Controlling strategiczny

W ramach controllingu strategicznego podejmuje się decyzje na temat najważniejszych zagadnień związanych z tym co przedsiębiorstwo powinno zrobić aby osiągnąć swe cele. To monitorowanie, analiza i ocena procesów w celu skierowania ich przebiegu we właściwym kierunku.

Koncepcja controllingu strategicznego powstała w celu poszerzenia planowania strategicznego, właściwe wyznaczanie zadań, sterowanie procesem ich realizacji oraz kontrolę ich wykonania.

Przedmiotem jego zadań jest określenie szans i zagrożeń generowanych przez otoczenie w konfrontacji z identyfikacja słabych i mocnych stron przedsiębiorstwa

Controlling strategiczny tworzy warunki zapewniające długotrwałą egzystencje i rozwój przedsiębiorstwa oraz generowanie nowego potencjału zysków

TL;DR

Controlling strategiczny to proces monitorowania, analizy i oceny procesów w celu osiągnięcia celów przedsiębiorstwa. Zadania controllingu strategicznego obejmują analizę celów i zadań, pomoc w planowaniu i kontroli, analizę wykorzystania informacji oraz ocenę możliwości i zagrożeń. Metody controllingu strategicznego obejmują m.in. analizę SWOT, zrównoważoną kartę wyników i metody scenariuszowe. Implementacja controllingu strategicznego wymaga określenia zakresu, przygotowania planów i wyboru parametrów sterujących.

Zadania

Do zadań controlling strategicznego należy:

• analiza realności długofalowych celów przedsiębiorstwa
• badanie poprawności podziału zadań na etapy
• pomoc w doborze metod, technik, norm i innych narzędzi, które maja zastosowanie w planowaniu i kontroli
• nadzór pomoc w opracowaniu planów
• pomoc w tworzeniu systemu informacji dla kierowników
• analiza źródeł źródeł jakości wykorzystania informacji
• prowadzenie kontroli i oceny wyprzedzającej w zakresie możliwości, szans i zagrożeń realizacji zadań w poszczególnych etapach
• ustalenie odchyleń od planowanych wyników z podziałem na istotne, zależne i niezależne
• pomoc w projektowaniu niezbędnych działań dostosowawczych związanych z korekta celów, eliminacja zakłóceń w otoczeniu oraz w dostosowaniu otoczenia do celów strategicznych

Cechy

Controlling strategiczny identyfikują następujące cechy:

• strategiczna baza planistyczna (oparta na planach strategicznych),
• strategiczne zarządzanie podmiotem gospodarczym (oparte na strategicznych metodach organizacji i zarządzania),
• metody ustalania odchyleń wskaźników strategicznych,
• informacja o charakterze długookresowym,
• metody decyzyjne dotyczące procesów (przedsięwzięć) o horyzoncie czasu ponad jeden rok.

Etapy projektowania controllingu strategicznego

1. Określenie zakresu, pola oraz horyzontu czasowego controllingu.
2. Przygotowanie - przegląd celów i planów strategicznych podmiotu gospodarczego.
3. Wybór parametrów sterujących systemu - mierniki bazy planistycznej.
4. Zabezpieczenie organizacyjno-informacyjne funkcjonowania strategicznego controllingu - odpowiedni zbiór danych, możliwości selekcji, przetwarzania oraz szybki przepływ informacji.
5. Zbudowanie procedury określania odchyleń parametrów sterujących i ich obliczania wykorzystujące specyficzne metody ze względu na horyzont czasu, zakres i pole.
6. Określenie zasad i struktury procesu decyzyjnego.
7. Weryfikacja funkcjonowania zaprojektowanego systemu (ewentualne zamiany adaptacyjne do istniejącego stanu).
8. Podjęcie decyzji o wdrożeniu systemu, jako ponad funkcjonalnego instrumentu wspomagającego strategiczne zarządzanie.
9. Określenie szczegółowego harmonogramu czasowego i finansowego realizacji wszystkich etapów projektowania.

