Droga ekspresowa
Droga ekspresowa jest drogą publiczną, która obok autostrady należy do dróg o ograniczonej dostępności, przeznaczona wyłącznie do pojazdów samochodowych, z wyłączeniem czterokołowca (Ustawa Prawo o ruchu drogowym 1997, s.3). Razem z autostradami tworzą sieć dróg szybkiego ruchu. Do kategorii dróg ekspresowych zalicza się drogi:
- zbudowane z jednego lub dwóch jednokierunkowych jezdni rozdzielonych pasem zieleni lub barierkami,
- oznakowane stosownymi znakami drogowymi,
- mające wielopoziomowe skrzyżowania bezkolizyjne tzw. węzły drogowe, wyjątkowo dopuszcza się jednopoziomowe skrzyżowania z drogami publicznymi,
- dysponujące urządzeniami służącymi podróżnym, pojazdom i przesyłkom przeznaczone tylko dla użytkowników drogi (Ustawa o drogach publicznych 1985, s.5).
Droga ekspresowa należy do kategorii dróg krajowych, których sieć ustala Rada Ministrów uwzględniając potrzeby społeczne i gospodarcze kraju w zakresie rozwoju infrastruktury. Zarządcą głównym dróg ekspresowych jest Generalny Dyrektor Dróg Krajowych i Autostrad (Ustawa o drogach publicznych 1985, s.7).
Droga ekspresowa sprawuje funkcję łącznika, która prowadzi ruch samochodowy do sieci autostrad, umożliwiając jego przebieg. Świadczy usługi połączeń regionalnych i międzynarodowych. Trakt dróg ekspresowych najczęściej prowadzi poza terenem zabudowanym, sporadycznie mieści się w obrębie dużych miast lub zespołów miast, ale zawsze muszą być spełnione parametry należne do tego rodzaju dróg.
TL;DR
Droga ekspresowa to droga publiczna przeznaczona tylko dla pojazdów samochodowych. Jest łącznikiem do sieci autostrad i świadczy usługi połączeń regionalnych i międzynarodowych. Posiada specjalne parametry techniczne i użytkowe i jest oznakowana odpowiednimi znakami. Budowa dróg ekspresowych ma duże znaczenie dla rozwoju gospodarczego, bezpieczeństwa drogowego i spójności terytorialnej kraju.
Parametry techniczne i użytkowe dróg ekspresowych
Parametry techniczne i użytkowe dróg ekspresowych (Rozporządzenie w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i ich usytuowanie 2016, s.6-9):
- Przepisowa minimalna szerokość ulicy w liniach rozgraniczających na drodze dwujezdniowej typu 2 x 2 jest 40 m, dwujezdniowej typu 2 x 3 to 50 m, a na drodze jednojezdniowej typu 1 x 2 ma być 30 m.
- Każda jezdnia rozdzielona jest na pasy ruchu oraz oznakowany ciągłą linią pas awaryjny, znajdujący się zawsze po prawej stronie drogi. Z pasa awaryjnego korzystamy w tylko w wyjątkowych sytuacjach, nie wolno się na nim zatrzymywać ani przejeżdżać.
- Szerokość pasa ruchu drogi ekspresowej poza terenem zabudowanym jak i niezabudowanym wynosi 3,5 m. Szerokość pasa awaryjnego 2,5 m.
- Obowiązkowe połączenia z drogami głównymi i drogami klas wyższych, czyli autostradami.
- Odległości między węzłami drogowymi poza terenem zabudowanym powinny wynosić nie mniej niż 5 km, zaś w obszarze zabudowanym albo w sąsiedztwie dużych lub średnich miast odstęp nie powinien być mniejszy niż 3 km. W uzasadnionych sytuacjach funkcjonalno-ruchowych odległości te nie mogą być mniejsze niż 3 km poza terenem zabudowanym, a na terenie zurbanizowanym nie mniej niż 1,5 km.
- Stosowanie zjazdów na drodze ekspresowej jest zabronione.
- Ronda dozwolone są tylko na końcach dróg ekspresowych.
- Sporadycznie dopuszcza się skrzyżowania na prawe skręty z drogami zbiorczymi, a obowiązkowo są węzły lub skrzyżowania z drogami głównymi i węzły z drogami wyższych klas.
Na drodze ekspresowej zabrania się (Ustawa Prawo o ruchu drogowym 2020, s. 29-30):
- Zatrzymywania się lub postoju w innym miejscu niż do tego celu ustalonym. Gdyby unieruchomienie pojazdu zaszło z przyczyn technicznych, kierowca zobowiązany jest usunąć pojazd z jezdni oraz oznakować i ostrzec innych uczestników ruchu,
- Cofania i zawracania oprócz skrzyżowań oraz miejsc do tego przeznaczonych.
| Rodzaj transportu | Dwujezdniowa | Jednojezdniowa
Dwujezdniowa o 2 pasach w każdym kierunku |
|---|---|---|
|
Poza obszarem zabudowanym
|
120 km/h | 100 km/h |
| Pozostałe pojazdy oraz zespoły pojazdów z przyczepą | 80 km/h | 80 km/h |
| Autobusy spełniające dodatkowe warunki techniczne | 100 km/h | 100 km/h |
(Ustawa Prawo o ruchu drogowym 1997, s.26).
