Polityka protekcyjna państwa
| Polityka protekcyjna państwa |
|---|
| Polecane artykuły |
Polityka protekcyjna państwa to stosowanie narzędzi polityki handlowej ograniczających wolnych handel międzynarodowy, w celu osiągnięcia konkretnych efektów ekonomicznych, społecznych lub politycznych [Budnikowski 2003, s. 214].
Narzędzia polityki protekcyjnej
Do narzędzi protekcyjnej polityki handlowej możemy zaliczyć:
- wysokie cła na towary sprowadzane z zagranicy,
- kwoty importowe,
- polityka zakupów, która preferuje dobra krajowe, pomimo że zagraniczne są atrakcyjniejsze cenowo,
- kredyty eksportowe po niższych stopach procentowych [Burda, Wypłosz 2000, s. 546].
Cele polityki protekcyjnej
Ekonomiczne:
- wspieranie rodzimych producentów - dzięki temu pieniądze pozostają w kraju i rośnie produkcja. Argument ten jednak nie jest słuszny, gdyż zgodnie z jego tokiem rozumowania powinno się zaniechać importu całkowicie (by maksymalizować dochód krajowy), a to właśnie import, pomimo że nie wchodzi w skład PKB, przyczynia się do jego powiększania poprzez dostarczanie dóbr zaopatrzeniowych i inwestycyjnych (to dlatego m.in. państwa "samowystarczalne", jak Kuba i Korea Północna, należą do najbiedniejszych na świecie) [Caban 2001, s. 211],
- ochrona nowych gałęzi przemysłu (infant industry) - czasowa protekcja pomaga branżom, które nie są jeszcze gotowe sprostać międzynarodowej konkurencji. Przeciwnicy tego argumentu sugerują, że nie ma racjonalnych przesłanek potwierdzających, że takie firmy zwiększają swoją konkurencyjność - w wręcz przeciwnie - rozwijając się w korzystniejszych niż inne branże warunkach, przyzwyczajają się do państwowej pomocy. Problemem jest także wybór gałęzi, które mają być chronione [Budnikowski 2003, s. 218-219],
- zapewnienie wpływów budżetu państwa - oprócz roli protekcyjnej, cło spełnia również funkcję fiskalną. Jest ona szczególnie ważna w krajach rozwijających się, gdzie cła stanowią nawet połowę wpływów do budżetu [Budnikowski 2003, s. 220],
Pozaekonomiczne:
- bezpieczeństwo kraju - ograniczenie zbyt dużego udziału zagranicznej podaży w zaspokojeniu kluczowych krajowych potrzeb ma uchronić przed niebezpieczeństwem odcięcia dostaw strategicznych produktów i usług w razie konfliktu lub wojny (np. energia, paliwo). Zalicza się tu także przemysł zbrojeniowy oraz dostawy żywności [Budnikowski 2003, s. 222];
- względy społeczne - kraje rozwinięte często chronią niektóre pracochłonne gałęzie przemysłu przed bardziej konkurencyjnymi producentami z krajów rozwijających się (gdzie siła robocza jest nawet kilkunastokrotnie tańsza) [Budnikowski 2003, s. 222];
- względy kulturowe - np. ochrona polskiego rolnictwa przed konkurencją zagraniczną (rodzinne gospodarstwa rolne są częścią polskiej tradycji) lub niemieckich producentów wina, którzy są częścią folkloru w swoim państwie [Budnikowski 2003, s. 222].
Instrumenty polityki protekcyjnej
Cła
Cła są jednym z narzędzi polityki protekcyjnej, które mają na celu regulowanie handlu międzynarodowego. Ustalane są na podstawie taryf celnych, które określają stawki opłat nałożonych na importowane towary. Istnieje wiele rodzajów cel, takich jak ad valorem (oparte na wartości towaru), specyficzne (oparte na ilości lub wadze towaru) lub mieszane. Skutki wprowadzenia ceł mogą być zarówno pozytywne, jak i negatywne. Z jednej strony, cła mogą chronić krajową produkcję, stymulować rozwój przemysłu oraz zwiększać przychody państwa. Z drugiej strony, mogą prowadzić do wzrostu cen dla konsumentów, ograniczenia wyboru towarów oraz wywoływać reakcję ze strony innych krajów, które wprowadzają swoje cła w odwecie.
