Alokacja zasobów

Z Encyklopedia Zarządzania
(Przekierowano z Alokacja)

Alokacja zasobów w gospodarce rozumiana jest przez wykaz lub wyczerpujący opis tego, kto produkuje określone zasoby, a kto je otrzymuje. Zakres możliwości alokacyjnych jest zależny od dostępnych technologii i wielkości zasobów przedsiębiorstwa. Na ostateczną wartość alokacji mają wpływ gusta konsumentów, które decydują, jak ludzie oceniają to, co otrzymują.

TL;DR

Alokacja zasobów odnosi się do tego, kto produkuje i otrzymuje zasoby. Jest uzależniona od rodzaju struktury rynku, na którym dany zasób występuje. Alokacja efektywna oznacza takie rozmieszczenie zasobów, w którym nie ma możliwości poprawy sytuacji wszystkich osób zaangażowanych w wymianę. Decyzje dotyczące alokacji zasobów są reakcją na zmiany rynkowe i zależą od czynników zewnętrznych (globalizacja, technologia, lokalizacja, transfer wiedzy) i wewnętrznych (rozmiar działalności, struktura organizacyjna, innowacje, wykorzystanie zdolności pracowników).

Struktury rynkowe

Alokacja zasobów jest uzależniona w dużej mierze od rodzaju struktury rynku, na którym dany zasób występuje. Obecnie rozróżniamy następujące struktury:

  • Rynek konkurencyjny, tzw. wolny rynek - jest to rodzaj rynku, na którym alokacja jest ustalana poprzez mechanizmy rynkowe, tj. regulują ją popyt i podaż. Cena danego dobra jest ustalana przez przecięcie krzywych popytu i podaży, zostaje określony poziom cen i ilości danego dobra, na które jest zapotrzebowanie. Działanie tego rynku pozwala najlepiej rozdysponować dany zasób.
  • Monopol różnicujący ceny - odnosi się do sprzedaży produktu po zróżnicowanych cenach. Monopolista posiadający dany zasób jest w stanie sprzedać go po różnych cenach, może do tego wykorzystać np. aukcje lub licytacje.
  • Monopol - monopolista ma możliwość kształtowania ceny danego produktu, która maksymalizuje jego zysk. Cena takiego zasobu jest zazwyczaj zdecydowania wyższa niż na rynku konkurencyjnym. Może on sztucznie regulować podaż i ograniczać dostępność danego zasobu co prowadzi do zachwiania efektywności rynku.
  • Rynek regulowany - to rynek, gdzie cena jest odgórnie ustalana przez organizację lub rząd. Zakładamy, że zasób jest ograniczony ilościowo i regulator określa cenę poniżej ceny rynkowej, co powoduje, że na dany zasób jest duży popyt i występuje nadwyżka popytu nad podażą. Skutkiem takiej sytuacji jest to, że dostawca zarabia mniej niż gdyby cena ustalana była na rynku konkurencyjnym i w następstwie nie osiąga maksymalnego, możliwego zysku. Osoby które chcą nabyć dane dobro, mogą go nie zdobyć mimo posiadania wystarczającej ilości środków, co w konsekwencji prowadzi do sytuacji, w której rynek staje się nieefektywny.

Alokacja efektywna

Alokacja efektywna według Pareta jest to jedno z ważniejszych pojęć w ekonomii. Alokacja efektywna w sensie Pareta może być opisana jako takie rozmieszczenie, przy którym zachodzi przynajmniej jedna z poniższych sytuacji:

  • nie ma sposobu na poprawę sytuacji wszystkich osób zaangażowanych w proces wymiany; albo
  • nie ma sposobu poprawy sytuacji którejś z osób, bez pogarszania sytuacji kogoś innego; albo
  • wszystkie korzyści z wymiany uległy wyczerpaniu; albo
  • nie ma możliwości obustronnie korzystnej wymiany.

Według powyższych kryteriów niemożliwa jest poprawa sytuacji obu podmiotów jednocześnie. Kryteria Pareta stawiają wiele ograniczeń, dlatego też często wykorzystuje się także kryterium Kaldora-Hicksa.

Czynniki determinujące alokację zasobów

Decyzje dotyczące alokacji zasobów są reakcją przedsiębiorstw na zachodzące zmiany rynkowe. Dlatego ważne jest, aby już na wstępie rozpoznać kluczowe aspekty, mające znaczenie dla rozwoju, wartości i konkurencyjności firmy. Czynniki takie mogą mieć charakter zewnętrzny, czyli związane są z otoczeniem przedsiębiorstwa oraz wewnętrzny, dotyczą charakterystyki ich działalności.

Najważniejsze czynniki zewnętrzne:

  • globalizacja - mobilność, przepływ dóbr, kapitałów i siły roboczej, rozwój komunikacji, telekomunikacji, szybki przepływ informacji. Wszystkie te procesy są zarówno wyzwaniem dla przedsiębiorstwa, jak i szansą, ponieważ światowe rynki są bardziej dostępne, ale z drugiej strony wiąże się to z ponoszeniem kosztów i ryzykiem,
  • technologia - przyczynia się do rozwoju nowych, innowacyjnych produktów, usług, dystrybucji. Stosowanie technologi w przedsiębiorstwie pozwala szybko reagować na zachodzące na rynkach zmiany,
  • lokalizacja - duży wpływ na skuteczniejsze działanie firmy, dostosowywanie się do zmian oraz rozwijanie posiadanych zasobów ma funkcjonowanie przedsiębiorstwa wokół powiązanych firm, z którymi współpracuje. Wiąże się to z wieloma korzyściami, np. zdobyciem potrzebnej wiedzy i informacji, możliwością promocji, wsparciem,
  • transfer wiedzy - współcześnie w gospodarce różnorakie dziedziny łączą się i przenikają, dlatego istnieje bardzo dużo korzyści z transferu doświadczeń i wiedzy pomiędzy firmami.

Czynniki wewnętrzne:

  • rozmiar działalności i struktura organizacyjna - z reguły mniejsze przedsiębiorstwa mogą łatwiej dostosować się do zachodzących zmian, dzięki większej gotowości do podejmowania ryzyka i wykorzystywaniu pojawiających się okazji lub lokacji zasobów,
  • otwartość na innowacje - warunki technologiczne przedsiębiorstwa oraz atrakcyjność wprowadzanego produktu decydują o powodzeniu innowacji w firmie,
  • wykorzystanie zdolności pracowników - siła robocza składa się z różnych grup ludzi, o różnej osobowości, metodach pracy, intuicji, ambicji. Mówi się, że obniżanie kosztów nie jest tak ważnym elementem rozwoju ekonomicznego przedsiębiorstwa jak posiadanie dobrze wykwalifikowanych pracowników.


Alokacja zasobówartykuły polecane
Menedżerska teoria przedsiębiorstwaEwolucyjna teoria przedsiębiorstwaOtoczenie bliższeBariery mobilności wewnątrzsektorowejSzanseWymiana międzynarodowaMikrootoczenieOtoczenie konkurencyjneMonopol naturalny

Bibliografia


Autor: Michał Podzorski, Patrycja Filipek