Bariery mobilności wewnątrzsektorowej

Bariery mobilności wewnątrzsektorowej - trudności przechodzenia przedsiębiorstwa z jednej grupy strategicznej do drugiej; powodują one, iż przedsiębiorstwo de facto konkuruje nie ze wszystkimi firmami zbliżonych profilach, ale z tą ich częścią, która produkuje wyroby z tej samej grupy cenowej i jakościowej; ich badanie ma szczególne znaczenie dla prognozowania rozwoju sektora i zmian w konkurencji.

Grupy strategiczne są to zbiorowości podmiotów gospodarczych, które charakteryzują się podobnymi cechami i strategiami działania na rynku. Członkowie danej grupy strategicznej konkurują ze sobą o te same zasoby, klientów i pozycję na rynku. Grupy strategiczne mają istotne znaczenie dla analizy bariery mobilności wewnątrzsektorowej, ponieważ wpływają na konkurencyjność i możliwości rozwoju poszczególnych podmiotów. Mobilność wewnątrzsektorowa oznacza zdolność podmiotu do zmiany grupy strategicznej w ramach danego sektora.

Niskie a wysokie bariery mobilności

Niskie bariery mobilności, z kolei, umożliwiają podmiotom łatwiejsze przechodzenie między grupami strategicznymi. Są to sytuacje, w których podmioty mogą stosunkowo łatwo dostosować swoje działania do nowych warunków i zasobów, co daje im większą elastyczność i szansę na rozwój wewnątrzsektorowy. Niskie bariery mobilności wewnątrzsektorowej:

• oznaczają łatwość przechodzenia przedsiębiorstwa z jednej grupy strategicznej do innej,
• do najmniej atrakcyjnej grupy sektora mogą być zagrożeniem dla innych grup.

Wysokie bariery mobilności mogą wynikać z czynników takich jak silna konkurencja, wysoki poziom regulacji prawnych, istnienie silnych barier wejścia na rynek, trudności w zdobyciu niezbędnych zasobów czy też brak odpowiednich kompetencji i umiejętności. W przypadku wysokich barier mobilności, podmioty mają ograniczone możliwości zmiany grupy strategicznej i muszą stawić czoła większym trudnościom w adaptacji do zmieniających się warunków rynkowych. Wysokie bariery mobilności wewnątrzsektorowej:

• oznaczają stabilność struktury konkurencji i bezpieczeństwo działania w obrębie grupy,
• grupy strategiczne chronione wysokimi barierami mobilności mają dobre warunki rozwoju.

Symetryczne i asymetryczne bariery mobilności

Bariery mobilności wewnątrzsektorowej można również podzielić na symetryczne i asymetryczne. Symetryczne bariery mobilności to takie, które wpływają na wszystkich uczestników sektora gospodarczego w podobny sposób. Oznacza to, że wszyscy podmioty spotykają się z tymi samymi trudnościami i ograniczeniami w zmianie grupy strategicznej. Przykładem symetrycznych barier mobilności mogą być wysokie koszty wejścia na rynek lub trudności związane z pozyskaniem nowych klientów.

Natomiast asymetryczne bariery mobilności dotyczą konkretnych podmiotów lub grup podmiotów. Oznacza to, że niektóre podmioty mogą napotykać większe trudności w zmianie grupy strategicznej niż inne. Przykładem asymetrycznych barier mobilności może być posiadanie unikalnych zasobów przez niektóre podmioty, które utrudniają innym podmiotom dostęp do tych zasobów i tym samym utrzymują dominację pewnych grup strategicznych w sektorze.

Bezpieczeństwo w sektorze

Bezpieczeństwo w sektorze ma istotny wpływ na bariery mobilności wewnątrzsektorowej. Odpowiednie warunki bezpieczeństwa, zarówno dla podmiotów, jak i dla całego sektora, mogą sprzyjać większej mobilności wewnątrzsektorowej. Jeżeli podmioty czują się bezpieczne w swojej działalności, nie obawiają się upadku czy utraty rynkowej pozycji, są bardziej skłonne do eksperymentowania, zmiany strategii i przechodzenia do innych grup strategicznych. Przeciwnie, jeżeli sektor jest narażony na różnego rodzaju ryzyka, takie jak niestabilność polityczna, nieprzewidywalne zmiany regulacji czy konkurencja ze strony nowych technologii, podmioty są bardziej skłonne do pozostania w swojej grupie strategicznej i unikania ryzyka zmiany.

Reasumując sytuacja dla grupy strategicznej jest najkorzystniejsza wtedy gdy ma ona wysokie bariery wejścia do swojej grupy i bariery te są asymetryczne tzn. bezpieczeństwo grupy i łatwość wchodzenia do innych grup w sektorze, które tego rodzaju bariery mają. W każdym sektorze istnieją nie tylko bariery wejścia, lecz także zdolność riposty ze strony jego dotychczasowych uczestników.

