Rynek pierwotny

Rynek pierwotny - jest to część rynku kapitałowego, w którym dokonywana jest sprzedaż papierów wartościowych nowo wyemitowanych przez podmioty gospodarcze do tego uprawnione. Są one emitowane w celu powiększenia zasobów kapitałowych, tych inwestorów, którzy mają zaangażowane własne środki finansowe z myślą, że zakup tych papierów jest dla nich korzystniejszą lokatą dla ich oszczędności od tych będących innymi możliwościami oszczędzania np. lokaty bankowe

TL;DR

Rynek pierwotny to część rynku kapitałowego, na którym sprzedawane są nowo wyemitowane papiery wartościowe. Jest to forma inwestycji dla osób, które mają nadwyżki środków finansowych. Rynek pierwotny różni się od rynku wtórnego, na którym papierami wartościowymi handlują inwestorzy. Funkcją rynku pierwotnego jest alokacja kapitału, a funkcją rynku wtórnego jest realokacja już ulokowanego kapitału. Na rynku pierwotnym można dokonać emisji publicznej lub niepublicznej papierów wartościowych. W Polsce, emisja publiczna odbywa się za pomocą środków masowego przekazu i jest skierowana do nieograniczonej liczby inwestorów. Emisja niepubliczna jest skierowana do mniej niż 300 osób i ma charakter prywatny. Istnieją różne rodzaje rynków finansowych, takie jak rynek pieniężny, rynek kapitałowy, rynek depozytowo-kredytowy i rynek walutowy. Na rynku kapitałowym funkcjonują regulacje prawne, które mają zapewnić uczciwe i transparentne działanie rynku.

Rynek pierwotny, a rynek wtórny

Segmenty obrotu:

• obrót pierwotny, dokonywany jest na rynku pierwotnym
• obrót wtórny, dokonywany jest na rynku wtórnym

Możliwość stworzenia dopływu kapitału do jednostek gospodarczych, potrafiących go gromadzić i zagospodarować jest podstawowym celem rynku kapitałowego. Stąd na rynku występują podmioty, które emitują papiery wartościowe oraz podmioty mogące być osobami fizycznymi jak i jednostkami prawnymi, które dysponują nadwyżkami środków pieniężnych i są zainteresowane nabywaniem papierów wartościowych. Z tego też względu powstały dwa zasadnicze segmenty operacyjne rynku kapitałowego: rynek pierwotny i rynek wtórny. Jak już wspomnieliśmy rynek pierwotny to transakcje, gdzie występuje proces objęcia papierów wartościowych czyli wtedy gdy pojawia się pierwszy właściciel. Od tego momentu papiery wartościowe krążą na rynku, a kolejne ich transakcje zaliczamy do rynku wtórego. Mianowicie rynek wtórny jest to obrót wprowadzonymi wcześniej na rynek pierwotny papierami wartościowymi między inwestorami.

Funkcje rynku pierwotnego i wtórnego w gospodarce

Wyżej wymienione segmenty rynku kapitałowego odgrywają ważne funkcje w gospodarce - dokonuje się na nich alokacja kapitału. Z początku wszystkie podmioty posiadające środki inwestują je na rynku pierwotnym w inwestycje będące ich zdaniem w stanie zapewnienia im stopę zwrotu, która będzie dla nich zadowalająca. Z tego wynika, że alokacja pieniędzy ma zapewnić wymagane przez inwestorów stopy zwrotu. Inwestorzy są przekonani, że ich kapitał jest zalokowany w najbardziej rentowne przedsięwzięcia inwestycyjne z punktu widzenia wyceny rynkowej. Wyniki analizy fundamentalnej są podstawą do podejmowania decyzji przez inwestorów. Dlatego kapitał alokowany jest najczęściej w tych przedsiębiorstwach, w których wycena rynkowa jest wysoka. Taką wycenę możemy znaleźć w przedsiębiorstwach, które mają dobre wyniki finansowe, ustabilizowaną sytuację finansową i mają dobrą opinię. Z racji tego, że zwrot z inwestycji oczekujemy po długim czasie alokacji kapitału przez rynek pierwotny dokonuje się w układzie długookresowym. Z kolei na kapitałowym rynku wtórnym następuje realokacja kapitału już wcześniej ulokowanego w przedsięwzięciach inwestycyjnych. Zmiany warunków gospodarowania oraz ustawicznej wyceny rynkowej dokonanych inwestycji spowodowały to, ż jedni inwestorzy wchodzą, a inni wychodzą z danej inwestycji, a kolejni zamieniają na inną z nadzieją na wyższą stopę zwrotu. Do tych najbardziej rentownych inwestycji przemieszczany jest kapitał zgodnie z wyceną rynkową. Alokacja kapitału na rynku wtórnych dotyczy kapitału nowego, tego który dopływa na rynek. Alokacja i realokacja kapitału dokonywana jest poprzez prowadzenie analizy porównawczej alternatywnych inwestycji przez inwestorów. Wzrost kapitału uzyskany na rynku pierwotnym nie może być traktowany jako bezpośrednie zwiększenie zysku bowiem jest to środek, który ma służyć firmie do finansowania różnych celów. Uzyskane środki można przeznaczyć na działalność produkcyjną, nie konsumpcyjną. Zgodnie z zasadami rachunkowości środki pozyskane w taki sposób mają pozycje w pasywach o nazwie kapitał własny.

