe informacje charakteryzujące zjawiska ekonomiczne zachodzące w jednostce gospodarczej. Analiza jest szeroko pojętą metodą poznawania zjawisk bądź też obiektów, czy też relacji między nimi zachodzących. Pojęcie analizy nie odnosi się jedynie do analizy efektywności podmiotów gospodarczych. Wśród głównych celów analizy wymienić można:

• ocenę badanej struktury jako całości oraz zależności i związków pomiędzy elementami działającymi w ramach całości,
• poznanie mechanizmów zachodzących w badanym obiekcie, które determinują jego funkcjonowanie,

Analiza, której przedmiotem są jednostki gospodarcze, zwyczajowo określana jest mianem analizy ekonomicznej, na którą składa się analiza makro oraz mikroekonomiczna oraz analiza finansowa i techniczno - ekonomiczna. Analiza makroekonomiczna zajmuje się funkcjonowaniem gospodarki jako całości i bada procesy w niej zachodzące wykorzystując w tym celu wielkości zagregowane. Analiza mikroekonomiczna bada i ocenia procesy zachodzące w pojedynczych uczestnikach gospodarki - przedsiębiorstwa, gospodarstwa domowe czy też indywidualne osoby. Analiza ekonomiczno - finansowa odnosi się do działalności jednostek gospodarczych i może być rozumiana w różnoraki sposób - jako dyscyplina naukowa, procesy, które zachodząc w danej jednostce prowadzą do diagnozy gospodarczej lub jako dokument, który jest podstawą do wyprowadzenia oceny dla danego przedsiębiorstwa.

TL;DR

Analiza sytuacji ekonomicznej polega na badaniu wskaźników ekonomicznych, które opisują zjawiska ekonomiczne w jednostce gospodarczej. Analiza może dotyczyć zarówno jednostek makro - i mikroekonomicznych, jak i aspektów finansowych i techniczno-ekonomicznych. W analizie ekonomiczno-finansowej wykorzystuje się zarówno materiały wewnętrzne (np. sprawozdawczość finansowa, kalkulacje kosztowe) jak i materiały zewnętrzne (np. informacje giełdowe, regulacje prawne). Analiza wskaźnikowa pozwala ocenić wyniki i kondycję finansową przedsiębiorstwa oraz przewidzieć przyszłe wyniki. Wskaźniki stosowane w analizie można podzielić na rentowności, płynności, rotacji i zadłużenia.

Źródła analizy ekonomiczno-finansowej

Całościowa analiza ekonomiczna powinna zawierać informacje pochodzące zarówno z wnętrza przedsiębiorstwa jak i z tego otoczenia. W tym celu wykorzystuje się materiały wewnętrzne, do których zaliczyć można materiały ewidencyjne pochodzące z:

• sprawozdawczości finansowej
• kalkulacji i ewidencji kosztowej
• statystyk ekonomicznych
• dokumentacji produkcyjnej, inwetaryzacyjnej, handlowej
• dokumentacji dotyczącej zatrudnienia

Drugą grupą materiałów wewnętrznych, są materiały pozaewidencyjne, tj.:

• biznes plany
• sprawozdania z zebrań zarządu i rad nadzorczych
• wyniki historycznych analiz finansowych
• informacje pozyskane z wywiadów z pracownikami.

Do materiałów zewnętrznych zazwyczaj zalicza się:

• materiały udostępniane przez GUS i Krajowy Rejestr Sądowy
• informacje giełdowe, bankowe
• panujące regulacje prawne, celne, finansowe
• publikacje naukowe
• informacje oraz wyniki analiz agencji ratingowych

Analiza wskaźnikowa

Analiza wskaźnikowa pozwala:

• ocenić przeszłe, bieżące oraz przewidzieć przyszły wyniki z działalności przedsiębiorstwa,
• zidentyfikować obszary zarządzane w sposób niewłaściwy oraz stanowiące potencjał do przeszkody w rozwoju działalności,
• ocenić krótkookresową kondycję finansową organizacji oraz przewidzieć, czy dany stan jest możliwy do utrzymania bądź polepszenia w przyszłości.

Wskaźniki stosowane w analizie ekonomicznej występują w postaci:

• liczb bezwzględnych (absolutnych), ilustrujących wielkość konkretną lub przeciętna badanego zjawiska, np. zysk netto w wysokości 320 mln zł, średnie zatrudnienie 27 osób,
• liczb względnych (stosunkowych, relatywnych), wyrażających stosunek wielkości dwu lub więcej zjawisk, zarówno jednorodnych, jak i różnorodnych, określonych w liczbach bezwzględnych.

