Protekcjonizm

Protekcjonizm jest to polityka gospodarcza, której celem jest ochrona rodzimych producentów i przemysłu poprzez zastosowanie różnych instrumentów regulacyjnych, takich jak cła, subsydia czy ograniczenia importu. Protekcjonizm ma na celu zmniejszenie konkurencji ze strony zagranicznych producentów i promowanie rozwoju krajowych przedsiębiorstw.

Protekcjonizm może przybierać różne formy, takie jak cła, kontrole ilościowe, subsydia czy regulacje techniczne. Cła są najczęściej stosowanym instrumentem protekcjonizmu i polegają na nałożeniu dodatkowych opłat na towary importowane. Mają one na celu podniesienie ceny importowanych produktów, co sprawia, że stają się one mniej atrakcyjne dla konsumentów.

Cele protekcjonizmu

Pierwszym z celów jest ochrona miejsc pracy. Wielu zwolenników protekcjonizmu argumentuje, że otwarcie rynku na zagraniczne towary może prowadzić do utraty miejsc pracy w sektorach przemysłowych, które nie są w stanie konkurować z tańszą zagraniczną konkurencją. Dlatego też, poprzez zastosowanie różnych instrumentów protekcjonistycznych, państwo ma za zadanie chronić miejsca pracy przed zagrożeniem wynikającym z importu.

Kolejnym celem protekcjonizmu jest ochrona rodzimych producentów i przemysłu. Zdaniem zwolenników tej polityki, konkurencja ze strony zagranicznych producentów może prowadzić do wyeliminowania rodzimych przedsiębiorstw, które nie są w stanie konkurować pod względem cenowym czy jakościowym. Protekcjonizm ma za zadanie stworzyć warunki, w których rodzimi producenci mogą rozwijać się i konkurować na rynku.

Trzecim celem protekcjonizmu jest ochrona bezpieczeństwa narodowego i suwerenności gospodarczej. Zwolennicy tej polityki argumentują, że zbyt duża zależność od importu może być niebezpieczna dla kraju, zwłaszcza w sytuacji kryzysowej. Poprzez ograniczenie importu i wspieranie rodzimych przedsiębiorstw, państwo może zwiększyć swoją niezależność gospodarczą i bezpieczeństwo.

Warto jednak zaznaczyć, że protekcjonizm spotyka się również z krytyką. Przeciwnicy tej polityki argumentują, że jest ona nieefektywna i prowadzi do ograniczenia konkurencji oraz wzrostu cen dla konsumentów. Ponadto, protekcjonizm może prowadzić do wzrostu napięć handlowych między państwami i utrudniać współpracę międzynarodową.

Zalety protekcjonizmu

Ochrona rynku wewnętrznego

Protekcjonizm ma na celu ochronę rynku wewnętrznego przed konkurencją zagraniczną. Poprzez wprowadzenie barier handlowych, takich jak cła importowe czy ograniczenia ilościowe, państwo utrudnia dostęp zagranicznym firmom do wewnętrznego rynku. To pozwala na ochronę wewnętrznych producentów przed konkurencją i umożliwienie im rozwijania się.

Protekcjonizm może również mieć na celu poprawę warunków handlu zagranicznego. Poprzez wprowadzenie ceł eksportowych lub dewaluację waluty, państwo może stworzyć korzystniejsze warunki dla eksportu i zwiększyć konkurencyjność wewnętrznych producentów na rynkach zagranicznych. To może przyczynić się do poprawy bilansu płatniczego i zwiększenia dobrobytu krajowego.

Rozwój przemysłu

Protekcjonizm może pomóc w ochronie i rozwoju raczkujących przemysłów. Poprzez wprowadzenie barier handlowych, państwo może chronić młode przemysły przed konkurencją zagraniczną, która mogłaby ich zdominować. To umożliwia tym przemysłom zdobycie stabilności i szansę na rozwój.

Protekcjonizm może być stosowany jako narzędzie ochrony sektorów przemysłu przechodzących restrukturyzację. Poprzez wprowadzenie barier handlowych, państwo może zapewnić czas i wsparcie finansowe dla sektorów, które potrzebują restrukturyzacji. To pozwala na ochronę miejsc pracy i zwiększenie szans na powrót do konkurencyjności.

