Pozew zbiorowy

Pozew zbiorowy to forma pozwu, która została wprowadzona w Polsce od 2010 roku. Pozew dotyczy roszczeń jednego rodzaju przez co najmniej 10 osób, lecz musi być oparty na tej samej podstawie faktycznej. Został wprowadzony ustawą o dochodzeniu roszczeń poprzez pozwy grupowe w grudniu 2019 roku (Dz. U z 2018 r. poz.573). Ustawa weszła w życie w dniu 17 lipca 2010 roku.

Kiedy można złożyć pozew zbiorowy

Pozew zbiorowy można złożyć jeżeli spełnia się następujące warunki:

• roszczenia grupy składającej pozew muszą być tego samego rodzaju,
• grupa składająca pozew musi wynosić co najmniej 10 osób,
• roszczenia grupy muszą być oparte na tej samej podstawie faktycznej,
• pozwy zbiorowe muszą dotyczyć spraw ochrony konsumenta lub muszą pochodzić z tytułu czynów niedozwolonych (wyjątek stanowią tutaj pozwy dotyczące roszczeń o dobra osobiste) lub muszą dotyczyć spraw z tytułu odpowiedzialności produktu za niebezpieczny.

Powyższe wytyczne oznaczają, że warunkiem jaki musi być spełniony to warunek ujednolicenia roszczeń finansowych przez osoby składające taki pozew, dlatego muszą działać w porozumieniu. Oczywiście wszystkie osoby nie muszą domagać się roszczeń o tej samej wysokości tylko pod warunkiem podzielenia grupy osób składającej pozew zbiorowy na podgrupy, które z kolei muszą się składać z co najmniej dwóch osób. Dodatkowymi warunkami do złożenia pozwu zbiorowego jest:

• ustalenie reprezentanta grupy przez stronę powodową,
• grupę może reprezentować jedynie adwokat czy radca prawny lub członek tej grupy posiadający takie uprawnienia.

Kto może złożyć pozew zbiorowy

Pozew zbiorowy może zostać złożony przez osoby z grup:

• przedsiębiorców, którzy zaskarżają działanie o nieuczciwej konkurencji,
• konsumenci, którzy domagają się pod pozwanego ochrony ich praw,
• podmioty domagający się roszczeń za wyrządzone szkody przez uznawany przez stronę produkt kwalifikowany jako niebezpieczny.

Koszty postępowania w pozwie zbiorowym

Ustawa z dnia 17 grudnia 2009 roku określa koszty postępowania pozwu zbiorowego. Na koszty pozwu zbiorowego składają się:

• koszty związane z umową za wynagrodzenie pełnomocnika (ustalonego reprezentanta czyli adwokata lub radcę prawnego mogącego znajdować się w grupie osób składających pozew zbiorowy) wynoszące do 20% wartości przedmiotu sporu zasądzonej na rzecz powoda,
• koszty związane z opłatą za przeprowadzenie sporu, które wynoszą 2% wartości przedmiotu sporu i nie mogą być mniejsze niż 30 złotych i większe niż 100000 złotych,

W przeciwieństwie do "normalnego" postępowania w postępowaniu grupowym nie stosuje się zwolnienia od kosztów sądowych, lecz sąd może z tego skorzystać lecz nie musi.

Oprócz kosztów związanych z samym postępowaniem w postępowaniu zbiorowym istnieje wymóg publikacji informacji o pozwie w ogólnopolskiej gazecie. Koszty takiej publikacji muszą zostać pokryte przez podmioty/osoby wszczynające pozew grupowy. Wymagane ogłoszenie powinno zawierać informacje na temat nazwy sądu, w którym zostało wszczęte postępowanie, opis przedmiotu postępowania, zidentyfikowanie stron postępowania.

Pozew zbiorowy w pozwach dotyczących grupy pracowników budżetówki

Pracownicy sektora publicznego mieli ograniczone pole w domaganiu się podwyżek w pozwach zbiorowych ze względu na fakt, że wynagrodzenie pracowników sektora publicznego jest ustalane przez odpowiednie ustawy. Wyrok z dnia 17 kwietnia 2018 roku wydany przez Sąd Najwyższy (sygn. II PK 44/17) mówi, że pracownicy budżetówki w pozwach zbiorowych mogą występować przeciw Skarbowi Państwa.

Co więcej Sąd Najwyższy wskazał również, że pracownicy mogą ubiegać się w pozwach grupowych pensji niezwaloryzowanych z ostatnich lat. Zgodnie z wyrokiem pracownicy sektora publicznego powinni mieć podwyższane pensje co roku zgodnie ze wskaźnikiem inflacji, lecz było to niezgodne z prawem bo podwyżki pensji były zamrażane i pensje były utrzymywane na tym samym poziomie przez kilka następnych lat.

