Obligacje korporacyjne

Obligacja korporacyjna (ok, obligacja przedsiębiorstwa, ang. corporate bond) - dłużny papier wartościowy (dokument stwierdzający istnienie zadłużenia emitenta), który został wyemitowany przez przedsiębiorstwo na podstawie przepisów ustawy o obligacjach z 29.06.1995 r. "[...] papier wartościowy emitowany w serii, w którym emitent stwierdza, że jest dłużnikiem właściciela obligacji (obligatariusza) i zobowiązuje się wobec niego do spełnienia określonego świadczenia" (Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej, 1995). Obligację przedsiębiorstw charakteryzują się wyższym stopniem ryzyka niż pozostałe rodzaje obligacji. Zdaniem W. Dębskiego “przedsiębiorstwa z reguły emitują obligacje z dwóch powodów. Są nimi:

• zapotrzebowanie na dodatkowe fundusze na okres dłużny niż jeden rok, wynikające z potrzeb inwestycyjnych,
  
• możliwość uzyskania tańszego źródła finansowania w stosunku do emisji akcji, bo odsetki od obligacji przedsiębiorstwo płaci przed zapłaceniem podatku, a dywidendę płaci się z zysku netto" (W. Dębski 2014, s. 242).

TL;DR

Obligacja korporacyjna to papier wartościowy emitowany przez przedsiębiorstwo, który jest dłużnym zobowiązaniem emitenta wobec właściciela obligacji. Obligacje korporacyjne mają różne formy, mogą być zabezpieczone, niezabezpieczone, śmieciowe, o stałym oprocentowaniu, zmiennym oprocentowaniu lub zerokuponowe. Mogą też mieć różne przywileje, takie jak możliwość zamiany na akcje spółki lub prawo zakupu akcji. Na rynku Catalyst odbywa się handel obligacjami korporacyjnymi. Wartość emisji obligacji korporacyjnych na tym rynku wzrastała z roku na rok.

Postać

Według powyżej wymienionej ustawy o obligacjach, dany instrument finansowy może istnieć w postaci tradycyjnej (papierowej), lub w postaci niematerialnej (KDPW SA, bank lub dom maklerski prowadzi ewidencję). W przypadku postaci niematerialnej, jak podaje B. Kołosowska, muszą być sporządzone następujące warunki emisji: “wielkość emisji i cel, wartość nominalną oraz cenę emisyjną obligacji, warunki wykupu, warunki wypłaty oprocentowania, wysokość i formę zabezpieczenia, wartość dotychczas zaciągniętych zobowiązań oraz perspektywy kształtowania zobowiązań do momentu wykupu obligacji, ocenę zdolności emitenta do wywiązywania się z zobowiązań obligacyjnych, zasady przeliczania świadczenia niepieniężnego na pieniężne" (2011, s. 3).

Rodzaj OK ze względu na sposób zabezpieczenia

• Zabezpieczona — obligacja korporacyjna, której emisja jest zabezpieczona (np. obligacje zabezpieczają inne obligacje, hipoteczne zabezpieczenie)
• Niezabezpieczona (ang. corporate debenture bond) - obligacja korporacyjna, której emisja odbywa się bez zabezpieczenia. Najczęściej, takie obligacje są emitowane przez duże przedsiębiorstwa z wysokim ratingiem i stabilizowaną sytuacja finansowa.

W tym przypadku, gdy właściciel posiada “debenture bonds" emitowane przez firmę, która zbankrutowała, będzie musiał czekać w kolejce na płatność. Ci, którzy posiadają obligacje zabezpieczone aktywami, najpierw otrzymają płatności w postaci aktywów, a właściciel debenture bonds to, co pozostało.

• Śmieciowa (ang. corporate junk bond) - obligacja korporacyjna, która jest emitowana w celu wykupienia upadających firm. Taka obligacja nie jest ubezpieczona żadnymi aktywami, natomiast jest wyżej oprocentowana; często istnieje możliwość jej zamiany na akcje firmy.

Rodzaj OK ze względu na sposób oprocentowania

Stopa procentowa jest ustalana przedsiębiorstwem w sposób dowolny. Wynika to z tego, że oprocentowanie obligacji korporacyjnych nie jest obciążone normami ustalenia stop procentowych dla kredytów bankowych.

• O stałym oprocentowaniu - papier wartościowy o stałym dochodzie, wartość odsetek określona od początku; wartość wykupu = wartość nominalna obligacji.
• O zmiennym oprocentowaniu (obligacje indeksowane) - papier wartościowy o zmiennym dochodzie, wartość odsetek oraz wykupu jest podwyższana o poziom inflacji określonego parametru.
• Zerokuponowe (discount bonds) - emitent wypłaca nabywcom kwotę równą wartości nominalnej obligacji (po upływie terminu wykupu). Takie obligacje najczęściej są sprzedawane z dyskontem, czyli cena sprzedaży jest niższa od ceny nominalnej.