Długookresowe metody controllingu

Controlling wykorzystuje różne metody i techniki organizatorskie. Bardzo ważny jest dobór narzędzi pozwalających na zbudowanie bazy planistycznej. Ponieważ controlling strategiczny dotyczy dłuższego okresu czasu, niepewność przebiegu procesów jest duża. Poniżej przedstawione zostały długookresowe metody przydatne w controllingu strategicznym

• Hoshin kanri
• BPR (Business Process Reengineering)
• Analiza krzywej doświadczeń
• Analiza konkurencji
• Analiza SWOT
• Analizy portfelowe - Przykładowo macierz BCG (od nazwy firmy Boston Consulting Group). Określana również jako macierz wzrostu, macierz udziału w rynku. Uniwersalna, prosta w użyciu, składa się z dwóch wskaźników: udziału sprzedaży w rynku oraz dynamiki wzrostu rynku.
• Zrównoważona Karta Wyników (Balanced Scorecard)
• Benchmarking
• Lean management
• Make or buy - Polega na określeniu czy przedsiębiorstwo uzyska więcej korzyści z wytwarzania we własnym zakresie sprzedawanego produktu czy rozsądniejszym z ekonomicznego punktu widzenia jest wybór zlecenia tej czynności podwykonawcom.
• Metoda scenariuszowa
• Outsourcing
• System wczesnego ostrzegania
• Performance prism
• Skandia navigator - Metoda ta ma za zadanie określić kierunek ku któremu zmierza przedsiębiorstwo. Składa się z 5 perspektyw zawierających odpowiednie wskaźniki:

Perspektywa finansowa (mierniki finansowe), perspektywa procesów i klientów (procesy wewnątrz przedsiębiorstwa oraz informacje o odbiorcach), perspektywa rozwoju (skupienie na przekształceniach zachodzących w firmie), perspektywa ludzka (zainteresowanie kapitałem ludzkim w firmie oraz w relacjach z otoczeniem)

Z podanych perspektyw bezapelacyjnie najważniejszą jest perspektywa ludzka i kapitał intelektualny.

• Tableau de bord - Jedna z najczęściej wykorzystywanych metod wspomagających wdrażanie strategii. Istotą Tableau de bord jest połączenie przyczynowo-skutkowo miar z różnych obszarów przedsiębiorstwa. Umożliwia to stworzenie schematu funkcjonowania firmy pod kątem realizacji określonych celów. Głównie stosowane są mierniki finansowe i wewnętrzne. Informacje uzyskiwane z tablic są przydatne zarówno dla pracowników niższych jak i wyższych szczebli.

Implementacja tablic:

1. Zdefiniowanie celów
2. Określenie kluczowych czynników
3. Dobór wskaźników
4. Graficzna prezentacja

Wartym uwagi aspektem tablic jest ich wielość w zależności od upodobań użytkowników. Należy jednak pamiętać o wzajemnym ich powiązaniu.

Controlling strategiczny — artykuły polecane

Zarządzanie strategiczne — Analiza procesów — Plan marketingowy — Controlling operacyjny — Mapa drogowa — Badania rynku — Plan — Wywiad gospodarczy — Metody analizy strategicznej

Bibliografia

• Gwiaździński, E., Wadlewski A.-A., Modliński A. (2015) "Innowacyjne działania w obszarze zarządzania i marketingu", Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź
• Marciniak S. (2004), Controlling-filozofia, projektowanie, Difin, Warszawa
• Nesterak J. (2004), Controlling - system oceny centrów odpowiedzialności, ANVIX, Kraków
• Nesterak J. (2015), Controlling zarządczy. Projektowanie i wdrażanie, Wolters Kluwer, Warszawa
• Owsiak E. (2004), Controlling w działalności przedsiębiorstwa, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Sierpińska M. (red.) (2004), Controlling funkcyjny w przedsiębiorstwie, Oficyna Ekonomiczna, Kraków

Autor: Magdalena Barysz, Bartłomiej Szewczyk