Bariery wejścia

Bariery wejścia odnoszą się do różnych czynników i ograniczeń, które utrudniają nowym przedsiębiorstwom wejście na rynek. Mogą one mieć różny charakter i wpływają na mobilność wewnątrzsektorową. Bariery te mogą być związane zarówno z czynnikami ekonomicznymi, jak i społecznymi, prawno-instytucjonalnymi czy technologicznymi. Bariery wejścia mają na celu utrzymanie istniejących przedsiębiorstw na rynku, poprzez utrudnianie wejścia konkurencji. Mogą one wynikać z dominującej pozycji rynkowej już istniejących firm, istnienia wysokich kosztów wejścia na rynek lub ograniczeń regulacyjnych.

Wpływ na bariery wejścia mają różne czynniki, które mogą różnić się w zależności od branży i specyfiki rynku. Poniżej przedstawiamy kilka czynników, które wpływają na bariery wejścia.

• Korzyści skali. Jednym z czynników wpływających na bariery wejścia są korzyści skali. Firmy, które są już obecne na rynku i osiągają duże skale produkcji, mogą cieszyć się niższymi kosztami jednostkowymi w porównaniu do nowych przedsiębiorstw. Wykorzystując swoją skalę, mogą oferować produkty po niższych cenach, co utrudnia wejście nowym konkurentom na rynek.
• Koszty transferu. Koszty transferu odnoszą się do kosztów, jakie musi ponieść nowe przedsiębiorstwo, aby wejść na rynek i rozpocząć produkcję. Mogą to być koszty związane z zakupem maszyn, infrastruktury, szkoleń pracowników czy inwestycjami w badania i rozwój. Im większe są te koszty, tym większa jest bariera wejścia dla nowych konkurentów.
• Dostęp do sieci dystrybucji. Dostęp do istniejącej sieci dystrybucji może być kolejnym czynnikiem wpływającym na bariery wejścia. Jeżeli przedsiębiorstwo, które już istnieje na rynku, posiada dobrze rozwiniętą sieć dystrybucji, może to utrudniać nowym konkurentom dotarcie do klientów. Przedsiębiorstwa, które nie mają dostępu do takiej sieci, muszą znaleźć alternatywne sposoby dotarcia do klientów, co wiąże się z dodatkowymi kosztami i utrudnia wejście na rynek.
• Dyferencjacja produktu. Dyferencjacja produktu polega na tworzeniu unikalnych cech produktu lub usługi, które odróżniają go od konkurencji. Jeżeli przedsiębiorstwo już istniejące na rynku posiada unikalne cechy, które są trudne do skopiowania, może to stanowić barierę wejścia dla nowych konkurentów. Tworzenie takiej dyferencjacji produktu wymaga odpowiednich zasobów, zarówno finansowych, jak i technologicznych, co utrudnia wejście nowym przedsiębiorstwom na rynek.

Bariery wejścia a zdolność ripostowania

Przedsiębiorstwa, które już istnieją na rynku, mają zazwyczaj większe zasoby i doświadczenie, co pozwala im lepiej radzić sobie z barierami wejścia. Mogą one stosować różne strategie, aby utrzymać swoją pozycję rynkową i odpowiedzieć na próby wejścia nowych konkurentów. Przykładowe strategie to obniżanie cen, zwiększanie inwestycji w badania i rozwój, wprowadzanie innowacji produktowych czy nawiązywanie strategicznych partnerstw. Przedsiębiorstwa, które są w stanie skutecznie odpowiedzieć na próby wejścia nowych konkurentów, mają większe szanse utrzymania swojej pozycji rynkowej i ograniczenia mobilności wewnątrzsektorowej.

Zdolność ripostowania jest czynnikiem tym istotniejszym, im słabsze są bariery wejścia i im bardziej prawdopodobne jest przenikanie do sektora nowych przybyszów. Możliwości skutecznego ich zniechęcania wiążą się z następującymi czynnikami:

• istnieniem tradycji podtrzymywania ścisłych i serdecznych powiązań profesjonalnych między dotychczasowymi uczestnikami sektora,
• kultywowaniem zawodowych tradycji, które również sprzyjają mobilizacji,
• zdolnością przedsiębiorstw do mobilizowania zasobów własnych,
• istniejącą strukturą kosztów i zysków.