Wyrok otworzył drogę pracownikom budżetówki o ubieganie się o wyrównanie pensji co wcześniej było bardzo trudne do zrealizowania.

Skutki pozwu zbiorowego

Wiążący charakter wyroku dla wszystkich osób objętych pozwem

Pozew zbiorowy to narzędzie prawne, które umożliwia grupie osób poszkodowanych wspólne dochodzenie swoich roszczeń przeciwko jednemu lub kilku pozwanym. Jednym z kluczowych skutków pozwu zbiorowego jest wiążący charakter wyroku dla wszystkich osób objętych pozwem. Oznacza to, że decyzja sądu w sprawie pozwu zbiorowego dotyczy wszystkich członków grupy, bez konieczności indywidualnego dochodzenia roszczeń.

Taki wiążący charakter wyroku ma wiele korzyści. Po pierwsze, umożliwia skuteczne rozwiązanie sporów masowych, gdzie indywidualne dochodzenie roszczeń byłoby nie tylko czasochłonne, ale także kosztowne. Dzięki pozwowi zbiorowemu, każda osoba poszkodowana ma możliwość skorzystania z korzyści wynikających z wygranej sprawy, nawet jeśli nie jest w stanie sama dochodzić swoich praw przed sądem.

Ponadto, wiążący charakter wyroku zapewnia jednolite i spójne orzecznictwo w sprawach dotyczących podobnych roszczeń. Unika się w ten sposób sytuacji, w której różne sądy podejmują różne decyzje w podobnych sprawach, co prowadziłoby do chaosu i braku pewności prawnej. Ostateczne rozstrzygnięcie sądu w sprawie pozwu zbiorowego stanowi precedens dla podobnych przypadków, co ułatwia przyszłe dochodzenie roszczeń przez inne osoby poszkodowane.

Możliwość ubiegania się o rekompensatę lub odszkodowanie

Kolejnym istotnym skutkiem pozwu zbiorowego jest możliwość ubiegania się przez członków grupy o rekompensatę lub odszkodowanie. Pozew zbiorowy daje poszkodowanym szansę na uzyskanie sprawiedliwości i rekompensaty za poniesione szkody. W przypadku wygranej sprawy, sąd może zasądzić odszkodowanie lub rekompensatę dla każdej osoby z grupy, uwzględniając indywidualne straty i cierpienie.

Ta możliwość ubiegania się o odszkodowanie jest szczególnie istotna w przypadku, gdy poszkodowani nie mieliby możliwości dochodzenia swoich roszczeń indywidualnie. Pozew zbiorowy daje im kolektywną siłę i szansę na walkę z dużymi korporacjami lub innymi potężnymi podmiotami, które mogłyby skutecznie zablokować indywidualne dochodzenie roszczeń.

Odrzucenie pozwu zbiorowego w przypadku braku spełnienia wymogów formalnych

Należy jednak pamiętać, że pozwu zbiorowego można oczekiwać tylko wtedy, gdy są spełnione określone wymogi formalne. Jeśli grupa poszkodowanych nie spełnia tych wymogów, sąd może odrzucić pozwu zbiorowego. Wymogi takie mogą dotyczyć m.in. liczby osób objętych pozwem, reprezentatywności grupy czy określonych procedur prawnych.

Odrzucenie pozwu zbiorowego może być wynikiem braku wystarczających dowodów, niepełnego spełnienia wymogów formalnych lub niezgodności z obowiązującym prawem. W takiej sytuacji, osoby poszkodowane będą musiały rozważyć indywidualne dochodzenie swoich roszczeń, co może być trudniejsze i mniej skuteczne niż pozew zbiorowy.

Metody i narzędzia związane z pozwem zbiorowym

Mediacja i arbitraż jako alternatywne metody rozwiązywania sporów

Podczas pozwu zbiorowego, mediacja i arbitraż stanowią alternatywne metody rozwiązywania sporów, które mogą być wykorzystane w celu osiągnięcia porozumienia między stronami. Mediacja polega na tym, że strony sporu spotykają się z mediatorem, który pomaga im znaleźć wspólne rozwiązanie. Mediator nie ma uprawnień do podejmowania decyzji, ale może pomóc stronom w lepszym zrozumieniu swoich stanowisk i znalezieniu kompromisu. Arbitraż, z kolei, polega na tym, że spór jest rozstrzygany przez arbitra, który podejmuje decyzję ostateczną. Arbitraż może być dobrowolny lub obowiązkowy, a decyzja arbitra ma moc prawną.

