Ruch turystyczny

Ruch turystyczny to określenie przemieszczania się ludzi, które nie jest wymuszone przez czynniki zewnętrzne - ludzie zmieniają miejsce pobytu, swoje środowisko, rytmu życia dobrowolnie - bez przymusu. Ruch turystyczny odnosi się do określonego obszaru, kierunku, okresu w którym trwa, itp.

Francuski badacz M.Boyer zwraca uwagę na akcent społeczny ruchu turystycznego i przedstawia go jako podróże w celach rekreacyjnych, poznawczych, kulturalnych i wychowawczych.

Międzynarodowa Akademia Turystyki w Monte Carlo określiła ruch turystyczny jako "... podróże podejmowane dla przyjemności, wypoczynku lub leczenia - pieszo lub jakimkolwiek środkiem komunikacji. Do ich zakresu nie należą więc podróże w celach zarobkowych ani w celach zmiany miejsca stałego zamieszkania.

Według polskich autorów ruch turystyczny jest definiowany w podobny sposób jak u autorów zagranicznych.

Ruch turystyczny ma charakter społeczno-kulturalny. Definicje takie jak turysta i ruch turystyczny bardzo mocno wskazują na obszerne ekonomiczne skutki tego ruchu. Na układ tych skutków oddziałują materialne i duchowe zapotrzebowania turystów. Gdy turysta chce urzeczywistnić cele podjętej podróży to zgłasza zapotrzebowanie przemieszczania się w przestrzeni, wymaga aby potrzeby noclegowe, żywieniowe i inne usługi bytowe zostały spełnione. Na efektywność podróży turystycznych wpływają też potrzeby duchowe (poznawcze, kontemplacyjno-estetyczne, religijne itp.), które mają związek z osiąganiem społeczno-kulturowych celów ruchu turystycznego. W literaturze różnie określony jest zakres celów podróżowania turystycznego. Wykluczamy w tym przypadku między innymi podróże służbowe. Społeczno-ekonomiczne zjawisko ruchu turystycznego tworzy się poprzez zbiorowość podróżnych motywowanych różnymi celami społeczno-kulturowymi oraz zawodowymi, do których dążą aby osiągnąć je po czasowym i dobrowolnym opuszczeniu stałego miejsca zamieszkania.

"Na świecie przeważa zdecydowanie turystyka krajowa. Trudno jest o w pełni wiarygodne i porównywalne w skali światowej statystyki, można jednak stwierdzić, że mający wiele form krajowy ruch turystyczny jest bardziej powszechny w państwach bogatych, dysponujących odpowiednim zagospodarowaniem turystycznym, o pewnych tradycjach i zamiłowaniach turystycznych, niż w państwach ubogich. Szacuje się, że na krajowy ruch turystyczny w skali ogólnoświatowej przypada ok. 80% całkowitego ruchu turystycznego. W wielkościach bezwzględnych turystyka zagraniczna ustępuje krajowej, jednak pod względem znaczenia gospodarczego znacznie ją przewyższa". (Podstawy...).

Obecnie w świecie obowiązuje podział ONZ WTO ruchu turystycznego:

• dla celów wizyty,
• na czas trwania pobytu lub podróży,
• na miejsca zamieszkania turysty (region, kraj) i miejsca jego przeznaczenia,
• użytych środków transportu,
• oraz rodzajów obiektów noclegowych.

Z punktu widzenia organizatora obsługi ruchu turystycznego, czyli biura podróży, istotny jest podział wg następujących kryteriów

• forma organizacji - zorganizowany i niezorganizowany,
• kierunek ruchu w stosunku do organizatora - wyjazdowy i przyjazdowy,
• sposób rozliczania - krajowy i zagraniczny,
• wielkość - indywidualny, grupowy, masowy.

Kraje Unii Europejskiej należą do jednych z najbardziej atrakcyjnych regionów turystycznych świata. O tej atrakcyjności świadczą urozmaicone walory naturalne i antropogeniczne oraz bardzo dobrze rozwinięta infrastruktura. W 2003 r. udział krajów UE-25 w europejskim ruchu turystycznym wyniósł 84%, a w światowym 48%.

Turystyka międzynarodowa jest stale rozwijającą się gałęzią gospodarki, jednak równocześnie cechuje się dużą niepewnością. Według specjalistów jest to spowodowane wrażliwością turystyki na zmiany w otoczeniu, które czasowo lub na stałe osłabiają ruch turystyczny i przekształcają jego strukturę. Możliwymi źródłami tych zagrożeń są czynniki: polityczne, terroryzm, bezpieczeństwo własne, klęski żywiołowe, katastrofy ekologiczne oraz czynniki ogólnorynkowe.

Natężenie ruchu turystycznego w poszczególnych krajach jest bardzo zróżnicowane. Wpływają na to takie czynniki jak: atrakcyjność walorów turystycznych, położenie geograficzne, rozwój infrastruktury turystycznej (głównie bazy noclegowej i komunikacyjnej), imprezy międzynarodowe (targi, igrzyska olimpijskie), uwarunkowania historyczne, nastawienie miejscowej ludności do turystów zagranicznych. Kraje, które notują największą liczbę zagranicznych podróżnych, to leżące w basenie Morza Śródziemnego, trzy potęgi turystyki wypoczynkowej: Francja (23%), Hiszpania (16%), Włochy (12%). Na państwa te przypada ok 50% przyjazdów UE.

