Stopa procentowa

Stopa procentowa
Polecane artykuły
Stopa referencyjna Stopa lombardowa Nominalna stopa procentowa Stopa dyskontowa Kredyt redyskontowy Instrumenty polityki pieniężnej Weksel skarbowy Bony pieniężne Spread

Stopa procentowa jest to koszt kapitału albo inaczej cena, jaka przysługuje posiadaczowi kapitału z racji udostępnienia go innym na określony czas. Koszt ten wyrażony jest zazwyczaj jako procent od pożyczonej sumy i mierzony jest w ujęciu rocznym.

Istota stopy procentowej

Jest najważniejszym i kluczowym czynnikiem w analizie makroekonomicznej oraz parametrem na rynkach finansowych. Inaczej mówiąc stopa procentowa to cena pozyskania pieniędzy dla kredytobiorcy lub aktywów o dużej płynności. Natomiast dla inwestora finansowego lub kredytodawcy stopa procentowa jest wynagrodzeniem za rezygnacje z dysponowania kapitałem. Ponieważ, w tym czasie rezygnuje z bieżącej konsumpcji lub innej inwestycji. Stopę procentową można rozpatrywać w kategoriach stopy zwrotu kapitału, ponieważ porównuje tę zapłatę z możliwymi zyskami z innych inwestycji.

Wyróżniamy 3 główne kategorie podziału stóp procentowych:

rynkową (nominalną) stopę procentową - całkowita płatność, której można oczekiwać z tytułu udzielonej pożyczki. Zawiera ona: czystą stopę procentową, koszty ryzyka inwestycyjnego i oczekiwaną stopę przyszłej inflacji,
czystą stopę procentową - czyli przychód, którego można się spodziewać w przypadku inwestycji z brakiem ryzyka i inflacji,
realną stopę procentową - jest to nominalna stopa procentowa pomniejszona o oczekiwaną stopę inflacji. W związku z tym, że nie uwzględnia inflacji, jest to rzeczywista miara kosztu pozyskania kapitału pożyczkowego.

Stopa procentowa powstała najpierw w sektorze bankowym. Obecnie dla różnych segmentów rynku pieniężnego, wyróżniamy różne stopy procentowe.

Rodzaje stóp procentowych

Stopy banku centralnego

Ustalane przez Rade Polityki Pieniężnej (RPP) dla transakcji realizowanych z bankami komercyjnymi. Określa się je jako podstawowy instrument polityki fiskalnej realizowanej przez bank centralny (w Polsce jest to NBP). Poziom tych podstawowych stóp procentowych wpływa na wysokość oprocentowania transakcji realizowanych na rynku depozytowo-kredytowym, pieniężnym, jak również na oprocentowanie transakcji banków komercyjnych osobami fizycznymi oraz z przedsiębiorstwami. Wzrost tych stóp procentowych powoduje wzrost wszystkich pozostałych stóp procentowych, które dotyczą transakcji finansowych w gospodarce. Stopy procentowe ustalane przez RPP mają duży wpływ na sferę realną gospodarki. Spadek stóp procentowych powoduje ożywienie gospodarki, natomiast odwrotnie jest przy ich wzroście. Bank centralny może wpływać na wielkość obiegu pieniężnego, zatrudnienie, produkcję i stopę inflacji poprzez zmiany poziomu stóp procentowych.

Stopa referencyjna - określa minimalną cenę, po jakiej bank centralny organizuje operacje otwartego rynku na rynku międzybankowym. Operacje te polegają na zakupie bądź sprzedaży przez bank centralny krótkoterminowych papierów wartościowych w celu przywrócenia równowagi na rynku,
Stopa depozytowa - określa oprocentowanie jednodniowych depozytów składanych przez banki komercyjne w banku centralnym. Stopa ta określa minimalne oprocentowanie na rynku.
Stopa redyskontowa - określa cenę, po jakiej bank centralny skupuje weksle od banków komercyjnych; weksle te zostały wcześniej nabyte przez banki komercyjne od swoich klientów,
Stopa lombardowa - jest wyznacznikiem oprocentowania po którym bank centralny udziela kredytu lombardowego bankom komercyjnym. Udziela się go pod zastaw papierów wartościowych i w wypadku gdy sytuacja na rynku pieniężnym jest ciężka.

Rynkowe stopy procentowe

Inaczej: stopy kredytów międzybankowych. Określa się tak oprocentowanie kredytów i depozytów na rynku międzybankowym oraz oprocentowanie kredytów i depozytów udzielanych lub przyjmowanych przez banki klientom albo od klientów spoza sektora bankowego. Odnosi się do nominalnych stóp procentowych, oraz posługuje się także pojęciem realnej stopy procentowej (tj. stopy nominalnej pomniejszonej o wartość inflacji) oraz efektywnej stopy procentowej (uwzględniającej częstotliwość naliczania odsetek oraz stopę podatku od zysków kapitałowych). Odzwierciedlają rzeczywistą cenę pieniądza na rynku międzybankowym.

W oparciu o stopy rynkowe, banki posługują się stopą podstawową, na podstawie której wyliczają oprocentowanie kredytów i depozytów.

Wyróżniamy:

WIBOR® (ang. Warsaw Interbank Offer Rate) - roczna stopa procentowa, po jakiej bank jest skłonny udzielić kredytu innemu bankowi,
WIBID® (ang. Warsaw Interbank Offer Bid Rate) - roczna stopa procentowa, którą bank jest gotów zapłacić za środki przyjęte w depozyt od innych banków.
LIBOR (ang. London Interbank Offered Rate) - rynkowa stopa procentowa depozytów oferowanych na rynku międzybankowym w Londynie. Jest ustalana dla pięciu walut.
EURIBOR (ang. Euro Interbank Offered Rate) - rynkowa stopa procentowa depozytów oraz kredytów oferowanych na rynku międzybankowy w strefie euro. Publikowana jest przez FBE Federation Bancaire de L\’Union Europeenne) w Brukseli.

Publikowane są w odniesieniu do różnych okresów:

O/N (ang. overnight) – depozyty jednodniowe otwierane w dniu zawarcia transakcji,
T/N (ang. tomorrow/next) – depozyty jednodniowe otwierane w pierwszym dniu roboczym po zawarciu transakcji,
SW – 1 tydzień,
1M – 1 miesiąc,
3M – 3 miesiące,
6M - 6 miesięcy,
9M - 9 miesięcy,
12M – 1 rok.

Stawki obliczane są w każdy dzień roboczy o godzinie 11. Jest to średnia arytmetyczna spośród zgłoszonych stóp przez banki. W Polsce kwotowania przekazuje Agencja Reutera, która ma upoważnienie do obliczania stawek WIBOR® oraz WIBID®.