Bariery wyjścia

Bariery wyjścia mogą mieć charakter:

• ekonomiczny (wąska specjalizacja aktywów lub wysokie koszty stałe wyjścia),
• strategiczny (silne powiązania i współzależności między różnymi dziedzinami dotychczasowej działalności),
• polityczny i społeczny (interwencje państwa lub naciski związków zawodowych),
• psychologiczny (dla wielu szefów przedsiębiorstw, którzy całą swoją karierę zawodową związali z określoną dziedziną produkcji, sprawą niezwykle trudną jest pogodzenie się z faktem opuszczenia sektora i przekazanie tej informacji pracownikom; często odczuwają to jako porażkę).

Czynniki wpływające na mobilność wewnątrzsektorową

Technologiczne innowacje odgrywają kluczową rolę w kształtowaniu mobilności wewnątrzsektorowej. Z jednej strony, mogą stanowić bariery dla organizacji, które nie posiadają odpowiednich umiejętności technologicznych. Wraz z postępem technologicznym, wiele technologii wymaga nowych umiejętności i kompetencji, co może utrudniać mobilność wewnątrzsektorową. Z drugiej strony, technologiczne innowacje mogą również być narzędziem, które ułatwia mobilność wewnątrzsektorową. Organizacje, którzy posiadają odpowiednie umiejętności technologiczne, mogą łatwiej pokonywać bariery w ramach sektora. Nowe technologie mogą również tworzyć nowe możliwości zatrudnienia i otwierać nowe ścieżki kariery.

Globalizacja gospodarki ma istotny wpływ na mobilność wewnątrzsektorową. Czynniki takie jak międzynarodowa konkurencja, wzrost handlu międzynarodowego oraz migracje ekonomiczne mają bezpośredni wpływ na możliwości mobilności wewnątrzsektorowej. Wzrost konkurencji na globalnym rynku może prowadzić do konieczności ciągłego dostosowywania się przedsiębiorstw do zmieniających się warunków. Organizacje, które posiadają umiejętności i kompetencje niezbędne do podołania tym wyzwaniom, mogą mieć większe szanse na rozwój.

Klimat polityczny i stabilność instytucjonalna są kluczowymi czynnikami wpływającymi na mobilność wewnątrzsektorową. W stabilnym i sprzyjającym klimacie politycznym przedsiębiorcy mają większą pewność prawa i umów, co sprzyja rozwojowi działalności gospodarczej. Przewidywalność polityki rządowej i brak gwałtownych zmian politycznych sprzyjają stabilności i wzrostowi sektora przedsiębiorczości. W przypadku niestabilności politycznej i braku zaufania do instytucji, przedsiębiorcy mogą być zniechęceni do inwestowania i rozwijania swojej działalności. Niepewność polityczna może prowadzić do zmniejszenia inwestycji zagranicznych oraz wzrostu kosztów prowadzenia działalności gospodarczej. W takich warunkach mobilność wewnątrzsektorowa może być ograniczona, a przedsiębiorcy mogą wybierać stabilniejsze rynki do rozwoju swojej działalności.

Dostęp do kapitału i finansowania ma istotny wpływ na mobilność wewnątrzsektorową. Przedsiębiorcy potrzebują kapitału, aby rozpocząć lub rozwijać swoją działalność. Brak dostępu do finansowania może ograniczać możliwości przedsiębiorców i utrudniać mobilność wewnętrzną w sektorze. Dostępność kredytów, inwestorów i różnych źródeł finansowania może zachęcać przedsiębiorców do rozwoju swojej działalności i poszukiwania nowych możliwości w sektorze. Równocześnie, ograniczony dostęp do kapitału może powodować stagnację i ograniczać możliwości przedsiębiorców w zakresie rozwoju i innowacji.

Zmiany regulacji i przepisów mają istotny wpływ na mobilność wewnątrzsektorową. Przedsiębiorcy muszą przestrzegać przepisów dotyczących prowadzenia działalności gospodarczej, a zmiany w tych przepisach mogą wpływać na ich możliwości rozwoju. Niejasne i zbyt skomplikowane przepisy mogą stanowić bariery dla przedsiębiorców, utrudniając mobilność wewnętrzną w sektorze. Wprowadzenie nowych regulacji, takich jak zmiany w podatkach, prawie pracy czy ochronie środowiska, może wymagać od przedsiębiorców dostosowania się do nowych wymagań i inwestowania w nowe technologie czy szkolenia pracowników. Zmiany regulacji mogą zarówno stymulować rozwój przedsiębiorczości, jak i ograniczać jej możliwości rozwoju.

