Tajemnica bankowa

Zgodnie z art. 104 Prawa bankowego bank, osoby w nim zatrudnione, a także osoby, za pośrednictwem których, bank wykonuje czynności bankowe, zobowiązane są do zachowania tajemnicy bankowej (ang. bank secrecy), która obejmuje wszystkie informacje dotyczące czynności bankowej, uzyskane w czasie negocjacji, w trakcie zawierania i realizacji umowy, na podstawie której bank tę czynność wykonuje. Tajemnica bankowa obejmuje nie tylko osoby fizyczne, lecz również osoby prawne, przedsiębiorców też jednostki organizacyjne, które nie posiadają osobowości prawnej (A. Gimpel, S. Martyka 2013, s. 88). Tajemnicą są objęte głównie informacje o obrotach i stanach rachunków bankowych oraz przyjętych depozytach wartościowych klientów. W momencie, gdy tajemnica bankowa zostanie naruszona, to bank ponosi wszelkie konsekwencje oraz odpowiedzialność (M. Chojecka, K. Kisłowski 2016, s. 82).

TL;DR

Artykuł opisuje tajemnicę bankową i jej regulacje w Polsce. Tajemnica bankowa obejmuje informacje dotyczące czynności bankowych i rachunków klientów. Regulacje dotyczące tajemnicy bankowej pojawiły się już w czasach Oświecenia. Obowiązek zachowania tajemnicy bankowej nie dotyczy sytuacji, gdy jest to niezbędne w realizacji umowy bankowej. Banki mają obowiązek udostępniania informacji chronionych tajemnicą bankową innym bankom i instytucjom kredytowym oraz na żądanie organów państwowych.

Kształtowanie się tajemnicy bankowej

Po raz pierwszy sformułowana została w prawie bankowym w Szwajcarii w 1934 r. Jednak to w Kodeksie Hammurabiego powstały pierwsze zapisy, które tyczyły się ochrony klientów bankierów (A. Czarnecka 2016, s. 42). Historia tajemnicy bankowej powiązana jest z historią banków, ta zaś dzieli się na dwa etapy. W pierwszym nie istniało prawo bankowe, trwał on do XIX wieku, natomiast w drugim etapie zaczęły pojawiać się regulacje tyczące się właśnie tego obszaru prawa. Właśnie w drugim etapie sformułowano pojęcie tajemnicy bankowej (A. Czarnecka 2016, s. 43).

Historia tajemnicy bankowej w Polsce

Już w czasach Oświecenia znajdziemy początki rozwoju bankowości w Polsce, natomiast pierwszą regulacją w tej dziedzinie datuje się na 1924 r. (Rozporządzenie Prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej z 27 czerwca 1924 r. O Pocztowej Kasie Oszczędności). Znajdował się tam przepis odnośnie do zachowania bezwzględnej tajemnicy co do istniejących depozytów i kont, jak i ich wysokości. W Rozporządzeniu Ministra Skarbu o statucie Banku Gospodarstwa Krajowego również znajdziemy przepisy mówiące o zachowaniu poufności (Rozporządzenie Ministra Skarbu z 31 maja 1924 r. o statucie Banku Gospodarstwa Krajowego (Dz. U. z 1924 nr 46 poz. 478). Zapis ten mówił, że: "członkowie Rady, Dyrekcji, jak również wszyscy urzędnicy i współpracownicy Banku, są obowiązani zachować tajemnicę we wszystkiem, co dotyczy prywatnych interesów i rachunków Banku.’’ (Dz. U. 1924, nr 46 poz. 478.)

W kolejnym akcie prawnym - Rozporządzenie Prezydenta z dnia 27 grudnia 1924 r. O warunkach wykonywania czynności bankowych i nadzorze nad tymi czynnościami - również znalazły się przepisy odnoszące się do zachowania tajemnicy. Twierdził, że członkowie rady muszą zachować tajemnicę przy wykonywaniu swoich obowiązków, oraz że powinni je wykonywać osobiście. Tak samo urzędnicy banku czy członkowie dyrekcji muszą zachować tajemnicę. (Dz.U. 1924 r. nr 114 poz. 1018.) Do kolejnych regulacji należeć będą: Rozporządzenie Prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej z 17 marca 1928 r. O prawie bankowym, ustawa prawo bankowe z dnia 26 lutego 1982 r. Oraz ustawa prawo bankowe z dnia 31 stycznia 1989 r. Obecnie obowiązuje ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. O prawie bankowym (A. Czarnecka 2016, s. 44).

Źródła regulacji

Podstawową część regulacji wyznaczającej kształt normatywny tajemnicy bankowej stanowią art. 104, 105,106b PrBank (Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe). Nie można wykluczyć, że tajemnica bankowa pokrywać się będzie nie tylko z innymi tajemnicami zawodowymi (tajemnica radcowska, do której przestrzegania zobowiązani są radcowie prawni obsługujący bank, czy tajemnica maklerska), ale także z tajemnicą państwową.