Wykorzystanie ekspertyz i analizy dokumentów w procesie pozwu zbiorowego

W procesie pozwu zbiorowego wykorzystuje się również ekspertyzy i analizę dokumentów. Ekspertyzy mogą być przygotowywane przez specjalistów z różnych dziedzin, takich jak ekonomia, medycyna, inżynieria czy psychologia. Ich celem jest dostarczenie obiektywnych i rzetelnych informacji, które mogą mieć wpływ na wynik sprawy. Analiza dokumentów natomiast polega na szczegółowym badaniu dowodów zgromadzonych w sprawie, takich jak umowy, faktury, raporty czy korespondencja. Analiza ta może dostarczyć istotnych informacji dotyczących winy lub szkody wyrządzonej przez pozwanego.

Wpływ opinii publicznej i eksperckich na postępowanie

Opinie publiczne i eksperckie mogą mieć istotny wpływ na postępowanie w sprawie pozwu zbiorowego. Opinie publiczne, wyrażane poprzez media społecznościowe, prasę czy organizacje społeczne, mogą wpływać na opinię publiczną i kształtować atmosferę wokół sprawy. To z kolei może wpływać na postrzeganie sprawy przez sądy, prawników i strony sporu. Opinie eksperckie, wyrażane przez specjalistów z danej dziedziny, mogą dostarczać dodatkowych argumentów i informacji, które mogą mieć wpływ na wynik sprawy. Wpływ opinii publicznej i eksperckich może być także istotny dla stron sporu, które mogą korzystać z tych opinii w celu poparcia swoich argumentów.

Analiza ekonomiczna i statystyczna w ocenie skutków pozwu zbiorowego

Analiza ekonomiczna i statystyczna odgrywa ważną rolę w ocenie skutków pozwu zbiorowego. Analiza ekonomiczna polega na badaniu wpływu pozwu zbiorowego na ekonomię, zarówno po stronie powodów, jak i po stronie pozwanego. Może to obejmować ocenę strat, korzyści, kosztów procesu, a także potencjalne skutki dla branży lub gospodarki jako całości. Analiza statystyczna natomiast polega na zbieraniu, analizowaniu i interpretacji danych statystycznych, które mogą mieć znaczenie dla sprawy. Może to obejmować analizę trendów, porównanie danych, identyfikację wzorców czy ocenę ryzyka.

Zarządzanie informacją i komunikacją w kontekście pozwu zbiorowego

W kontekście pozwu zbiorowego zarządzanie informacją i komunikacją odgrywa kluczową rolę. Zarządzanie informacją polega na gromadzeniu, przechowywaniu i udostępnianiu informacji związanych z sprawą. W przypadku pozwu zbiorowego, istotne jest zapewnienie dostępu do informacji dla wszystkich stron sporu, a także zapewnienie ich aktualności i rzetelności. Zarządzanie komunikacją natomiast polega na efektywnym przekazywaniu informacji między stronami sporu, sądami, prawnikami i innymi zaangażowanymi podmiotami. Komunikacja powinna być jasna, precyzyjna i odpowiednio dostosowana do odbiorcy, aby uniknąć nieporozumień i konfliktów.

Pozew zbiorowy — artykuły polecane

Dane osobowe — Zasada legalizmu — Znak towarowy — Eksmisja — Podatkowa grupa kapitałowa — Badania kliniczne — Spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego — Konwencja wiedeńska — Ustawa o związkach zawodowych

Bibliografia

• Dębiak M. (2014), Postępowanie grupowe - analiza regulacji w wymiarze teoretycznym i praktycznym po czterech latach jej funkcjonowania, Forum Prawnicze
• Grzegorczyk P. (2011), Ustawa o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym. Ogólna charakterystyka, Wolters Kluwer, Warszawa
• Niedużak M. (2015), Postępowanie grupowe. Prawo i ekonomia, C.H. Beck, Warszawa
• Sieradzka M. (2018), Dochodzenie roszczeń w postępowaniu grupowym. Komentarz, Wolters Kluwer, Warszawa
• Ustawa z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym Dz.U. 2010 nr 7 poz. 44
• Wyrok w imieniu Rzeczypospolitej Polskiej (2018), Sygn. akt II PK 44/17

Autor: Bartłomiej Baca

Treść tego artykułu została oparta na aktach prawnych. Zwróć uwagę, że niektóre akty prawne mogły ulec zmianie od czasu publikacji tego tekstu.