Strategia projakościowa: Różnice pomiędzy wersjami
Z Encyklopedia Zarządzania
m (Infobox update) |
(LinkTitles.) |
||
| Linia 18: | Linia 18: | ||
Miejsce i [[cele organizacji]] określają jej politykę ekonomiczną, z której wynikają [[cele]] konkurencyjności i kształt polityki jakościowej. Dla ich realizacji [[firma]] przyjmuje określone cele jakościowe, wyznacza miejsce firmy na rynku oraz przyjmuje [[strategia|strategię]] projakościową będącą częścią strategii organizacji. | Miejsce i [[cele organizacji]] określają jej politykę ekonomiczną, z której wynikają [[cele]] konkurencyjności i kształt polityki jakościowej. Dla ich realizacji [[firma]] przyjmuje określone cele jakościowe, wyznacza miejsce firmy na rynku oraz przyjmuje [[strategia|strategię]] projakościową będącą częścią strategii organizacji. | ||
[[Strategia]] projakościowa firmy powinna dążyć do maksymalnego wykorzystania szans i silnych stron, przy jednoczesnym osłabieniu zagrożeń i pomniejszeniu swych słabych stron. Kierownictwo organizacji musi znaleźć sposób na konwersje zagrożeń w szanse i sukcesy; np. niewielki wzrost [[zapas]]ów [[produkt]]ów wykorzystać jako bodziec do radykalnej zmiany jakości produktu i uzyskania niekwestionowanej pozycji lidera na rynku w danej branży przy jednoczesnym wzroście produktywności poniesionych [[nakład]]ów. | [[Strategia]] projakościowa firmy powinna dążyć do maksymalnego wykorzystania szans i silnych stron, przy jednoczesnym osłabieniu zagrożeń i pomniejszeniu swych słabych stron. Kierownictwo organizacji musi znaleźć sposób na konwersje zagrożeń w [[szanse]] i sukcesy; np. niewielki wzrost [[zapas]]ów [[produkt]]ów wykorzystać jako [[bodziec]] do radykalnej zmiany jakości produktu i uzyskania niekwestionowanej pozycji lidera na rynku w danej branży przy jednoczesnym wzroście produktywności poniesionych [[nakład]]ów. | ||
Wykorzystanie [[Analiza SWOT|słabych i silnych stron]] oraz zagrożeń dla osiągnięcia sukcesu wymaga: | Wykorzystanie [[Analiza SWOT|słabych i silnych stron]] oraz zagrożeń dla osiągnięcia sukcesu wymaga: | ||
* myślenia projakościowego kierownictwa i całej załogi oraz podporządkowania podejmowanych decyzji ciągłemu doskonaleniu jakości pracy, | * myślenia projakościowego kierownictwa i całej załogi oraz podporządkowania podejmowanych decyzji ciągłemu doskonaleniu jakości pracy, | ||
* myślenia strategicznego kadry kierowniczej firmy w kategoriach przyszłości (i to pragmatycznie a nie życzeniowo), które musi się przejawiać w podejściu do strategicznych zadań i w doborze metod ich rozwiązywania (S. Sudoł 1992, s. 36). | * myślenia strategicznego [[kadry]] kierowniczej firmy w kategoriach przyszłości (i to pragmatycznie a nie życzeniowo), które musi się przejawiać w podejściu do strategicznych zadań i w doborze metod ich rozwiązywania (S. Sudoł 1992, s. 36). | ||
==Miejsce strategii projakościowej== | ==Miejsce strategii projakościowej== | ||
Zdaniem S. Sudoła strategia jakościowa jest częścią składową strategii produktywno-rynkowej o bardzo dużym znaczeniu, oddziałującą na wszystkie strategie odcinkowe, np. strategie w zakresie technik, w odniesieniu do ludzi (S. Sudoł 1992, s. 42). Obok innowacji produktowych przy formułowaniu strategii projakościowej firma musi brać pod uwagę wymagania rynku (odbiorców) oraz możliwości producenta (świadczącego usługi). Dziś nie ma wątpliwości, że jakość jest problemem i celem zasadniczym albowiem wyróżnia firmy spośród innych i jest jedynym skutecznym sposobem na pokonanie konkurencji. Walka przez jakość oraz [[konkurencja]] kosztowa odgrywają kluczową rolę w wyznaczaniu miejsca produktów firmy na