Kwoty importowe
Kwoty importowe są innym instrumentem polityki protekcyjnej, który polega na ograniczeniu ilości importowanych towarów. Państwo ustala limit ilości towarów, które mogą być importowane i nakłada na niego ograniczenia w postaci licencji lub zezwoleń. Celem stosowania kwot importowych może być ochrona krajowej produkcji, zwiększenie zatrudnienia oraz ochrona interesów lokalnych przedsiębiorstw. Jednakże, konsekwencje stosowania kwot importowych mogą być negatywne, takie jak ograniczenie wyboru dla konsumentów, wzrost cen towarów oraz zmniejszenie konkurencji na rynku.
Preferencje dla towarów krajowych
Preferencje dla towarów krajowych to kolejne narzędzie polityki protekcyjnej, które ma na celu wspieranie krajowej produkcji i zwiększenie konkurencyjności na rynku międzynarodowym. Preferencje mogą przybierać różne formy, takie jak preferencyjne stawki celne, ulgi podatkowe, subsydia lub preferencyjne warunki dostępu do rynku. Korzyściami wynikającymi z preferencji dla towarów krajowych są m.in. zwiększenie eksportu, rozwój lokalnych przedsiębiorstw oraz zwiększenie zatrudnienia. Jednak, preferencje dla towarów krajowych mogą również prowadzić do ograniczenia konkurencji, wzrostu cen dla konsumentów oraz konfliktów handlowych z innymi krajami.
Kredyty eksportowe
Kredyty eksportowe są narzędziem polityki protekcyjnej, które mają na celu wsparcie eksportu krajowych przedsiębiorstw. Kredyty eksportowe są udzielane przez państwo lub instytucje finansowe i oferują preferencyjne warunki finansowania eksportu, takie jak niskie oprocentowanie lub dłuższy okres spłaty. Działanie kredytów eksportowych polega na zwiększeniu konkurencyjności krajowych towarów na rynkach międzynarodowych, co przyczynia się do wzrostu eksportu i zwiększenia przychodów krajowych przedsiębiorstw. Jednakże, udzielanie kredytów eksportowych może wiązać się z ryzykiem niewypłacalności oraz prowokować reakcję ze strony innych krajów, które mogą również zastosować podobne narzędzia polityki protekcyjnej.
Analiza skutków narzędzi polityki protekcyjnej dla gospodarki kraju
Stosowanie narzędzi polityki protekcyjnej ma zarówno pozytywne, jak i negatywne skutki dla gospodarki kraju. Z jednej strony, polityka protekcjonistyczna może prowadzić do ochrony krajowej produkcji, zwiększenia zatrudnienia oraz zwiększenia przychodów państwa. Z drugiej strony, może prowadzić do ograniczenia wyboru dla konsumentów, wzrostu cen towarów oraz konfliktów handlowych z innymi krajami. Analiza skutków narzędzi polityki protekcyjnej jest istotna dla oceny efektywności tych narzędzi i podejmowania decyzji dotyczących dalszego stosowania polityki protekcyjnej.
Skutki polityki protekcyjnej
Polityka protekcyjna może mieć wpływ na konkurencyjność gospodarki kraju. Stosowanie narzędzi takich jak cła, kwoty importowe czy preferencje dla towarów krajowych może wpływać na zdolność krajowych przedsiębiorstw do konkurowania na rynkach międzynarodowych. Ochrona rynku krajowego może prowadzić do wzrostu produkcji i zwiększenia konkurencyjności na rynkach wewnętrznych. Jednak, jednocześnie może ograniczać dostęp do innowacyjnych technologii i nowych rynków, co może wpływać na długoterminową konkurencyjność gospodarki.
