Controlling operacyjny

Controlling operacyjny nastawiony jest na regulację wewnętrznych procesów potrzebnych do kontroli i sterowania zyskiem przedsiębiorstwa w krótkim okresie. Decyzje te dotyczą bieżącej działalności przedsiębiorstwa. Do głównych zadań controllingu operacyjnego należą:

• sterowanie wynikiem,
• planowanie płynności,
• kontrola rentowności,
• poprawa wykorzystania istniejących zasobów.

Proces controllingu operacyjnego polega na przekształceniu najważniejszych planów strategicznych w plany operacyjne. Plany te muszą być odpowiednio dopasowane do części z których składa się przedsiębiorstwo. Cały ten proces odbywa się w tzw. procesie budżetowania.

TL;DR

Controlling operacyjny to proces regulacji i kontroli wewnętrznych procesów przedsiębiorstwa w krótkim okresie. Składa się on z systemu sprawozdawczości wewnętrznej, kontroli budżetowej i planowania operacyjnego. Planowanie operacyjne obejmuje określenie celów pośrednich i ma charakter wykonawczy. Projektowanie systemu controllingu operacyjnego wymaga określenia czasu, zakresu i pola działania, przygotowania celów i planów operacyjnych oraz ustalenia procedur i struktur procesów decyzyjnych. W controllingu operacyjnym wykorzystuje się różne metody i techniki, takie jak analiza ABC, marketing mix, analiza sprzedaży, budżetowanie, analiza trendu i wiele innych.

Elementy systemu controllingu operacyjnego

W skład controllingu operacyjnego wchodzą:

• system sprawozdawczości wewnętrznej,
• kontrola budżetowa,
• planowanie operacyjne (budżetowanie).

Kontrola operacyjna ma postać zazwyczaj kontroli budżetowej i polega na porównywaniu w krótkim czasie wyników działalności jednostek organizacyjnych z wynikami założonymi w budżecie (planie operacyjnym). Następnie analizuje się odchylenia wartości rzeczywistych od pożądanych badanych mierników przedsiębiorstwa.

Rola planowania operacyjnego

Planowanie operacyjne ma charakter planowania wykonawczego w porównaniu z planowaniem strategicznym. Polega na określeniu celów pośrednich w stosunku do celów określonych w planowaniu strategicznym. Planowanie operacyjne uwzględnia:

• pojedyncze zdarzenia lub działania,
• małą liczbę zmiennych,
• osiągnięcie założonych celów i wykonania zadań,
• bilansujący i odtwórczy charakter czynności planistycznych,
• małą agregację informacji,
• krótki horyzont planowania.

Projektowanie systemu controllingu operacyjnego

Szczegółowy proces projektowania controllingu operacyjnego:

• Określenie czasu, zakresu i pola controllingu.
• Przygotowanie - cele i plany operacyjne.
• Wybór parametrów, mierników bazy planistycznej.
• Zabezpieczenia informacyjno - organizacyjne (zbiór danych, ich selekcja, przetwarzanie i szybki przepływ informacji).
• Określenie procedury ustalania odchyleń parametrów sterujących.
• Ustalenie zasad i struktur procesu decyzyjnego.
• Weryfikacja funkcjonowania systemu.
• Podjęcie decyzji dotyczącej wdrożenia systemu.
• Określenie szczegółowego harmonogramu czasowego i finansowego realizacji poszczególnych etapów projektowania.

Controlling operacyjny jest nastawiony na zapewnienie informacji niezbędnych do sterowania przebiegiem procesów gospodarczych. Informacje te dotyczą przede wszystkim teraźniejszej działalności przedsiębiorstwa, wykonania zadań oraz wykorzystania zasobów. Controlling operacyjny i controlling strategiczny składają się na jeden, ściśle ze sobą powiązany i zintegrowany system.

Metody i techniki wspomagające controlling operacyjny

W controllingu operacyjnym stosuje się szeroką gamę metod i technik zwiększających jego skuteczność. Poniżej przedstawiono wybrane metody, nastawione na działania krótkookresowe, które w znacznym stopniu przyczyniają się do realizacji jego założeń.

• Metoda ABC (Activity Based Costing)
• Analiza "4P", "4C", "7P"
• Analiza obszarów sprzedaży
• Analiza rabatów
• Analiza rozwoju trendu
• Analiza rynkowa
• Analiza ryzyka
• Analiza łańcucha wartości
• Analiza wąskich gardeł
• Analiza wielkości sprzedaży
• Analiza XYZ
• Budżetowanie i analiza przyczyn odchyleń
• Diagram Ishikawy - W skrócie, jest to diagram przyczyn i skutków
• Just in Time
• Krótkookresowy rachunek wyników
• Optymalizacja wielkości produkcji
• Optymalizacja wielkości zamówień
• BEP (Break Even Point) - Próg rentowności
• Rachunek kosztów bezpośrednich
• Yield Management - Zarządzanie zyskiem. Jest to dostosowywanie cen usług do popytu w danym czasie.
• Kanban
• Wielkoblokowy rachunek marż pokrycia kosztów - Rachunek ten jest podstawą dla konstruowania mierników oceny stopnia realizacji zadań w centrach odpowiedzialności (Szerzej patrz marża).

Controlling operacyjny — artykuły polecane

Controlling strategiczny — Proces controllingu finansowego — Planowanie produkcji — Procedura budżetowania — Budżetowanie — Proces nadzoru w projekcie — Rachunkowość zarządcza — Plan — Budżet projektu

Bibliografia

• Chmielowiec-Lewczuk M., Kowalak R., Markowski P., Nieplowicz M., Nita B., Nowak E., Nowak M., Piechota R., Sysło M., Wierzbiński M. (2004), Controlling w działalności przedsiębiorstwa, PWE, Warszawa
• Lew G. (2004), Controlling przedsiębiorstw handlowych, Difin, Warszawa, s. 16
• Marciniak S. (2004), Controlling-filozofia, projektowanie, Difin, Warszawa
• Nesterak J. (2003), Controllingowy rachunek marż pokrycia w centrach odpowiedzialności
• Nesterak J. (2015), Controlling zarządczy. Projektowanie i wdrażanie, Wolters Kluwer, Warszawa
• Rapacz, A., & Jaremen, D. E. (2013). Management instruments in the process focused on improving the results of organizations functioning in economic crisis-based on the research of opinions presented by managers of tourist enterprises/Instrumenty zarządzania w procesie poprawy rezultatów działania organizacji w czasie kryzysu gospodarczego-w świetle badań opinii menedżerów przedsiębiorstw turystycznych. Management, 17(1), 291-304
• Sierpińska M., Niedbała B. (2003), Controlling operacyjny w przedsiębiorstwie, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa

Autor: Magdalena Węgrzyn, Bartłomiej Szewczyk