europejskim rynku. | Zdaniem S. Sudoła strategia jakościowa jest częścią składową strategii produktywno-rynkowej o bardzo dużym znaczeniu, oddziałującą na wszystkie strategie odcinkowe, np. strategie w zakresie technik, w odniesieniu do ludzi (S. Sudoł 1992, s. 42). Obok innowacji produktowych przy formułowaniu strategii projakościowej firma musi brać pod uwagę wymagania rynku (odbiorców) oraz możliwości producenta (świadczącego [[usługi]]). Dziś nie ma wątpliwości, że [[jakość]] jest problemem i celem zasadniczym albowiem wyróżnia firmy spośród innych i jest jedynym skutecznym sposobem na pokonanie konkurencji. Walka przez jakość oraz [[konkurencja]] kosztowa odgrywają kluczową rolę w wyznaczaniu miejsca produktów firmy na europejskim rynku. | ||
<google>ban728t</google> | <google>ban728t</google> | ||
Opracowanie właściwej strategii jakościowej organizacji wymaga wzięcia pod uwagę wielu czynników: | Opracowanie właściwej strategii jakościowej organizacji wymaga wzięcia pod uwagę wielu czynników: | ||
* zewnętrznych, które wynikają z otoczenia i stanowią, z jednej strony wyzwanie dla firmy, a z drugiej - ograniczają jej możliwości; dotyczą one: przemian cywilizacyjno-kulturowych, postępu technicznego, zmienności potrzeb konsumenta, zmienności rynku, wzrostu konkurencyjności, integracji, globalizacji, zasobów surowcowo-energetycznych, konieczności ochrony środowiska, | * zewnętrznych, które wynikają z otoczenia i stanowią, z jednej strony wyzwanie dla firmy, a z drugiej - ograniczają jej możliwości; dotyczą one: przemian cywilizacyjno-kulturowych, postępu technicznego, zmienności potrzeb konsumenta, zmienności rynku, wzrostu konkurencyjności, integracji, globalizacji, zasobów surowcowo-energetycznych, konieczności ochrony środowiska, | ||
* wewnętrznych, które związane są z realnymi możliwościami firmy i jej zadaniami; chodzi tu głównie o możliwości badawczo-wzornicze i techniczno-produkcyjne, umiejętności menedżerskie oraz marketingowe (S. Sudoł 1992, s. 46-74). | * wewnętrznych, które związane są z realnymi możliwościami firmy i jej zadaniami; chodzi tu głównie o możliwości badawczo-wzornicze i techniczno-produkcyjne, [[umiejętności]] menedżerskie oraz marketingowe (S. Sudoł 1992, s. 46-74). | ||
Czynniki te wpływają na poziom [[koszty jakości|kosztów jakości]] jakie ponosi bezpośrednio [[producent]]. Są to [[nakłady]] bądź straty jakie ponosi [[organizacja]] w związku z wytwarzaniem i sprzedażą produktów o określonym poziomie jakości. Producenta obciążają bezpośrednio: | Czynniki te wpływają na poziom [[koszty jakości|kosztów jakości]] jakie ponosi bezpośrednio [[producent]]. Są to [[nakłady]] bądź straty jakie ponosi [[organizacja]] w związku z wytwarzaniem i sprzedażą produktów o określonym poziomie jakości. Producenta obciążają bezpośrednio: | ||
| Linia 35: | Linia 35: | ||
* koszty nieodpowiedniej jakości, wynikające z nieuzyskania jakości na oczekiwanym przez [[rynek]] poziomie. | * koszty nieodpowiedniej jakości, wynikające z nieuzyskania jakości na oczekiwanym przez [[rynek]] poziomie. | ||
Wzrost poziomu [[jakość|jakości]] powinien obniżać poziom [[koszt]]ów jakości poniesionych przez producenta, który ma na uwadze poziom kosztów jakości jakie obciążać będą handel i konsumenta. Spadek kosztów jakości oznacza obniżenie się kosztów wytworzenia i wzrost produktywności poniesionych nakładów. Przy tej samej ilości nakładów firma wytworzy więcej produktów o dobrej jakości. Mając na uwadze wynik ekonomiczny, kierownictwo organizacji będzie dążyć do optymalnego poziomu jakości, przy którym koszty wytworzenia będą najniższe a [[produktywność]] poniesionych