W krajach UE - 25 o natężeniu ruchu turystycznego decydują Europejczycy i Amerykanie. Około 90% przyjazdów turystów zagranicznych pochodzi z Europy, a 6% - z Ameryki. Największy udział Amerykanów w ruchu turystycznym jest w Wielkiej Brytanii (19% - silne więzy kulturowe), Niemczech (12% - kontakty biznesowe), oraz Holandii (12%).

Ruch wewnątrz regionalny (między krajami członkowskimi) dominuje w unijnej strukturze geograficznej międzynarodowego ruchu turystycznego. Składa się na to kilka czynników. Po pierwsze, turyści często odwiedzają sąsiednie kraje. Po drugie, chętnie odwiedzane są kraje bliskie w sensie językowym i kulturowym. Po trzecie, w turystyce (podobnie jak w migracjach) przeważają podróże na małe odległości. Po czwarte, każdy większy przepływ w danym kierunku wywołuje przepływ przeciwbieżny. Swobodnemu przepływowi obywateli między państwami Unii sprzyjają również ułatwienia graniczne w międzynarodowym ruchu turystycznym. Następuje liberalizacja formalności granicznych: łagodzenie przepisów paszportowych, wizowych, celnych, znoszenie kontroli na granicach wewnętrznych (umowa z Schengen) państw członkowskich oraz wprowadzania wspólnej waluty.

Problem monitorowania ruchu turystycznego na obszarach chronionych jest poruszany przez badaczy z różnych dyscyplin naukowych (przede wszystkim geografia, ekologia i biologia). Naukowcy proponują rozmaite techniki rejestracji i charakterystyki ruchu turystycznego. Zdaniem naukowców utrzymanie równowagi pomiędzy ochroną przyrody a turystycznym i rozrywkowym użytkowaniem parków narodowych wymaga wymaga silnych działań instytucji zarządzających parkami. Do zachowania tej równowagi potrzebny jest monitoring ruchu turystycznego. Na szczęście instytucje i agencje, które zajmują się monitorowaniem parków narodowych posiadają wiele technik pomiarów, a badania sprowadzają się przede wszystkim do:

• bezpośrednich obserwacji dokonywanych przez obserwatorów lub nagrań z kamer,
• pomiarów miejscowych, które polegają na ewidencjonowaniu i magazynowaniu danych w określonych punktach,
• rejestracji wizyt dokonywanych na podstawie opłat, wydanych zezwoleń, rezerwacji itp.,
• wnioskowania szacunkowego, które opiera się na badaniach ankietowych, rejestracjach samochodów na parkingach jak również monitorowaniu warunków pogodowych.

Zdaniem badaczy systematyczne, długoterminowe i ekologiczne monitorowanie jest podstawowym obowiązkiem instytucji zarządzających parkami narodowymi.

TL;DR

Ruch turystyczny to dobrowolne przemieszczanie się ludzi w celach rekreacyjnych, poznawczych, kulturalnych i wychowawczych. Turystyka krajowa stanowi około 80% całkowitego ruchu turystycznego na świecie. Kraje Unii Europejskiej są jednymi z najatrakcyjniejszych regionów turystycznych, a natężenie ruchu turystycznego decydują Europejczycy i Amerykanie. W turystyce dominują podróże na małe odległości. Problem monitorowania ruchu turystycznego na obszarach chronionych wymaga silnych działań instytucji zarządzających parkami narodowymi. Systematyczne, długoterminowe i ekologiczne monitorowanie jest obowiązkiem tych instytucji.

Ruch turystyczny — artykuły polecane

Sport zimowy — Funkcje turystyki — Różnorodność biologiczna — Położenie geograficzne — Turystyka alternatywna — Transport wodny — Infrastruktura drogowa — Droga ekspresowa — Ubóstwo

Bibliografia

• Fierla I. (red.) (2007), Geografia ekonomiczna Unii Europejskiej, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Gaworecki W. (2010), Turystyka, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Kowalczyk A. (2000), Geografia turyzmu Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Młynarczyk Z., Zajadacz A. (red.) (2008), Uwarunkowania i plany rozwoju turystyki, Uniwersytet im, Adama Mickiewicza w Poznaniu, Seria: Turystyka i Rekreacja - Studia i Prace nr 2
• Niezgoda A., Gołembski G. (red.) (2014), Turystyka wobec zmian współczesnego świata. Strategie, marketing, programowanie, Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu
• Niezgoda A., Zmyślony P. (2003), Popyt Turystyczny. Uwarunkowania i perspektywy rozwoju, Akademia Ekonomiczna, Poznań
• Wrona J., Rek J. (red.) (1997), Podstawy geografii ekonomicznej, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa

Autor: Patrycja Brożek, Aleksandra Duda