Adaptacja pracowników

Adaptacja pracownika jest jednym z elementów procesu rekrutacji, powinna następować po etapie doboru (selekcji). Proces adaptacji rozpoczyna się z momentem wejścia nowego pracownika do organizacji. Ma on różny czas trwania, który jest uzależniony od m.in.: dotychczasowego doświadczenia pracownika, rodzaju obejmowanej pracy (np. mniej lub bardziej skomplikowana) czy od przygotowania organizacji do przyjmowania nowych pracowników (Z. Janowska 2010, s.83)

Z psychosocjologicznego punktu widzenia adaptacja oznacza przystosowanie człowieka do nowych warunków lub środowiska. Jest to dla jednostki sytuacja trudna pod względem psychologicznym, mogąca mieć wpływ na jej funkcjonowanie w przyszłości (J. Woźniak 2013, s.292-293)

Tak więc adaptacją pracownika możemy nazwać wprowadzenie nowo zatrudnionej osoby do firmy, tzn. zapoznanie jej z organizacją, osobami w niej pracującymi i wdrożenie do zadań. Celem adaptacji nowoprzyjętego pracownika jest jak najszybsze i bezkonfliktowe włączenie go do organizacji oraz jej życia społecznego, co w efekcie prowadzi do osiągnięcie przez pracownika normy wydajności.

Nowi pracownicy, choć niejednokrotnie posiadają ogromną wiedzę, a nawet szerokie doświadczenie zawodowe, nie są w stanie pracować tak samo efektywnie, jak ich "starsi koledzy". Wynika to z różnic kultur organizacyjnych, systemów oceniania, przyjętych celów organizacji, norm oraz z nieznajomości zespołu. Niejednokrotnie przeszkodą może być również stres związany ze zmianą pracy.

Im szybciej będzie przebiegał proces adaptacji pracownika, tym prędzej osiągnie on wymaganą wydajność, co stanowi korzyść zarówno dla pracownika (zadowolenie) jak i dla zakładu pracy (silna motywacja do pracy i wysoka efektywność personelu, pozytywna opinia o firmie).

TL;DR

Adaptacja pracownika to kluczowy etap rekrutacji, polegający na wprowadzaniu nowo zatrudnionej osoby do firmy i jej struktur, a także na przygotowaniu jej do wykonywania nowych zadań. Szybki i efektywny proces adaptacji przekłada się na wydajność pracownika i korzyści dla firmy. Istnieją dwa rodzaje adaptacji: spontaniczna, gdzie nowy pracownik jest pozostawiony sam sobie i kierowana, gdzie firma podjęła określone działania, aby ułatwić proces adaptacji. Nieodpowiednio przeprowadzony proces adaptacji może prowadzić do niskiej efektywności, braku motywacji i poczucia alienacji wśród personelu.

Cele adaptacji pracowników

• jak najszybsze i najbardziej efektywne wprowadzenie nowego pracownika do organizacji (np. zaznajomienie go z misją, strategią działania, historią przedsiębiorstwa, przepisami bhp, podziałem pracy, zakresem obowiązków),
• wprawienie pracownika w wykonywaniu jego obowiązków, osiągnięcie przez niego wymaganej jakości i wydajności pracy,
• jak najszybsze osiągnięcie samodzielności w pracy,
• zainteresowanie nowego pracownika organizacją oraz zaprezentowanie mu możliwości dalszego rozwoju osobistego. Ma to na celu zachęcenie go do pozostania w organizacji oraz zmniejszenie stresu,
• zaznajomienie z obowiązującymi przepisami wewnętrznymi i zewnętrznymi,
• przyswojenie sposób zachowania i reagowania w sytuacjach niestandardowych, kryzysowych czy niebezpiecznych (T. Oleksyn 2017 s.271-274)

Rodzaje adaptacji

Adaptacja spontaniczna charakteryzuje się ona pozostawieniem pracownika w początkowym okresie zatrudnienia własnemu losowi. Jest ona nieprogramowana, działania otoczenia wobec nowej jednostki są spontaniczne. W takim rodzaju adaptacji organizacja nie ponosi żadnych kosztów adaptacji. Czas trwanie procesu adaptacji jest dłuższy, a ryzyko jego niepowodzenia większe (J. Woźniak 2013, s.294, Z. Pawlak 2011, s.250)