Wyłączenia obowiązku zachowania tajemnicy bankowej

W myśl art. 104 par. 2 PrBank obowiązek zachowania tajemnicy bankowej nie dotyczy przypadków w których:

• jest to niezbędne w procesie realizacji umowy, na podstawie której jest wykonywana dana czynność bankowa,
• następuje ujawnienie informacji objętych tajemnicą bankową przedsiębiorcom lub przedsiębiorcom zagranicznym, którym bank powierzył wykonywanie określonych czynności bankowych,
• bank udziela informacji adwokatom lub radcom prawnym w związku ze świadczoną przez nich pomocą prawną,
• jest to niezbędne do zawarcia i wykonywania umów sprzedaży wierzytelności zaklasyfikowanych do kategorii straconych (sprzedaż wierzytelności w drodze cesji firmie windykacyjnej),
• jest to niezbędne do zawarcia i wykonywania umów sekurytyzacji wierzytelności.

Podmioty uprawnione

W przypadkach przewidzianych przez prawo (art. 105 par. 1 PrBank) bank ma nie tylko prawo, a nawet obowiązek udostępniania informacji chronionych tajemnicą bankową m.in.:

• innym bankom i instytucjom kredytowym w zakresie niezbędnym w związku np. z udzielaniem kredytów, pożyczek, poręczeń oraz gwarancji bankowych,
• innym bankom i instytucjom kredytowym w zakresie niezbędnym dla np. sporządzania skonsolidowanych sprawozdań finansowych, zarządzania ryzykiem czy celów statystycznych,
• Komisji Nadzoru Finansowego w zakresie nadzoru nad bankami,
• na żądanie Prezesa Najwyższej Izby Kontroli, prezesa zarządu Bankowego Funduszu Gwarancyjnego, Generalnego Inspektora danych Osobowych oraz prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w zakresie ich ustawowych kompetencji,
• na żądanie sądu, prokuratora, szefa Służby Celnej lub Generalnego Inspektora Kontroli Skarbowej w związku z toczącą się przeciwko posiadaczowi rachunku sprawą karną, karno-skarbową, alimentacyjną, o rentę lub podział majątku wspólnego małżonków, a także postępowaniem spadkowym,
• biegłemu rewidentowi upoważnionemu do badania sprawozdań finansowych banku,
• Narodowemu Bankowi Polskiemu w związku m.in.: z wykonywaniem kontroli oraz zbieraniem danych niezbędnych do sporządzenia bilansu płatniczego,
• Policji i służbom ochrony państwa w zakresie przewidzianym przez prawo oraz innym podmiotom wymienionym w art. 105 PrBank.

Tajemnica bankowa — artykuły polecane

Doradztwo podatkowe — Spółdzielcza kasa oszczędnościowo-kredytowa — Oświadczenia majątkowe — Postępowanie sanacyjne — Ordynacja podatkowa — Krajowy Rejestr Sądowy — Audytor — Prawo bankowe — Komisja Papierów Wartościowych i Giełd — Myślenie strategiczne

Bibliografia

• Chojecka M., Kisłowski K. (2016), Ochrona informacji niejawnych a tajemnica bankowa, nr 4
• Czarnecka A. (2016), Charakter prawny i istota tajemnicy bankowej, nr 3
• Gimpel A., Martyka S. (2013), Tajemnica bankowa, nr 2
• Jaworski W., Krzyżkiewicz Z., Puławski M., Walkiewicz R. (2006), Leksykon bankowo-giełdowy, Poltext, Warszawa
• Rozporządzenie Ministra Skarbu z dnia 31 maja 1924 r. o statucie Banku Gospodarstwa Krajowego. Dz.U. 1924 nr 46 poz. 478
• Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 17 marca 1928 r. o prawie bankowem. Dz.U. 1928 nr 34 poz. 321
• Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 27 grudnia 1924 r. o warunkach wykonywania czynności bankowych i nadzorze nad temi czynnościami. Dz.U. 1924 nr 114 poz. 1018
• Smid W. (2000), Leksykon menedżera, WPSB, Kraków
• Szpringer W. (2000), Polskie regulacje bankowe. Perspektywa Europejska, Difin, Warszawa
• Szymala P. (2005), Klient w banku czyli prawo bankowe z perspektywy odbiorcy usług banków, WSB, Poznań
• Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe. Dz.U. nr 140 poz. 939
• Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe. Dz.U. nr 140 poz. 939

Autor: Michał Gruca, Jan Fidowicz

Treść tego artykułu została oparta na aktach prawnych. Zwróć uwagę, że niektóre akty prawne mogły ulec zmianie od czasu publikacji tego tekstu.