Liczby bezwzględne są liczbami mianowanymi, czyli wyrażonymi w określonych jednostkach wartościowych lub naturalnych, np. w mln zł, USD, kg, szt., kWh. Liczby względne mogą być oznaczone jednostkami, jaki reprezentują (np. wydajność pracy w kg/h, zużycie materiału w kg/szt. wyrobu) lub mogą być liczbami niemianowanymi (np. współczynnik wykorzystania czasu nominalnego 0, 87; wzrost sprzedaży o 12%, wskaźnik uzysku 0, 81). Do liczb względnych zalicza się wskaźniki struktury, dynamiki, współzależności, które w analizie ekonomicznej są często stosowane. Wskaźniki stosowane w analizie można pogrupować stosownie do przyjętych kryteriów. Z merytorycznego punktu widzenia, a więc zależnie od treści, jaką sobą reprezentują, można wskaźniki podzieli na trzy podstawowe grupy:

• wskaźniki finansowe,
• wskaźniki działalności gospodarczej jednostki organizacyjnej (produkcja, handel, usługi),
• wskaźniki charakteryzujące efektywność wykorzystania środków gospodarczych.

Analiza wskaźnikowa jako metoda oceny przedsiębiorstwa umożliwia pozyskać informację o organizacji i jej funkcjonowaniu na rynku w stosunkowo szybki sposób. W dynamiczny sposób prezentuje zmiany, które zachodzą wewnątrz przedsiębiorstwa w danym okresie sprawozdawczym. Ze względu na analizowaną tematykę, wskaźniki w literaturze zostały podzielone na pięć głównych grup:

• wskaźniki rentowności, inaczej efektywności,
• wskaźniki płynności,
• wskaźniki rotacji, inaczej aktywności,
• wskaźniki zadłużenia, inaczej wypłacalności,
• wskaźniki oceny rynkowej wartości akcji i kapitału.

Wskaźniki rentowności

Wskaźniki rentowności w dużej mierze bazują na wartościach wynikowych, pochodzących z rachunku zysków i strat przedsiębiorstwa, znacznie rzadziej korzystają z wartości bilansowych. Wielkością krytyczną wykorzystywaną w analizie jest zysk przedsiębiorstwa, w również jego postaci, tj. można wykorzystywać zysk z działalności operacyjnej/gospodarczej, zysk netto/brutto. Wskaźniki efektywności przedsiębiorstwa nie mają ustalonych norm, im wyższa wielkość wskaźnika, tym lepsza sytuacja przedsiębiorstwa. Do najważniejszych wskaźników zalicza się:

• wskaźnik rentowności sprzedaży, ang. Return on Sale (ROS)

$ROS={\frac {WF}{PzS}}\cdot 100\%$

WF - wynik finansowy

PzS - przychody ze sprzedaży

• wskaźnik rentowności aktywów, ang. Return on Assets (ROA)

$ROA={\frac {WF}{AO}}\cdot 100\%$

AO- aktywa ogółem

• wskaźnik rentowności kapitałów/funduszy własnych, ang. Return on Equity (ROE)

$ROE={\frac {WF}{KW}}\cdot 100\%$

KW - kapitały własne

Wskaźniki płynności

Płynność finansowa to zdolność przedsiębiorstwa do pokrycia bieżących zobowiązań. Płynność określa stopień możliwości upłynnienia aktywów. Dane do wskaźników są brane z bilansu przedsiębiorstwa, więc są to dane historyczne. Płynność finansowa została podzielona na trzy stopnie, ze względu na łatwość spieniężenia majątku obrotowego przedsiębiorstwa. Ze względu na ten podział, wyróżnione zostały główne wskaźniki:

• wskaźnik bieżącej płynności finansowej, ang. Current Ratio, III stopień płynności