Adaptacja kierowana charakteryzuje się podejmowaniem przez organizację określonych działań, które mają określone cele adaptacyjne, skierowane na pracownika. Jest ona programowana, obejmuje zarówno działania określone w formalnych regułach postępowania, jak również działanie dobierane do konkretnego pracownika. W trakcie adaptacji organizacja ponosi koszty określone w programie adaptacji. Czas trwania procesu adaptacji jest krótszy, a ryzyko niepowodzenia niewielkie (J. Woźniak 2013, s.294, Z. Pawlak 2011, s.250)

Zalecenia

Aby proces przystosowania przebiegał sprawnie należy:

• zapoznać pracownika z celami oraz strategią organizacji, historią firmy, strukturą organizacyjną, kulturą organizacyjną i ogólnymi zasadami pracy
• dokładnie określić zadania na nowym stanowisku pracy, zakres odpowiedzialności i kompetencji
• udostępnić środki potrzebne do realizacji zadań
• zapoznać z metodami pracy stosowanymi w celu realizacji przydzielonych zadań
• przedstawić nowo zatrudniona osobę przełożonym i współpracownikom
• ustalić opiekuna czuwającego nad procesem adaptacji nowego pracownika i służącego pomocą (opiekunem może być zarówno zwierzchnik jak i osoba z zespołu roboczego)
• zapoznać nowicjusza z regulaminem, zasadami bhp, metodami kontroli
• ulokować pracownika w strukturze organizacyjnej
• ustalić zakres współpracy z grupą
• przydzielić stanowisko pracy
• wskazać pokój śniadaniowy, bufet, łazienkę, przebieralnie itp.
• zapoznać z procedura załatwiania spraw osobistych oraz z możliwościami stwarzanymi przez firmę (dodatkowe świadczenia, kursy, zniżki na określone produkty itp.)
• udzielić informacji na temat szkoleń, ścieżki karier itp.
• informować na bieżąco nowego pracownika o efektach jego pracy
• organizować spotykania i wyjazdy integracyjne (ten punkt jest szczególnie istotny w przypadku zatrudnienia dużej liczby nowych pracowników)

Niewłaściwe przeprowadzenie procesu adaptacji pracowników lub rezygnacja z tego etapu rekrutacji prowadzi do wielu negatywnych zjawisk, m.in. niskiej efektywności pracy, braku motywacji do pracy, poczucia alienacji i zawiedzenia wśród personelu, co niejednokrotnie skutkuje w odejściu z pracy. W rezultacie błędy w procesie adaptacji pracowników mogą odbić się na wyniku finansowym organizacji.

Adaptacja pracowników — artykuły polecane

Przesunięcia wewnętrzne — Humanizacja pracy — Rotacja na stanowiskach pracy — System motywacyjny w kontekście zarządzania jakością — System oceniania — Zarządzanie talentami — Syndrom wypalenia zawodowego — Awans zawodowy — Dyskomfort

Bibliografia

• Ciekanowski Z. (2012), Proces adaptacji społeczno-zawodowej nowego pracownika, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego w Siedlcach
• Drabik L. (red.) (2019), Słownik języka polskiego PWN, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Janowska Z. (2010), Zarządzanie zasobami ludzkimi, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Konecki K. (1992), Nowi pracownicy a kultura organizacyjna. Studium folkloru fabrycznego, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Oleksyn T. (2017), Zarządzanie zasobami ludzkimi w organizacji, Wolters Kluwer, Warszawa
• Pawlak Z. (2011), Zarządzanie zasobami ludzkimi w przedsiębiorstwie, Poltext, Warszawa
• Szałkowski A. (red.) (2000), Wprowadzenie do zarządzania personelem, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Krakowie, Kraków
• Woźniak J. (2017), Rekrutacja. Teoria i praktyka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa

Autor: Joanna Harasymów, Aleksandra Pelczar