nakładów największa. Wówczas firma osiągnie zamierzony [[zysk]]. W tym miejscu warto zauważyć, że [[koszty jakości]] nie zmieniają się liniowo - wraz ze wzrostem poziomu jakości, wpierw maleją a później po osiągnięciu minimum (optymalny [[poziom jakości]]) szybko rosną i krzywa kosztów jakości ponoszonych przez producenta ma kształt paraboli a nie linii prostej (T. Wawak 1998, s. 62-66). | Wzrost poziomu [[jakość|jakości]] powinien obniżać poziom [[koszt]]ów jakości poniesionych przez producenta, który ma na uwadze poziom kosztów jakości jakie obciążać będą [[handel]] i konsumenta. Spadek kosztów jakości oznacza obniżenie się kosztów wytworzenia i wzrost produktywności poniesionych nakładów. Przy tej samej ilości nakładów firma wytworzy więcej produktów o dobrej jakości. Mając na uwadze [[wynik]] ekonomiczny, kierownictwo organizacji będzie dążyć do optymalnego poziomu jakości, przy którym koszty wytworzenia będą najniższe a [[produktywność]] poniesionych nakładów największa. Wówczas firma osiągnie zamierzony [[zysk]]. W tym miejscu warto zauważyć, że [[koszty jakości]] nie zmieniają się liniowo - wraz ze wzrostem poziomu jakości, wpierw maleją a później po osiągnięciu minimum (optymalny [[poziom jakości]]) szybko rosną i krzywa kosztów jakości ponoszonych przez producenta ma kształt paraboli a nie linii prostej (T. Wawak 1998, s. 62-66). | ||
===Rynkowe strategie projakościowe=== | ===Rynkowe strategie projakościowe=== | ||
| Linia 51: | Linia 51: | ||
* A - dynamiczna - ciągła poprawa jakości powoduje wzrost produkcji sprzedanej i spadek cen; prowadzi do stopniowego przejmowania rynku od [[konkurent]]ów i umożliwia stworzenie pozycji uprzywilejowanej, | * A - dynamiczna - ciągła poprawa jakości powoduje wzrost produkcji sprzedanej i spadek cen; prowadzi do stopniowego przejmowania rynku od [[konkurent]]ów i umożliwia stworzenie pozycji uprzywilejowanej, | ||
* B - cenowa ujemna - ciągła poprawa jakości powoduje obniżkę cen i utrzymanie produkcji sprzedanej na niezmienionym, poziomie; umożliwia skuteczną ochronę firmy przed konkurencją, | * B - cenowa ujemna - ciągła poprawa jakości powoduje obniżkę cen i utrzymanie produkcji sprzedanej na niezmienionym, poziomie; umożliwia skuteczną ochronę firmy przed konkurencją, | ||
* C - negatywna - zmiana jakości spowodowała zmniejszenie się [[sprzedaż]]y i obniżkę cen; nietrafiona nowa [[produkcja]] może być początkiem bankructwa firmy, | * C - negatywna - [[zmiana]] jakości spowodowała zmniejszenie się [[sprzedaż]]y i obniżkę cen; nietrafiona nowa [[produkcja]] może być początkiem bankructwa firmy, | ||
* D - ilościowa dodatnia - ciągła poprawa jakości umożliwiła wzrost produkcji sprzedanej po dotychczasowych cenach; powoduje to wzrost utargów i zysków, | * D - ilościowa dodatnia - ciągła poprawa jakości umożliwiła wzrost produkcji sprzedanej po dotychczasowych cenach; powoduje to wzrost utargów i zysków, | ||
* E - kontynuacji - zmiana jakości nie wpłynęła na wielkość produkcji sprzedanej i poziom cen; firma zachowuje dotychczasowy rynek, ale jego pozycja uległa zagrożeniu, | * E - kontynuacji - zmiana jakości nie wpłynęła na wielkość produkcji sprzedanej i poziom cen; firma zachowuje dotychczasowy rynek, ale jego [[pozycja]] uległa zagrożeniu, | ||
* F - ilościowa ujemna - zmiana jakości spowodowała spadek produkcji sprzedanej po niezmienionych cenach: utarg i zyski firmy się obniżyły a jej pozycja na rynku spadła, | * F - ilościowa ujemna - zmiana jakości spowodowała spadek produkcji sprzedanej po niezmienionych cenach: [[utarg]] i zyski firmy się obniżyły a jej pozycja na rynku spadła, | ||