$CR={\frac {AB}{PB}}$

AB - aktywa bieżące

PB - pasywa bieżące

• wskaźnik płynności szybkiej, ang. Quick Ratio, II stopień płynności

$QR={\frac {AB-Z-Krm}{PB}}$

Z - zapasy

Krm - Krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe

• wskaźnik płynności gotówkowej, I stopień płynności

$Wpg={\frac {SP}{PB}}$

ŚP - środki pieniężne

• wskaźnik zobowiązań natychmiast wymagalnych, ang, Treasury Ratio

$TR={\frac {SP}{Z.do3}}$

Z. do 3 - zobowiązania wymagalne do 3 miesięcy

Wskaźniki rotacji

Wskaźniki aktywności powiązane są ze wskaźnikami płynności finansowej. Szybkość obrotu konkretnymi elementami aktywów, jak i pasywów decydują o płynności przedsiębiorstwa. Dane pobierane są z bilansu oraz rachunków zysków i strat, więc dla celu poprawnej analizy, dane bilansowe są danymi uśrednionymi. Wskaźniki aktywności występują w dwóch postaciach - "rotacji" określającej wynik w razach, oraz "cyklu" określającej wynik w liczbie dni. Do najważniejszych wskaźników rotacji zaliczyć należy:

• wskaźnik rotacji należności oraz wskaźnik cyklu należności

$Rn={\frac {PzS}{Nk}}$

Nk - należności krótkoterminowe

$Cn={\frac {Nk}{PzS}}\cdot 365$

• wskaźnik rotacji zapasów oraz wskaźnik cyklu zapasów

$Rz={\frac {PzS}{Z}}$

$Cz={\frac {Z}{PzS}}\cdot 365$

• wskaźnik rotacji zobowiązań oraz cyklu zobowiązań

$Rzob.={\frac {PzS}{Zk}}$

Zk - zobowiązania krótkoterminowe

$Czob.={\frac {Zk}{PzS}}\cdot 365$

• wskaźnik cyklu środków pieniężnych

$Csp=Cz+Cn-Czob.$

Wskaźniki zadłużenia

Przedsiębiorstwo może korzystać z dwóch rodzajów źródeł finansowania - z kapitałów własnych bądź obcych. Zbadanie zadłużenia przedsiębiorstwa, czyli wykorzystanie kapitałów obcych jako źródło finansowania aktywów pozwala ocenić efektywność zaangażowania kapitałów. Wyróżniono dwie grupy wskaźników zadłużenia:

• wskaźniki struktury kapitału, do których zalicza się

• wskaźnik ogólnego zadłużenia

$Woz={\frac {ZO}{AO}}$

ZO - zobowiązania ogółem

• wskaźnik pokrycia aktywów kapitałami (funduszami) własnymi

$Wpak={\frac {KW}{AO}}$

• wskaźnik zadłużenia długoterminowego

$Wzd={\frac {Zd}{AO}}$

Zd - zobowiązania długoterminowe

• wskaźniki możliwości obsługi długu

• wskaźnik pokrycia obsługi długu z wyniku finansowego netto

$Wpd={\frac {ZN}{RK+O}}$

ZN - zysk netto

RK - raty kapitałowe

O - odsetki

• wskaźnik pokrycia obsługi długu z EBIT-a

$Wpd={\frac {ZB+O}{RK+O}}$

ZB - zysk brutto

• wskaźnik pokrycia obsługi długu z nadwyżki finansowej netto

$Wpd={\frac {ZN+A}{RK+O}}$

A - amortyzacja

Analiza sytuacji ekonomicznej — artykuły polecane

Struktura bilansu — Analiza bilansu w układzie pionowym — Analiza finansowa — Analiza wskaźnikowa — Analiza rachunku zysków i strat — Wskaźnik Altmana — System wczesnego ostrzegania W. H. Beavera — Ocena zdolności kredytowej — Analiza dyskryminacji

Bibliografia

• Borowski K. (2014), Analiza fundamentalna - metody wyceny przedsiębiorstwa, Difin, Warszawa
• Duda-Piechaczek E. (2007), Analiza i planowanie finansowe, Onepress, Gliwice
• Gad J. (2015), Analiza i ocena sytuacji finansowej przedsiębiorstwa, Uniwersytet Łódzki, Łódź
• Gieraszewska G., Olszewska B., Skonieczny J. (2013), Zarządzanie strategiczne dla inżynierów, PWE, Warszawa
• Grant R. (2016), Współczesna analiza strategii, Wydawnictwo Nieoczywiste, Piaseczno
• Janik W., Paździor A., Paździor M. (2014), Analiza i diagnozowanie sytuacji finansowej przedsiębiorstwa, Monografie - Politechnika Lubelska, Lublin

Autor: Sylwia Pietrzyk