Ochrona przed nierzetelną konkurencją

Protekcjonizm może pomóc w przeciwdziałaniu dumpingowi. Dumping to sprzedaż produktów za granicą po cenach niższych niż koszty ich produkcji. Poprzez wprowadzenie regulacji antydumpingowych, państwo może chronić wewnętrzne rynki przed nierzetelną konkurencją zagraniczną i zapewnić uczciwe warunki handlu.

Protekcjonizm może również pomóc w korygowaniu niedoskonałości rynkowych. Poprzez wprowadzenie barier handlowych, państwo może chronić mniejsze przedsiębiorstwa przed wchłonięciem przez większe konkurencyjne firmy. To pozwala na utrzymanie zdrowej konkurencji na rynku i ochronę różnorodności przedsiębiorstw.

Negatywne skutki protekcjonizmu

Dla konsumentów

Jednym z negatywnych skutków protekcjonizmu dla konsumentów jest wzrost cen. Poprzez wprowadzenie barier handlowych, takich jak cła czy ograniczenia ilościowe, importowane produkty mogą stać się droższe dla konsumentów. To może prowadzić do ograniczenia dostępności i wzrostu kosztów życia.

Protekcjonizm może również prowadzić do ograniczenia wyboru dla konsumentów. Ograniczenie konkurencji zagranicznej może prowadzić do mniejszej różnorodności produktów na rynku wewnętrznym. To może ograniczać możliwości wyboru i wpływać na jakość dostępnych produktów.

Dla przedsiębiorstw

Protekcjonizm może prowadzić do wzrostu kosztów produkcji dla przedsiębiorstw. Ograniczenie dostępu do tańszych surowców czy komponentów z zagranicy może zwiększyć koszty produkcji, co może negatywnie wpływać na konkurencyjność przedsiębiorstw.

Ograniczenie konkurencji z zagranicy może zniechęcać przedsiębiorstwa do inwestowania w badania i rozwój. Brak konkurencji może prowadzić do stagnacji technologicznej i ograniczenia innowacyjności przedsiębiorstw.

Dla stosunków międzynarodowych

Kiedy jedno państwo wprowadza protekcjonistyczne środki, inne państwa mogą odwetowo reagować i wprowadzać swoje własne środki ochronne. To może prowadzić do eskalacji napięć handlowych i wzrostu konfliktów międzynarodowych.

Protekcjonizm może prowadzić do ograniczenia eksportu dla przedsiębiorstw. Kiedy państwo wprowadza protekcjonistyczne środki, inne państwa mogą zareagować i również ograniczyć swoje rynki dla eksportu. To może prowadzić do ograniczenia możliwości eksportowych przedsiębiorstw i spadku dochodów z eksportu.

Dla efektywności gospodarczej

Ograniczając konkurencję zagraniczną, państwo może ograniczyć bodźce dla przedsiębiorstw do poprawy efektywności i obniżenia kosztów produkcji. To może prowadzić do mniej efektywnego alokowania zasobów i niższej ogólnej wydajności gospodarczej.

Protekcjonizm może ograniczać wzrost gospodarczy. Ograniczając konkurencję zagraniczną, państwo może ograniczać bodźce do innowacji, wzrostu i rozwoju przedsiębiorstw. To może prowadzić do spowolnienia tempa wzrostu gospodarczego i ograniczać możliwości podnoszenia standardu życia.

Inne negatywne skutki

Protekcjonizm może prowadzić do sztucznego podtrzymywania nierentownych branż gospodarki. Poprzez wprowadzanie barier handlowych, państwo może utrzymywać na rynku sektory, które nie są konkurencyjne i nie generują zysków. To może prowadzić do marnowania zasobów i ograniczać możliwości rozwoju innych sektorów gospodarki, które mogłyby być bardziej produktywne.

Wprowadzenie barier handlowych tworzy możliwość dla przedsiębiorstw i decydentów politycznych do manipulowania systemem w celu uzyskania korzyści. To może prowadzić do korupcji i nepotyzmu, a także obniżać poziom zaufania do instytucji państwowych.

Ograniczenie konkurencji z zagranicy może ograniczać możliwości przedsiębiorstw do nawiązywania partnerstw i współpracy z zagranicznymi firmami. To może ograniczać przepływ wiedzy, technologii i know-how, co może negatywnie wpływać na innowacyjność i rozwój gospodarczy.