* G - aktywna - ciągła poprawa jakości przyczyniła się znacznie do wzrostu produkcji sprzedanej i podwyższenia cen; jest najbardziej korzystna sytuacja dla firmy, której pozycja na rynku wzrasta, | * G - aktywna - ciągła poprawa jakości przyczyniła się znacznie do wzrostu produkcji sprzedanej i podwyższenia cen; jest najbardziej korzystna sytuacja dla firmy, której pozycja na rynku wzrasta, | ||
* H - cenowa dodatnia - ciągła poprawa jakości umożliwia firmie uzyskanie wyższych cen przy sprzedaży dotychczasowej wielkości produkcji; utarg i zyski organizacji rosną, | * H - cenowa dodatnia - ciągła poprawa jakości umożliwia firmie uzyskanie wyższych cen przy sprzedaży dotychczasowej wielkości produkcji; utarg i zyski organizacji rosną, | ||
* I - monopolistyczna - ciągła poprawa jakości umożliwia firmie zmniejszenie produkcji sprzedanej i wzrost cen, co w sumie gwarantuje jej eliminację konkurentów i zysk monopolistyczny. | * I - monopolistyczna - ciągła poprawa jakości umożliwia firmie zmniejszenie produkcji sprzedanej i wzrost cen, co w sumie gwarantuje jej eliminację konkurentów i zysk monopolistyczny. | ||
"Trafność strategii ma podstawowe znaczenie dla przyszłości przedsiębiorstwa. Stąd w pełni zasadne jest dokonanie oceny opracowanej strategii przed rozpoczęciem jej wdrażania" (S. Sudoł 1999, s. 28). Wdrożeniu projakościowej strategii towarzyszyć musi [[kontrola strategiczna]], czyli nadzór nad całym procesem, od pierwszych studiów nad opracowaniem strategii aż do zrealizowania zadań strategicznych (H. Steinmann, G. SchreyEgg 1992, s. 137). | "Trafność strategii ma podstawowe znaczenie dla przyszłości przedsiębiorstwa. Stąd w pełni zasadne jest dokonanie oceny opracowanej strategii przed rozpoczęciem jej wdrażania" (S. Sudoł 1999, s. 28). Wdrożeniu projakościowej strategii towarzyszyć musi [[kontrola strategiczna]], czyli [[nadzór]] nad całym procesem, od pierwszych studiów nad opracowaniem strategii aż do zrealizowania zadań strategicznych (H. Steinmann, G. SchreyEgg 1992, s. 137). | ||
'''Patrz także:''' | '''Patrz także:''' | ||
| Linia 69: | Linia 69: | ||
==Bibliografia== | ==Bibliografia== | ||
* Steinmann H., SchreyEgg G., ''Podstawy kierowania przedsiębiorstwem. Koncepcje, funkcje, przykłady'', Wyd. Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 1992' | * Steinmann H., SchreyEgg G., ''Podstawy kierowania przedsiębiorstwem. Koncepcje, funkcje, przykłady'', Wyd. Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 1992' | ||
* Sudoł S., ''Przesłanki strategii przedsiębiorstwa w zakresie jakości'', [w:] ''JAKOŚĆ WYROBÓW'', praca zbiorowa pod red. T. Borysa i S. Sudoła, wyd. AE Kraków, 1992 | * Sudoł S., ''Przesłanki strategii przedsiębiorstwa w zakresie jakości'', [w:] ''JAKOŚĆ WYROBÓW'', [[praca]] zbiorowa pod red. T. Borysa i S. Sudoła, wyd. AE Kraków, 1992 | ||
* Sudoł S., ''Przedsiębiorstwo'', Dom Organizatora, TNOIK, Toruń, 1999 | * Sudoł S., ''[[Przedsiębiorstwo]]'', Dom Organizatora, TNOIK, Toruń, 1999 | ||
* Wawak T., ''Zarządzanie przez jakość'', Wydawnictwo Informacji ekonomicznej, Kraków, 1998 | * Wawak T., ''[[Zarządzanie]] przez jakość'', Wydawnictwo Informacji ekonomicznej, Kraków, 1998 | ||
{{aa|Tadeusz Wawak}} | {{aa|Tadeusz Wawak}} | ||
Wersja z 01:49, 22 maj 2020
| Strategia projakościowa |
|---|
| Polecane artykuły |
Miejsce i cele organizacji określają jej politykę ekonomiczną, z której wynikają cele konkurencyjności i kształt polityki jakościowej. Dla ich realizacji firma przyjmuje określone cele jakościowe, wyznacza miejsce firmy na rynku oraz przyjmuje strategię projakościową będącą częścią strategii organizacji.
