Kompetencje społeczne

Kompetencje społeczne (ang. social competencies) - udowodniona (w pracy, nauce oraz w rozwoju osobistym) zdolność samodzielnego stosowania posiadanych umiejętności z uwzględnieniem zinternalizowanego systemu wartości.

Kompetencje społeczne to umiejętność postrzegania i rozumienia sytuacji społecznych. W skład kompetencji społecznych wchodzą procesy obejmujące różnorodne zachowania człowieka i w ich następstwie wynikające z niego odczucia, antypatie bądź sympatię.

Kompetencje społeczne stanowią przedmiot rozważań wielu nauk społecznych m.in. psychologii, zarządzania, socjologii, psychiatrii. Zgodnie z definicją ujętą w Słowniku Języka Polskiego stanowią one zakres nabytej wiedzy, doświadczenia i umiejętności posiadane w danym momencie czasu.

W literaturze przedmiotu kompetencje społeczne definiowane są również jako łączna suma umiejętności i wiedzy danej osoby. Jest ona szacowana przez jakość społecznie odpowiedniego zachowania. Złożoność umiejętności przejawia się w sposobie postępowania jednostki w określonych sytuacjach.

Według Sęk kompetencje stanowią jedną z części psychologii społecznych i są określane jako kompetencje społeczne i interpersonalne. Należą one do kategorii tzw. kompetencji miękkich. W życiu codziennym ułatwiają nawiązywanie a następnie utrzymywanie pozytywnych relacji międzyludzkich. Rozpatrywane kompetencje społeczne w tym oto znaczeniu są więc rozumiane jako umiejętności relacyjne poprzez które człowiek zdolny jest do inicjowania, negocjowania, przekształcania a także likwidowania różnorodnych związków interpersonalnych.

Zbliżoną definicję prezentuje M. Argyle w 1999 r. tłumacząc kompetencje społeczne jako zdolność opanowania umiejętności pozwalających generować pożądane efekty w relacjach interpersonalnych. Autor w przedstawionym modelu The Argyle’s Method wyróżnia następujące umiejętności:

• nagradzanie
• Asertywność
• samoprezentacja
• komunikacja werbalna
• Komunikacja niewerbalna
• Empatia
• znajomość reguł życia społecznego, czyli tzw. inteligencja społeczna.

Prawidłowo rozwinięte kompetencje wg. Schneidera pozwalają jednostce silniej angażować się w zachowania społeczne, a dzięki temu tworzyć trwałe związki międzyludzkie.

TL;DR

Kompetencje społeczne to umiejętność postrzegania i rozumienia sytuacji społecznych. Są one ważne w zarządzaniu i pracy zawodowej, ponieważ pomagają budować relacje międzyludzkie i osiągać sukces. Brak kompetencji społecznych może ograniczać efektywność zarówno kierowników, jak i organizacji. Rozwój tych umiejętności jest możliwy poprzez specjalistyczne szkolenia i coaching.

Kompetencje społeczne w zarządzaniu

P. Smółka definiuje kompetencje społeczne jako umiejętności warunkujące sprawne zarządzanie sobą i wysoką skuteczność interpersonalną. Według autora w czasie nieustannie zachodzących zmian w świecie biznesu, w sposobie zarządzania ludźmi oraz w trakcie kierowania własną karierą zawodową kompetencje społeczne stanowią element portfolio pracowników. Rozwój i stałe doskonalenie kompetencji społecznych z punktu widzenia pracownika jest koniecznością w drodze do osiągnięcia sukcesu na rynku pracy. Rozpatrywane natomiast z punktu widzenia organizacji stanowią sposób do budowania i utrzymywania przewagi konkurencyjnej w globalizującym się świecie.