Preferencje i zachowania konsumentów mają wpływ na mobilność wewnątrzsektorową. Przedsiębiorcy muszą dostosować swoje produkty i usługi do oczekiwań i preferencji klientów, aby przyciągnąć ich uwagę i konkurować na rynku. Zmiany w preferencjach konsumentów mogą prowadzić do powstania nowych sektorów gospodarki lub zaniku istniejących. Przykładowo, wzrost świadomości ekologicznej i preferencji klientów dotyczących produktów przyjaznych dla środowiska może wpływać na rozwój sektora energetyki odnawialnej czy produkcji ekologicznej żywności. Przedsiębiorcy muszą być wyczuleni na zmiany preferencji konsumentów i gotowi dostosować swoją ofertę, aby utrzymać się na konkurencyjnym rynku.

Edukacja i rozwój umiejętności pracowników mają kluczowe znaczenie dla mobilności wewnątrzsektorowej. Przedsiębiorcy potrzebują wykwalifikowanej siły roboczej, która będzie w stanie sprostać wymaganiom danego sektora. Inwestowanie w edukację i szkolenia pracowników może zwiększać mobilność wewnątrzsektorową, poprawiać jakość pracy i zwiększać konkurencyjność przedsiębiorstw. Przedsiębiorcy mogą również współpracować z instytucjami edukacyjnymi, aby tworzyć programy kształcenia dostosowane do potrzeb rynku pracy. Współpraca ta może prowadzić do powstawania nowych sektorów gospodarki i zwiększania możliwości rozwoju dla przedsiębiorców.

Współpraca między przedsiębiorstwami może wspierać mobilność wewnątrzsektorową. Przedsiębiorcy mogą nawiązywać partnerstwa, tworzyć sieci biznesowe czy uczestniczyć w klastrach, co umożliwia wymianę wiedzy, doświadczeń i zasobów. Współpraca może prowadzić do powstawania innowacyjnych rozwiązań i nowych możliwości rozwoju dla przedsiębiorców. Przedsiębiorcy mogą również korzystać z usług innych firm w celu rozwoju swojej działalności, na przykład outsourcingu czy współpracy z dostawcami. Współpraca między przedsiębiorstwami może prowadzić do zwiększenia konkurencyjności i mobilności wewnątrzsektorowej.

Polityki rządowe i programy wspierające przedsiębiorczość mają istotny wpływ na mobilność wewnątrzsektorową. Rządy mogą tworzyć programy i inicjatywy, które zachęcają do rozwoju przedsiębiorczości, inwestycji i innowacji. Przykłady takich programów to ulgi podatkowe, dotacje, preferencyjne kredyty czy usługi doradcze. Dobre polityki rządowe mogą tworzyć sprzyjające warunki dla rozwoju przedsiębiorczości i zachęcać do mobilności wewnątrzsektorowej. Rządy mogą również angażować się w tworzenie infrastruktury, która wspiera rozwój sektora przedsiębiorczości, na przykład parki technologiczne czy inkubatory przedsiębiorczości.

Zmiany społeczne i demograficzne mają wpływ na mobilność wewnątrzsektorową. Przemiany demograficzne, takie jak starzenie się społeczeństwa czy migracja, mogą prowadzić do zmian w strukturze popytu i potrzeb rynku. Przedsiębiorcy muszą być elastyczni i gotowi dostosować swoje produkty, usługi i strategie marketingowe do zmieniających się preferencji i potrzeb klientów. Zmiany społeczne, takie jak wzrost znaczenia zrównoważonego rozwoju czy rosnąca świadomość zdrowego stylu życia, mogą wpływać na rozwój konkretnych sektorów gospodarki. Przedsiębiorcy muszą być wyczuleni na takie zmiany i gotowi dostosować swoje oferty, aby sprostać oczekiwaniom rynku.

Podsumowanie

Wpływ czynników zewnętrznych na mobilność wewnątrzsektorową jest istotny i wieloaspektowy. Klimat polityczny, dostęp do kapitału, zmiany technologiczne, regulacje i przepisy, preferencje konsumentów, edukacja, współpraca między przedsiębiorstwami, polityki rządowe oraz zmiany społeczne i demograficzne - wszystkie te czynniki mogą wpływać na możliwości rozwoju przedsiębiorczości wewnątrzsektorowej. Przedsiębiorcy muszą być elastyczni, gotowi na zmiany i inwestować w rozwój, aby utrzymać się na konkurencyjnym rynku i wykorzystać możliwości rozwoju sektora.

Bariery mobilności wewnątrzsektorowej — artykuły polecane

Alokacja zasobów — Otoczenie konkurencyjne — Efekt synergii — Strategia konkurencji — Monopol naturalny — Konkurencyjność — Ekologiczna teoria przedsiębiorstwa — Konkurent — Strategia koncentracji

Bibliografia

• Wasiluk A., Tomaszuk A. (2020), Organizacja w sieci relacji, Oficyna Wydawnicza Politechniki Białostockiej

Autor: Karolina Orzeł, Joanna Grych