Strategia projakościowa firmy powinna dążyć do maksymalnego wykorzystania szans i silnych stron, przy jednoczesnym osłabieniu zagrożeń i pomniejszeniu swych słabych stron. Kierownictwo organizacji musi znaleźć sposób na konwersje zagrożeń w szanse i sukcesy; np. niewielki wzrost zapasów produktów wykorzystać jako bodziec do radykalnej zmiany jakości produktu i uzyskania niekwestionowanej pozycji lidera na rynku w danej branży przy jednoczesnym wzroście produktywności poniesionych nakładów.
Wykorzystanie słabych i silnych stron oraz zagrożeń dla osiągnięcia sukcesu wymaga:
- myślenia projakościowego kierownictwa i całej załogi oraz podporządkowania podejmowanych decyzji ciągłemu doskonaleniu jakości pracy,
- myślenia strategicznego kadry kierowniczej firmy w kategoriach przyszłości (i to pragmatycznie a nie życzeniowo), które musi się przejawiać w podejściu do strategicznych zadań i w doborze metod ich rozwiązywania (S. Sudoł 1992, s. 36).
Miejsce strategii projakościowej
Zdaniem S. Sudoła strategia jakościowa jest częścią składową strategii produktywno-rynkowej o bardzo dużym znaczeniu, oddziałującą na wszystkie strategie odcinkowe, np. strategie w zakresie technik, w odniesieniu do ludzi (S. Sudoł 1992, s. 42). Obok innowacji produktowych przy formułowaniu strategii projakościowej firma musi brać pod uwagę wymagania rynku (odbiorców) oraz możliwości producenta (świadczącego usługi). Dziś nie ma wątpliwości, że jakość jest problemem i celem zasadniczym albowiem wyróżnia firmy spośród innych i jest jedynym skutecznym sposobem na pokonanie konkurencji. Walka przez jakość oraz konkurencja kosztowa odgrywają kluczową rolę w wyznaczaniu miejsca produktów firmy na europejskim rynku. Opracowanie właściwej strategii jakościowej organizacji wymaga wzięcia pod uwagę wielu czynników:
- zewnętrznych, które wynikają z otoczenia i stanowią, z jednej strony wyzwanie dla firmy, a z drugiej - ograniczają jej możliwości; dotyczą one: przemian cywilizacyjno-kulturowych, postępu technicznego, zmienności potrzeb konsumenta, zmienności rynku, wzrostu konkurencyjności, integracji, globalizacji, zasobów surowcowo-energetycznych, konieczności ochrony środowiska,
- wewnętrznych, które związane są z realnymi możliwościami firmy i jej zadaniami; chodzi tu głównie o możliwości badawczo-wzornicze i techniczno-produkcyjne, umiejętności menedżerskie oraz marketingowe (S. Sudoł 1992, s. 46-74).
Czynniki te wpływają na poziom kosztów jakości jakie ponosi bezpośrednio producent. Są to nakłady bądź straty jakie ponosi organizacja w związku z wytwarzaniem i sprzedażą produktów o określonym poziomie jakości. Producenta obciążają bezpośrednio:
- koszty dobrej jakości poniesione w celu podniesienia dotychczasowego poziomu jakości,
- koszty nieodpowiedniej jakości, wynikające z nieuzyskania jakości na oczekiwanym przez rynek poziomie.
Wzrost poziomu jakości powinien obniżać poziom kosztów jakości poniesionych przez producenta, który ma na uwadze poziom kosztów jakości jakie obciążać będą handel i konsumenta. Spadek kosztów jakości oznacza obniżenie się kosztów wytworzenia i wzrost produktywności poniesionych nakładów. Przy tej samej ilości nakładów firma wytworzy więcej produktów o dobrej jakości. Mając na uwadze wynik ekonomiczny, kierownictwo organizacji będzie dążyć do optymalnego poziomu jakości, przy którym koszty wytworzenia będą najniższe a produktywność poniesionych nakładów największa. Wówczas firma osiągnie zamierzony zysk. W tym miejscu warto zauważyć, że koszty jakości nie zmieniają się liniowo - wraz ze wzrostem poziomu jakości, wpierw maleją a później po osiągnięciu minimum (optymalny poziom jakości) szybko rosną i krzywa kosztów jakości ponoszonych przez producenta ma kształt paraboli a nie linii prostej (T. Wawak 1998, s. 62-66).
