Wiarygodność kredytowa

Wiarygodność kredytowa to pojęcie określające poziom rzetelności klientów co do terminowej spłaty kredytów - określanej na podstawie historii kredytowej oraz posiadanych zobowiązań. Pojęcie pokazuje również jak klient radził sobie z trudnościami napotkanymi przy spłatach. Kredyty źle obsługiwane mogą znacznie wpłynąć na decyzje banku, a nawet zdyskwalifikować wnioskodawcę ubiegającego się o kredyt. W przypadku nowych przedsiębiorstw, wiarygodność kredytowa jest dużo niższa niż małych i średnich przedsiębiorstw, które istnieją na rynku rok lub dłużej. Wynika to z faktu, że ponad 90% spośród nowych przedsiębiorstw upada w ciągu pierwszego roku funkcjonowania. Banki najczęściej zaczynają finansować nowe podmioty po roku ich działalności, po wnikliwej ocenie ich zdolności kredytowej (Juszczyk S. 2008, s. 17).

Do oceny wiarygodności kredytowej służy Rating, który jest procesem wydawanym przez niezależną agencję, która dokonuje kompleksowej analizy działalności podmiotu gospodarczego oraz otoczenia ekonomicznego w jakim funkcjonuje. Jest to więc niezależna oraz obiektywna ocena ryzyka kredytowego przedsiębiorstwa, które decyduje się na zaciągnięcie długu na rynku.

Wiarygodność kredytowa a zdolność kredytowa

Wiarygodność kredytowa często jest błędnie utożsamiana ze zdolnością kredytową, która to jest określana na podstawie konkretnych kryteriów i w zasadzie pokrywa się z bieżącą płynnością finansową a prezentuje zdolność do terminowego i pełnego wywiązania się z zaciągniętych zobowiązań. Bank rozpatrując wniosek klienta ubiegającego się o kredyt wymaga dokumentów niezbędnych do ustalenia zdolności kredytowej, m. in.:

• sprawozdań finansowych,
• dokumentów potwierdzających terminowe wywiązywanie się ze zobowiąza publicznoprawnych,
• dowodów potwierdzających realność zabezpieczeń kredytu.

Czynniki wpływające na wiarygodność kredytową

Historia kredytowa

• Terminowa spłata wcześniejszych zobowiązań. Prawidłowa i terminowa spłata wcześniejszych zobowiązań kredytowych jest istotnym czynnikiem wpływającym na ocenę wiarygodności kredytowej. Osoby lub przedsiębiorstwa, które regularnie regulują płatności, są postrzegane jako bardziej odpowiedzialne finansowo.
• Obecność zaległości w spłacie kredytów. Zaległości w spłacie kredytów negatywnie wpływają na ocenę wiarygodności kredytowej. Kredytobiorcy, którzy mają historię opóźnień lub niewypłacalności, są postrzegani jako bardziej ryzykowni i mają mniejsze szanse na uzyskanie kredytu.
• Wysoki poziom zadłużenia. Wysoki poziom zadłużenia, czyli duże saldo zadłużenia w stosunku do dochodu, może wskazywać na trudności w spłacie zobowiązań. Banki i agencje ratingowe zwracają uwagę na ten wskaźnik przy ocenie wiarygodności kredytowej.

Zdolność kredytowa

• Dochody. Wysokość dochodów jest istotnym czynnikiem wpływającym na zdolność kredytową. Wyższe dochody oznaczają większą zdolność do spłaty zobowiązań. Banki i instytucje finansowe oceniają dochody kredytobiorcy w kontekście jego aktualnych zobowiązań finansowych.
• Koszty utrzymania. Koszty utrzymania, czyli wydatki na codzienne życie, są brane pod uwagę przy ocenie zdolności kredytowej. Banki i instytucje finansowe analizują te wydatki, aby określić, ile kredytobiorca może przeznaczyć na spłatę kredytu.
• Obecne zobowiązania finansowe. Banki i instytucje finansowe sprawdzają również obecne zobowiązania finansowe kredytobiorcy, takie jak inne kredyty, karty kredytowe czy pożyczki. Istnieje pewien limit, ile kredytobiorca może mieć zobowiązań w stosunku do swojego dochodu.

Inne czynniki wpływające na stabilność finansową

• Stosunek zadłużenia do dochodu. Stosunek zadłużenia do dochodu to wskaźnik, który mierzy, jak dużo kredytobiorcy jest zadłużone w stosunku do swojego dochodu. Im niższy ten wskaźnik, tym większa jest stabilność finansowa.
• Stabilność finansowa przedsiębiorstwa. Przedsiębiorstwa, które są stabilne finansowo, mają większą wiarygodność kredytową. Banki i instytucje finansowe analizują takie czynniki jak rentowność, płynność finansową i zdolność przedsiębiorstwa do utrzymania stabilnej sytuacji finansowej.
• Historia zatrudnienia. Historia zatrudnienia może również mieć wpływ na wiarygodność kredytową. Osoby z długim stażem pracy u jednego pracodawcy mogą być postrzegane jako bardziej stabilne finansowo.

