Transportochłonność

Transportochłonność jest kluczowym zagadnieniem w zarządzaniu transportem, które dotyczy efektywności i kosztów związanych z przemieszczaniem towarów i osób. Wpływa ona zarówno na przedsiębiorstwa, jak i na całą gospodarkę, a także na środowisko naturalne. W celu lepszego zrozumienia i zarządzania transportochłonnością, warto przyjrzeć się czynnikom, które na nią wpływają.

Przez transportochłonność rozumie się stosunek nakładów ponoszonych na działalność transportową do efektów osiąganych przez inne działy gospodarki czy działalność społeczną obsługiwaną przez ten transport, czyli innymi słowy jest to stan zaangażowania działalności transportowej w działalność innych działów gospodarki. Transportochłonność jednostkowa jest mierzona wartością nakładów transportowych ponoszonych na wytworzenie jednostki dochodu narodowego.

Cechy

Transportochłonność charakteryzuje się:

• zużyciem materiałów (materiałochłonność),
• zużyciem energii (energochłonność),
• zużyciem pracy żywej (pracochłonność).

Całkowite rozmiary pracochłonności zależą od:

• wielkości i struktury produkcji,
• stopnia specjalizacji tejże produkcji,
• stopnia ruchliwości społeczeństwa.

Zapotrzebowanie na usługi transportowe jest zależne od skali prowadzonej w kraju działalności gospodarczej.

Pomiar transportochłonności

Transportochłonność możemy mierzyć kilkoma miernikami:

• tony przewozów odniesione do jednostki wartości produktu globalnego i dochodu narodowego,
• tonokilometry pracy przewozowej odniesione do jednostki wartości produktu globalnego i dochodu narodowego,
• wartość przewozów i innych usług działalności podstawowej transportu odniesiona do jednostki wartości produktu globalnego i dochodu narodowego.

Transportochłonność wynika ze stopnia współdziałania transportu z poszczególnymi strefami działalności w gospodarce. Wielkość transportu wynika z ilości zaangażowanych materiałów, energii i pracy, czyli jak dużo zużywa się surowców, mocy i działań pracowniczych w transporcie. Można powiedzieć, że transportochłonność to stopień wielkości transportu, który jest zależny od różnych innych działań podejmowanych w sferze gospodarki i społeczeństwa.

Uzależniona jest ona w znacznym stopniu od ilości produkowanych wyrobów, czynników, które umożliwiają sprawne działanie gospodarki (stopień rozwoju systemu produkcyjnego, wielkość obrotów, gospodarowania itd.) i od ilości przemieszczeń ludności.

Kluczowe czynniki wpływające na transportochłoność

Wpływ technologii na transportochłonność jest niezwykle istotny. Nowe technologie w transporcie, takie jak elektromobilność czy automatyzacja procesów logistycznych, mogą znacznie wpłynąć na efektywność transportu i redukcję nakładów. Na przykład, elektromobilność pozwala na zmniejszenie zużycia paliwa i redukcję emisji CO2. Automatyzacja procesów logistycznych z kolei zwiększa precyzję i dokładność w planowaniu tras. Jednak wdrażanie nowych technologii wiąże się również z pewnymi wyzwaniami, takimi jak koszty inwestycji, konieczność szkolenia personelu czy zmiany w infrastrukturze.

Infrastruktura transportowa również odgrywa kluczową rolę w kształtowaniu transportochłonności. Stan infrastruktury ma wpływ na czas i koszty przewozu, dostępność różnych środków transportu oraz efektywność logistyczną. Inwestycje w rozwój infrastruktury transportowej, takie jak modernizacja dróg, rozbudowa sieci kolejowej czy budowa nowych terminali intermodalnych, mogą przyczynić się do redukcji transportochłonności. Natomiast zły stan infrastruktury może prowadzić do opóźnień w dostawach, wzrostu kosztów czy ograniczeń w ruchu towarowym.

Polityka transportowa również ma duże znaczenie dla transportochłonności. Regulacje i polityka transportowa mogą wpływać na wybór bardziej ekonomicznych i ekologicznych rozwiązań transportowych. Przykłady działań polityki transportowej to zachęty finansowe do korzystania z ekologicznych rozwiązań, tworzenie infrastruktury wspierającej transport publiczny czy programy dotacyjne na zakup ekologicznych pojazdów. Instrumenty ekonomiczne i prawne, takie jak opłaty za korzystanie z infrastruktury czy systemy certyfikacji ekologicznej, mogą również przyczynić się do redukcji transportochłonności.

Wyzwania związane z transportochłonnością są liczne. Zrównoważony rozwój to jedno z głównych wyzwań, które wymaga minimalizacji negatywnego wpływu transportu na środowisko naturalne, redukcji emisji CO2 oraz zmniejszenia zużycia zasobów naturalnych. Koszty transportu są również istotnym czynnikiem, który wpływa na konkurencyjność przedsiębiorstw i gospodarki. Planowanie przestrzenne odgrywa kluczową rolę w redukcji transportochłonności poprzez minimalizację zapotrzebowania na długie trasy transportowe i zwiększenie dostępności transportowej dla różnych sektorów gospodarki.

Strategie redukcji transportochłonności obejmują zintegrowane systemy transportowe, innowacje technologiczne oraz edukację i świadomość społeczną. Zintegrowane systemy transportowe, takie jak systemy logistyczne oparte na intermodalności czy platformy e-commerce integrujące różne rodzaje transportu, mogą zmniejszyć liczbę niepotrzebnych przemieszczeń i optymalizować trasy. Innowacje technologiczne, takie jak rozwój pojazdów elektrycznych czy wykorzystanie sztucznej inteligencji w planowaniu tras, mogą również przyczynić się do redukcji transportochłonności. Edukacja i świadomość społeczna są natomiast kluczowe dla zmiany zachowań, promowania ekologicznych rozwiązań transportowych oraz zwiększenia świadomości kosztów i konsekwencji transportu.

Transportochłonność — artykuły polecane

Zasady podejmowania decyzji eksportowych i importowych — Usługa — Transport — Analiza kosztów parku maszynowego — Przedsiębiorstwo produkcyjne — Czynnik wytwórczy — Rachunek satelitarny turystyki — Koszty utrzymania zapasów — Międzynarodowy podział pracy

Bibliografia

• Kuziemkowski R. Transportochłonność gospodarki narodowej, Warszawa 1981
• Wojewódzka-Król K., Załoga E. (2016), Transport, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa

Autor: Dominik Rusin