Rynkowe strategie projakościowe
Niewątpliwy wpływ jakości na poziom kosztów, cen, utargów i zysków powoduje, że firma może wybierać najkorzystniejszą w danym czasie dla siebie rynkową strategię jakościową.
Wpływ uzyskanego poziomu jakości na zmianę poziomu utargów i kosztów pozwala organizacji na przyjęcie jednej z czterech poniżej wymienionych strategii jakościowej:
- A - kontynuacji - koszty i utargi bez zmian i wzrost jakości
- B - kosztowa - wzrost kosztów dla uzyskania tego samego utargu i wzrost jakości
- C - utargowa - wzrost utargu przy kosztach bez zmian i wzrost jakości
- D - dochodowa - obniżka kosztów oraz wzrost utargów i wzrost jakości
Strategia dochodowa zapewnia największą produktywność i maksymalny zysk.
Ciągłe doskonalenie jakości produktów wpływać może na zmianę ilości i poziom cen wytwarzanych produktów. Mając to na uwadze możemy wyróżnić 9 rodzajów strategii jakościowych:
- A - dynamiczna - ciągła poprawa jakości powoduje wzrost produkcji sprzedanej i spadek cen; prowadzi do stopniowego przejmowania rynku od konkurentów i umożliwia stworzenie pozycji uprzywilejowanej,
- B - cenowa ujemna - ciągła poprawa jakości powoduje obniżkę cen i utrzymanie produkcji sprzedanej na niezmienionym, poziomie; umożliwia skuteczną ochronę firmy przed konkurencją,
- C - negatywna - zmiana jakości spowodowała zmniejszenie się sprzedaży i obniżkę cen; nietrafiona nowa produkcja może być początkiem bankructwa firmy,
- D - ilościowa dodatnia - ciągła poprawa jakości umożliwiła wzrost produkcji sprzedanej po dotychczasowych cenach; powoduje to wzrost utargów i zysków,
- E - kontynuacji - zmiana jakości nie wpłynęła na wielkość produkcji sprzedanej i poziom cen; firma zachowuje dotychczasowy rynek, ale jego pozycja uległa zagrożeniu,
- F - ilościowa ujemna - zmiana jakości spowodowała spadek produkcji sprzedanej po niezmienionych cenach: utarg i zyski firmy się obniżyły a jej pozycja na rynku spadła,
- G - aktywna - ciągła poprawa jakości przyczyniła się znacznie do wzrostu produkcji sprzedanej i podwyższenia cen; jest najbardziej korzystna sytuacja dla firmy, której pozycja na rynku wzrasta,
- H - cenowa dodatnia - ciągła poprawa jakości umożliwia firmie uzyskanie wyższych cen przy sprzedaży dotychczasowej wielkości produkcji; utarg i zyski organizacji rosną,
- I - monopolistyczna - ciągła poprawa jakości umożliwia firmie zmniejszenie produkcji sprzedanej i wzrost cen, co w sumie gwarantuje jej eliminację konkurentów i zysk monopolistyczny.
"Trafność strategii ma podstawowe znaczenie dla przyszłości przedsiębiorstwa. Stąd w pełni zasadne jest dokonanie oceny opracowanej strategii przed rozpoczęciem jej wdrażania" (S. Sudoł 1999, s. 28). Wdrożeniu projakościowej strategii towarzyszyć musi kontrola strategiczna, czyli nadzór nad całym procesem, od pierwszych studiów nad opracowaniem strategii aż do zrealizowania zadań strategicznych (H. Steinmann, G. SchreyEgg 1992, s. 137).
Patrz także:
Bibliografia
- Steinmann H., SchreyEgg G., Podstawy kierowania przedsiębiorstwem. Koncepcje, funkcje, przykłady, Wyd. Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 1992'
- Sudoł S., Przesłanki strategii przedsiębiorstwa w zakresie jakości, [w:] JAKOŚĆ WYROBÓW, praca zbiorowa pod red. T. Borysa i S. Sudoła, wyd. AE Kraków, 1992
- Sudoł S., Przedsiębiorstwo, Dom Organizatora, TNOIK, Toruń, 1999
- Wawak T., Zarządzanie przez jakość, Wydawnictwo Informacji ekonomicznej, Kraków, 1998
Autor: Tadeusz Wawak