Scoring

Modele Credit Scoring umożliwiają określenie ryzyka kredytowego związanego z poszczególnymi klientami. Polegają one na ustaleniu wiarygodności kredytowej klienta poprzez porównanie jego profilu z profilem klientów, którzy otrzymali już kredyty. Im podobniejszy profil danego klienta do klientów terminowo spłacających swoje kredyty w przeszłości, tym ocena punkowa otrzymana przez tego klienta jest wyższa (M. Iwuć 2015, s. 13). Proces taki może odbywać się w momencie zawierania umowy z klientem i opiera się na danych z wypełnionych przez niego formularzy aplikacyjnych - scoring aplikacyjny. Proces credit scoringu może być również realizowany już po zawarciu umowy z klientem, na podstawie danych behawioralnych klienta - scoring behawioralny.

Odpowiednie postępowanie w stosunku do klientów, których cechuje wysokie ryzyko zaprzestania płatności, umożliwia skuteczne zmniejszenie strat.

Zaletą z zastosowania tego typu rozwiązań dotyczących oceny wiarygodności kredytowej jest:

• zwiększenie zysków firmy w wyniku identyfikacji grupy klientów o największym ryzyku kredytowym,
• zastosowanie odpowiednich zabezpieczeń finansowych,
• wyznaczenie czynników wpływających na zmiany ryzyka kredytowego.

Z drugiej strony posiadanie oceny ratingowej przez podmiot prywatny lub publiczny (np. spółka, samorząd) zapewnia większe zaufanie w środowisku finansowym, a przy wysokich ocenach przyciąga większą ilość inwestorów (J. Czempas 2014, s. 110)

Inne metody oceny

• Analiza historii kredytowej. Analiza historii kredytowej polega na ocenie poprzednich doświadczeń kredytowych wnioskodawcy. Banki i agencje ratingowe analizują terminową spłatę wcześniejszych zobowiązań, obecność zaległości w spłacie kredytów, utrzymywanie wysokiego poziomu zadłużenia i inne czynniki wpływające na ocenę wiarygodności kredytowej.
• Analiza zdolności kredytowej. Analiza zdolności kredytowej polega na ocenie zdolności wnioskodawcy do spłaty kredytu na podstawie takich czynników jak dochody, koszty utrzymania, obecne zobowiązania finansowe i inne czynniki wpływające na stabilność finansową. Banki i instytucje finansowe analizują te czynniki, aby określić, czy wnioskodawca jest w stanie spłacić kredyt.
• Rating kredytowy. Rating kredytowy jest oceną dokonywaną przez niezależne agencje ratingowe. Agencje te analizują działalność podmiotu gospodarczego i otoczenie ekonomiczne. Rating określa stopień ryzyka związany z kredytem i wpływa na decyzje banków i innych instytucji finansowych.
• Technologie finansowe (fintech). Rozwój technologii finansowych (fintech) wpłynął na proces oceny wiarygodności kredytowej. Korzystanie z danych zewnętrznych, takich jak informacje o płatnościach rachunków, media społecznościowe czy dane transakcyjne, umożliwia dokładniejszą ocenę ryzyka kredytowego.
• Analiza danych zewnętrznych. Analiza danych zewnętrznych polega na wykorzystaniu informacji z zewnątrz, takich jak informacje o płatnościach, dane gospodarcze czy informacje o zatrudnieniu, do oceny wiarygodności kredytowej. Ta technika umożliwia bardziej kompleksową ocenę ryzyka kredytowego.

Wiarygodność kredytowa — artykuły polecane

Rating — Ocena zdolności kredytowej — Agencja ratingowa — Wskaźnik Altmana — Venture capital — LBO — Zdolność kredytowa — Ryzyko stopy procentowej — Shadow Banking

Bibliografia

• Bień W. (2016), Zarządzanie finansami przedsiębiorstwa, Difin, Warszawa
• Czempas J. (2014), Rating jako narzędzie oceny wiarygodności kredytowej inwestora samorządowego, Studia Ekonomiczne vol. 177
• Czerwińska E. (1994), Zdolność podatkowa i wiarygodność kredytowa przedsiębiorstwa, Akademia Ekonomiczna, Poznań
• Iwuć M. (2015). Twoja historia kredytowa w BIK, Biuro Informacji Kredytowej, Warszawa
• Juszczyk S. (2008), Zdolność kredytowa w ocenie banku na przykładzie małych i średnich przedsiębiorstw, Zeszyty Naukowe SGGW Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej, nr 66
• Kowalczyk L. (2006), Praktyczne i teoretyczne aspekty badania wiarygodności firmy, Difin, Warszawa

Autor: Malwina Majewska, Weronika Bielańska