Polityka protekcyjna może wpływać na rozwój określonych sektorów przemysłowych w kraju. Stosowanie narzędzi polityki protekcyjnej, takich jak preferencje dla towarów krajowych czy kredyty eksportowe, może sprzyjać rozwojowi określonych gałęzi przemysłu. Ochrona rynku krajowego może stymulować inwestycje w te sektory, zwiększać produkcję oraz tworzyć nowe miejsca pracy. Jednak, jednocześnie może prowadzić do nadmiernego rozrostu tych sektorów kosztem innych, bardziej konkurencyjnych branż.
Polityka protekcyjna może mieć wpływ na poziom inflacji w kraju. Stosowanie narzędzi polityki protekcyjnej, takich jak cła czy kwoty importowe, może prowadzić do wzrostu cen towarów importowanych. Ograniczenie dostępu do tańszych zagranicznych towarów może prowadzić do wzrostu kosztów produkcji i wzrostu cen dla konsumentów. W rezultacie, polityka protekcyjna może przyczyniać się do wzrostu inflacji w kraju.
Polityka protekcyjna może mieć wpływ na relacje handlowe między państwami. Stosowanie narzędzi polityki protekcyjnej może prowadzić do konfliktów handlowych, ograniczenia dostępu do rynków zagranicznych oraz zmiany bilansu handlowego. Państwa chroniące swoje rynki mogą spotkać się z odwetem innych krajów, które również wprowadzają swoje narzędzia polityki protekcyjnej. W rezultacie, relacje handlowe między państwami mogą się pogorszyć, co może mieć negatywne skutki dla gospodarki kraju.
Kontrowersje wokół polityki protekcyjnej
Skuteczność polityki protekcyjnej jest przedmiotem debaty między zwolennikami a przeciwnikami. Zwolennicy polityki protekcyjnej argumentują, że jest ona skutecznym narzędziem ochrony krajowej produkcji, tworzenia miejsc pracy oraz rozwoju gospodarczego. Przeciwnicy natomiast twierdzą, że polityka protekcjonistyczna prowadzi do ograniczenia wyboru dla konsumentów, wzrostu cen towarów oraz konfliktów handlowych z innymi krajami. Skuteczność polityki protekcyjnej jest więc kwestią sporną i wymaga analizy konkretnych przypadków.
Polityka protekcyjna może być nadużywana przez państwo. Może to prowadzić do tworzenia barier handlowych, które mają na celu ochronę krajowych przedsiębiorstw kosztem konkurencji zagranicznej. Nadużycie polityki protekcyjnej może prowadzić do wzrostu kosztów dla konsumentów, ograniczenia wyboru towarów oraz konfliktów handlowych z innymi krajami. Kontrola nadużywania polityki protekcyjnej jest istotna dla zapewnienia uczciwej konkurencji na rynkach międzynarodowych.
Polityka protekcyjna może wpływać na relacje handlowe i dyplomatyczne między państwami. Stosowanie narzędzi polityki protekcyjnej może prowadzić do konfliktów handlowych, ograniczenia dostępu do rynków zagranicznych oraz zmiany bilansu handlowego. W rezultacie, relacje handlowe i dyplomatyczne między państwami mogą się pogorszyć. Polityka protekcyjna może również wpływać na negocjacje międzynarodowe, takie jak negocjacje w ramach Światowej Organizacji Handlu (WTO).
Bibliografia
- Budnikowski A., Międzynarodowe stosunki gospodarcze, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2003, s. 214-222
- Burda M., Wyplosz C. (2000), Makroekonomia. Podręcznik europejski, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
- Ekonomia. Podręcznik dla studiów licencjackich, pod red.nauk. W.Cabana, Polskie Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 2001, s. 211
Autor: Alicja Walusiak