Aby zbadać opłacalność planowanej emisji papierów wartościowych na rynku pierwotnym, zalecane jest, aby jednostka gospodarcza podjęła następujące działania:

• pozyskanie informacji o możliwości uzyskania kredytu bankowego, oraz ewentualnym jego koszcie
• pozyskanie informacji o możliwej cenie emisyjnej (która to może być stała lub zmienna)
• pozyskanie informacji o ewentualnym zysku po przeprowadzeniu takie emisji
• pozyskanie informacji o koszcie danej emisji.

Rodzaje emisji na rynku pierwotnym

Na rynku pierwotny występują dwa rodzaje emisji: publiczna oraz niepubliczna. W Polsce emisja publiczna papierów wartościowych jest to taka, w której propozycja nabycia emitowanych papierów wartościowych odbywa się za pomocą środków masowego przekazu. Oferta zakupu, natomiast, skierowana jest do nieograniczonej liczby inwestorów lub przynajmniej do ponad 300 osób. Wprowadzane na rynek papiery muszą mieć formę zdematerializowaną, a emisje mogą być dokonywane wielokrotnie przez tych samych emitentów. Aby móc wprowadzić do publicznego obrotu swoje papiery wartościowe, podmiot gospodarczy powinien uzyskać zgodę Komisji Papierów Wartościowych i Giełd. Wyjątkiem są papiery wartościowe emitowane przez Skarb Państwa oraz Narodowy Bank Polski. Papierami wartościowymi, które mogą być dopuszczone do obrotu w na rymu publicznym są akcje, obligacje, zbywalne prawa z papierów wartościowych oraz prawa pochodne.

Podczas emisji niepublicznej, oferta jest skierowana do mniej niż 300 osób, obrót ma charakter prywatny, może odbywać się z udziałem państwa, bądź wyłącznie między osobami prywatnymi. nie ma także potrzeby uzyskania zgody Komisji Papierów Wartościowych i Giełd na emisję papierów wartościowych w trybie emisji niepublicznej.

Podział rynków finansowych

• Rynek pieniężny - transakcje do jednego roku, o niskim ryzyku i dużej płynności
• Rynek kapitałowy - transakcje powyżej jednego roku, instrumenty emitowane i nabywane
• Rynek depozytowo-kredytowy - dotyczy transakcji między bankami i klientami, obejmuje instrumenty o małej płynności i wysokim ryzyku, większym niż na rynku kapitałowym i pieniężnym
• Rynek walutowy - dotyczy transakcji w walutach obcych, ma wysoki stopień płynności i może obejmować instrumenty należące do pozostałych trzech wymienionych rynków

Mamy też inne klasyfikacje rynków np.:

• rynki bazowe i pochodne- wartość instrumentów zależy od wartości instrumentów bazowych
• rynki narodowe (obsługują zagranicznych dłużników) i eksterytorialne (bez związku z rynkiem kraju)
• rynki zindywidualizowane (pomiędzy sprzedającym i kupującym) i rynki otwarte (wielu nabywców np. w formie aukcji)
• rynki pierwotne (występuje na nich kreacja instrumentów) i rynki wtórne (sprzedaż już istniejących instrumentów)

Regulacje prawne w Polsce

W Polsce najważniejszymi regulacjami ustawowymi, dotyczącymi funkcjonowania rynku kapitałowego są:

1. Ustawa - Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi
2. Ustawa o obligacjach
3. Ustawa o funduszach inwestycyjnych
4. Kodeks spółek handlowych
5. Ustawa o prywatyzacji
6. Ustawa o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych
7. Ustawa o listach zastawnych i bankach

Przypisy

Rynek pierwotny — artykuły polecane

Rynek kapitałowy — Emitent — Funkcje giełd finansowych — Inwestor — Rynek nieruchomości — Fundusz hedgingowy — Bank komercyjny — Motywy utrzymywania gotówki — Fundusz inwestycyjny otwarty — Analiza wielokryterialna

Bibliografia

• Dębski W. (2005), Rynek finansowy i jego mechanizmy, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Dębski W. (2014), Rynek finansowy i jego mechanizmy, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Marszałek J., Sekuła P. (2015). Rozdział 5, Rynek finansowy - instrumenty i mechanizm funkcjonowania, Artykuł naukowy Uniwersytetu Łódzkiego.
• Jończyk A. (2011). Rozwój pozagiełdowego rynku instrumentów pochodnych w Polsce w przeciągu ostatniej dekady, Zeszyty naukowe Uniwersytety Szczecińskiego
• Jajuga K., Jajuga T. (2012), Inwestycje: instrumenty finansowe, aktywa niefinansowe, ryzyko finansowe, inżynieria finansowa, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Kudła J. (2002). Instrumenty Finansowe, Oficyna Wydawnicza WSM SIG, Warszawa
• Kudła J. (2013). Instrumenty finansowe i ich zastosowania, Wydawnictwo Key Text
• Praca zbiorowa. (red.) (2008). Rynki, instrumenty i instytucje finansowe, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Socha J. (2003), Rynek papierów wartościowych w Polsce, Olympus Centrum Edukacji i Rozwoju Biznesu, Warszawa
• Sopoćko A. (2010), Rynkowe instrumenty finansowe, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa

Autor: Anastazja Samarska, Klaudia Budkowska