Brak odsetek jest zarówno plusem, jak i minusem danych obligacji. Plus: stopa podatku wyniesie mniej niż 19%. Natomiast minus - to ryzyko kredytowe (ryzyko straty, ryzyko tego, że emitent nie wykona swoje zobowiązania); jest ono zdecydowanie wyższe w przypadku obligacji zerokuponowych. Problem jest w tym, że jeżeli spółka zbankrutuje, to inwestor może stracić wszystko. W przypadku obligacji o stałym lub zmiennym oprocentowaniu obligatariusz uzyskuje wypłaty odsetek, dzięki którym może kontrolować wypłacalność spółki i, w szczególnym przypadku, sprzedać papiery wartościowe.

Rodzaj OK ze względu na przywileje

• Zwykłe
• Zamienne - kupujący ma prawo na zamianę obligacji na akcje spółki, której obligacje nabył. Często oprocentowanie obligacji może składać się z dwóch części: stałego kuponu i części zamiennej.

Obligacje zamienne w szczegółowych przypadkach są korzystne i dla emitenta. Przy korzystaniu z danego typu obligacji emitent ponosi znacznie niższe koszty ich obsługi z uwagi na niższe oprocentowanie. Także emitent nie musi gromadzić środki, niezbędne do wykupu instrumentu (w przypadku gdy obligatariusz będzie miał chęć na zamianę długu na akcje).

• Z warantem - nabywca ma prawo zakupu akcji spółki, która wyeliminowała obligacje, według określonego wcześniej kursu. Przy korzystaniu z powyżej opisanego prawa obligacja nie staje unieważnioną.

OK na rynku Catalyst

Rynek obligacji Catalyst powstał 30 września 2009 r. Rynek się składa z czterech platform: dwie prowadzi GPW w formie rynku regulowanego oraz Alternatywnego Systemu Obrotu (jednostka transakcyjna - jedna obligacja). Bond Spot prowadzi dwa prawie takie same rynki (jednostka transakcyjna z wartością minimum 100 tys. zł). Platformy GPW przeznaczone są dla obrotu detalicznego, natomiast Bond Spot dla transakcji hurtowych. Platformy są również wykorzystywane dla różnych rodzajów emisji: publicznej i prywatnej. Oferta prywatna występuje wtedy, gdy liczba inwestorów, którym dany papier dłużny jest oferowany, nie przekracza 150 osób (także nazywana niepubliczną). Poniższa tabela ilustruje zmianę wartości emisji obligacji korporacyjnych rocznie (w mln. PLN):

Instrumenty	2009	2010	2011	2012	2013	2014	2015	2016	2017
korporacyjne:	9 719	19 755	37 749	49 951	55 820	60 867	66 393	78 502	92 487
w tym o.korporacyjne	6 819	17 345	34 522	46 366	51 997	56 139	60 358	68 825	76 149
w tym o.spółdzielcze	0	0	377	503	608	665	676	599	592
w tym listy zastawcze	2 900	2 410	2 850	3 081	3 234	4 062	5 359	9 078	15 746

Źródło: Opracowanie własne na podstawie biuletynów statystycznych Catalyst

Obligacje korporacyjne — artykuły polecane

Certyfikat depozytowy — Obligacje — CDO — Bony skarbowe — Instrumenty rynku pieniężnego — Emitent — Okres zapadalności — Depozyt bankowy — Jednostka uczestnictwa

Bibliografia

• Borowski K. (2012), Emisja i oprocentowanie obligacji korporacyjnych jako forma pozyskiwania kapitału na rynku Catalyst, Zeszyty Naukowe Wydziałowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, nr 174
• Czekaj J. (red). (2008), Rynki Instrumenty i Instytucje Finansowe, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Dębski W. (2014), Rynek finansowy i jego mechanizmy, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Gradoń W. (2014), Emisja obligacji korporacyjnych a ryzyko uczestników rynku, Zeszyty Naukowe Wydziałowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, nr 171
• Kołosowska B. (2011), Obligacje korporacyjne jako źródło finansowania małych i średnich przedsiębiorstw: uwarunkowania, ryzyko, rozwój, Ekonomiczne Problemy Usług, nr 80
• Kozdra K. (2014), Rynek Сatalyst w Finansowaniu Przedsiębiorstw, Zeszyty Naukowe Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Płocku, nr 22
• Ustawa z dnia 15 stycznia 2015 r. o obligacjach Dz.U. 2015 poz. 238
• Wypych M. (red.) (2000), Finanse przedsiębiorstwa z elementami zarządzania i analizy, Absolwent, Łódź
• Zadora H. (2012), Finanse w niestabilnym otoczeniu - dylematy i wyzwania, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, Katowice

Autor: Illia Semenov, Joanna Salamon