Wprowadzenie barier handlowych może prowadzić do izolacji gospodarki i utraty dostępu do zagranicznych rynków. To może ograniczać możliwości eksportu i utrudniać przedsiębiorstwom konkurowanie na arenie międzynarodowej.

Metody protekcjonizmu

Cła importowe i eksportowe

Cła importowe są podatkami nakładanymi na importowane produkty, co zwiększa ich koszt i utrudnia konkurencję zagranicznym firmom. Cła eksportowe to podatki nakładane na eksportowane produkty, co może ograniczać eksport i zwiększać konkurencyjność wewnętrznych producentów.

Poprzez wprowadzenie ceł importowych lub eksportowych, protekcjonizm może poprawić bilans płatniczy. Cła importowe mogą zwiększyć koszt importowanych produktów, co zmniejsza import i poprawia saldo handlowe. Cła eksportowe mogą zwiększyć cenę eksportowanych produktów i zwiększyć dochody z eksportu.

Ograniczenia ilościowe i normy techniczne

Ograniczenia ilościowe polegają na ustanowieniu limitów na ilość importowanych produktów. To może prowadzić do zmniejszenia dostępności i wzrostu cen na rynku wewnętrznym. Normy techniczne i regulacje mogą być stosowane jako środki ochronne, wymagając od zagranicznych firm spełnienia określonych standardów technicznych czy zgodności z przepisami, co utrudnia dostęp do rynku wewnętrznego.

Subsydia i preferencyjne zamówienia publiczne

Subsydia to wsparcie finansowe udzielane wewnętrznym przedsiębiorstwom, co ma na celu zwiększenie ich konkurencyjności wobec zagranicznych konkurentów. Preferencyjne zamówienia publiczne polegają na dawaniu pierwszeństwa krajowym firmom przy udzielaniu zamówień publicznych, co może wpływać na ograniczenie konkurencji zagranicznych przedsiębiorstw.

Subsydia i preferencyjne zamówienia publiczne mogą pomóc w zwiększeniu konkurencyjności wewnętrznych przedsiębiorstw. Wsparcie finansowe i preferencje przy zamówieniach publicznych mogą zapewnić przewagę wewnętrznym firmom i umożliwić im konkurowanie z zagranicznymi konkurentami.

Inne narzędzia protekcjonizmu

Dewaluacja waluty polega na celowym obniżeniu wartości waluty krajowej. To może zwiększać konkurencyjność wewnętrznych producentów poprzez obniżenie cen eksportowanych produktów. Dewaluacja waluty może również poprawić bilans płatniczy poprzez zwiększenie eksportu i zmniejszenie importu.

Blokady handlowe to zakazy lub ograniczenia na handel z określonymi krajami lub regionami. Mają na celu zabezpieczenie rynku wewnętrznego przed konkurencją zagraniczną. Blokady handlowe mogą prowadzić do ograniczenia różnorodności produktów na rynku wewnętrznym i utrudniać dostęp do zagranicznych rynków dla wewnętrznych producentów.

Kontrole inwestycji zagranicznych polegają na wprowadzeniu ograniczeń lub regulacji dotyczących inwestycji zagranicznych w celu ochrony wewnętrznego sektora gospodarki. To może prowadzić do ograniczenia dostępu zagranicznych firm do kluczowych branż i zasobów krajowych.

Protekcjonizm — artykuły polecane

Polityka proeksportowa — Dumping — Polityka handlowa — Polityka protekcyjna państwa — Bariery pozataryfowe — Cło — Liberalizacja handlu — Wymiana międzynarodowa — Substytucja importu

Bibliografia

• Bożyk P. (2004), Zagraniczna i międzynarodowa polityka ekonomiczna, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Budnikowski A. (2006), Międzynarodowe stosunki gospodarcze, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Dugiel W. (2013), Światowy system handlu, nowe wyzwania i próby reform, Oficyna wydawnicza, Warszawa
• Wydymus S., Hajdukiewicz A. (2015), Liberalizacja handlu a protekcjonizm - Korzyści i zagrożenia dla wymiany handlowej Polski, Difin, Warszawa