Oznakowania i numeracja
W Polsce początek drogi ekspresowej lub jej dalszy przebieg jest oznakowany znakiem drogowym informacyjnym D-7. Na prostokątnym znaku na niebieskim tle jest biały samochód przodem do kierowcy. Koniec drogi ekspresowej to znak D-8, z białym przekreśleniem. Drogowskazy na tych drogach mają zielone tło i białe litery (Ustawa w sprawie znaków i sygnałów drogowych 2019, s.13,44).
Drogi publiczne dzielą się na klasy. Kryterium tego podziału są parametry techniczne, wynikające z jej cech funkcjonalnych. Drogi ekspresowe oznaczamy symbolem S wraz z numerem który poprzedza literę na czerwonym tle, np. S2
Znaczenie rozwoju sieci dróg ekspresowych
Infrastruktura dróg jest ważnym elementem wpływającym na rozwój gospodarczy danego regionu, kraju. Powoduje wzrost atrakcyjności tego miejsca dla inwestorów, powstają nowe miejsca pracy.
Autostrady wraz z drogami ekspresowymi tworzą sieć dróg szybkiego ruchu, szczególnie z granicami państwa. Gwarantuje to korzyści ekonomiczne wypływające ze skrócenia czasu transportu, a także zysków wynikających z ochrony środowiska.
Drogi ekspresowe, szczególnie dwujezdniowe zmniejszają ryzyko wypadków drogowych, co wpływa na poprawę bezpieczeństwa w ruchu drogowym.
Budowa autostrad i dróg ekspresowych wpłynęła na wzrost spójności terytorialnej kraju, a także spójności międzynarodowej. Umożliwia lepsze skomunikowanie ze sobą głównych miast wojewódzkich, a także miast wojewódzkich ze stolicą czy innymi państwami.
Ułatwia międzynarodową obsługę transportu towarów, wpływa na wzrost zagranicznej wymiany handlowej. Wokół dróg powstają centra logistyczne, mające za zadanie magazynowanie, przewożenie, a także kompletowanie towaru zgodnie z zapotrzebowaniem klienta. Wszystko to zmniejsza koszty transportu
Przez Polskę położoną w centrum Europy przebiegają międzynarodowe korytarze transportowe dla przewozów tranzytowych, które umożliwiają rozwój danego regionu, ale i całego kraju (J. Brdulak, P. Pawlak, C. Krysiuk 2014, s. 716-722)
| Droga ekspresowa — artykuły polecane |
| Infrastruktura drogowa — Transport lotniczy — Kemping — Jakość transportu lotniczego — Powierzchnia magazynowa — Hotel — Motel — Rodzaje transportu — Ruch turystyczny |
Bibliografia
- Brdulak J., Pawlak P., Krysiuk C. (2014), Domykanie sieci dróg ekspresowych i autostrad czynnikiem mnożnikowym gospodarczego rozwoju regionów, Logistyka, nr 3
- Kotowski W., Kutrzeba B., Kot Ł. (2014), Drogi publiczne. Budowa, utrzymanie, finansowanie, C.H. Beck, Warszawa
- Kozłowski R., Tomczyk I. (2009), Problematyka budowy dróg w Polsce na przykładzie drogi ekspresowej S-8 w województwie Łódzkim, Remigiusz Kozłowski, Łódź-Sieradz
- Pawlak P. (2018), Związki pomiędzy rozwojem gospodarczym regionu a stanem infrastruktury drogowej, Autobusy : technika, eksploatacja, systemy transportowe, nr 6
- Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 24 czerwca 2022 r. w sprawie przepisów techniczno-budowlanych dotyczących dróg publicznych Dz.U. 2022 poz. 1518
- Rozporządzenie Ministrów Infrastruktury oraz Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 31 lipca 2002 r. w sprawie znaków i sygnałów drogowych. Dz.U. 2002 nr 170 poz. 1393
- Ustawa z dnia 20 czerwca 1997 r. - Prawo o ruchu drogowym. Dz.U. 1997 nr 98 poz. 602
- Ustawa z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych. Dz.U. 1985 nr 14 poz. 60
- Wiederek J. (2018), Sieci Komunikacyjne w Polsce 2014-2020, Autobusy : technika, eksploatacja, systemy transportowe, nr 6
Autor: Grzegorz Wylegała