W celu prawidłowego zrozumienia roli kompetencji społecznych w pracy zawodowej należy nakreślić kilka faktów:

• Około 80% czasu pracy menedżera i właściciela przedsiębiorstwa zostaje poświęcona na komunikację z klientami, kooperantami oraz współpracownikami. Dlatego posiadanie właściwych umiejętności społecznych jest niezbędne do prawidłowego sprawowania tychże ról zawodowych. Brak kompetencji społecznych skutkuje ograniczeniem efektywnego funkcjonowania zarówno kierowników jak i organizacji w całości.
• Kompetencje społeczne stanowią około 70% umiejętności potrzebnych do wykonywania ponadprzeciętnej pracy. Szczególny ich rozwój wymagany jest u osób zajmujących wyższe stanowiska w przedsiębiorstwie, menedżerów i kierownictwo ze względu na wykonywany przez nich Networking, czyli proces pozyskiwania nowych i podtrzymywania już nabytych kontaktów biznesowych i zawodowych które przyczyniają się do dalszego rozwoju firmy.
• Obok kompetencji twardych (takich jak wiedza oraz umiejętności zawodowe) umiejętności interpersonalne stanowią podstawę w drodze do uzyskania awansu z pozycji specjalistycznej na pozycje menedżerskie.
• Kompetencje społeczne, które powinien posiadać każdy menedżer firmy to m.in. umiejętność budowania autorytetu, sprawność w zarządzaniu zespołem, odwaga kierownicza, umiejętność motywowania pracowników do efektywnego wykonywania pracy oraz ciągłego uczenia się.
• Ze względu na nowe sposoby organizacji pracy w przedsiębiorstwach jak m.in. coraz częściej spotykana praca zespołowa deficyt umiejętności interpersonalnych wśród pracowników jest niemile postrzegany. Brak umiejętności dzielenia się wiedzą z pozostałymi członkami zespołu skutkuje zmniejszeniem efektywności z pracy.
• W wypadku osób, które posiadają odpowiednie kompetencje społeczne rentowność przeprowadzonych szkoleń (miękkich i twardych) jest znacznie wyższa. Umiejętność zarządzania sobą pozwala szybciej przyswoić nową wiedzę i efektywniej ją wykorzystać w wykonywanej pracy.
• Zdobyte kompetencje społeczne przyczyniają się do prawidłowego przeprowadzenia rozmowy kwalifikacyjnej, sprawności w wykonywanej pracy a także są ułatwieniem na drodze do pozyskania statusu zawodowego. Przełamują one bowiem barierę związaną z prezentacją posiadanych umiejętności i pozwalają zdobyć zaufanie i wiarygodność.

Rozwój kompetencji społecznych uzależniony jest od tzw. procesu uczenia się jednostki. Jednym ze sposobów na eskalację posiadanych kompetencji są specjalistyczne szkolenia. Partycypacja w interaktywnym procesie ma na celu doskonalenie już nabytych umiejętności, nabywanie nowych kompetencji oraz redukcje złych nawyków. Menedżerowie w celu podniesienia swych kwalifikacji coraz częściej wybierają metodę jaką jest coaching umiejętności miękkich. Podczas sesji coachingu nacisk kładziony jest na rozwijanie skuteczności działań oraz wzmocnienie satysfakcji z aktywności odczuwanej przez menedżera.

Kompetencje społeczne — artykuły polecane

Rozwój osobisty — Profesjonalizm — Kompetencje — Zarządzanie talentami — Ścieżka kariery — System motywacyjny w kontekście zarządzania jakością — Potencjał społeczny firmy — Zadowolenie pracowników — Raport Konrada

Bibliografia

• Bieniek I., Interdyscyplinarność kompetencji społecznych oraz znaczenie ich rozwoju w kontekście pracy menedżera. Zeszyty Naukowe Organizacja i zarządzanie Politechniki Śląskiej, Nr kol. 1891, Gliwice 2012
• Drabik L. (red.) (2019), Słownik języka polskiego PWN, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Kaczmarek R., Żabicki P. (2007), Psychologia biznesu. Wydawnictwo Rebis, Poznań
• Smółka P. (2008) Kompetencje społeczne. Metody pomiaru i doskonalenia umiejętności interpersonalnych. Wydawnictwo Wolters Kluwer Polska SA, Warszawa, s.15-17
• Stump K. N., Ratliff J. M., Wu Y. P., Hawley P. H. (2009) Theories of Social Competence from the Top-Down to the Bottom-Up: A Case for Considering Foundational Human Needs. Wydawnictwo Springer
• Szołtysek J., Jeż R., Twaróg S., Kompetencje społeczne w okresie kształcenia zawodowego na potrzeby logistyki społecznej. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, ISSN 2083-8611 Nr 249, Katowice 2015
• Zsolnai A. (2016), Social and emotional competence. University of Szeged, Faculty of Arts, Institute of Education University of Szeged, Social Competence Research Group, nr 2015.01

Autor: Kinga Gniadek