Unia Europejska

Unia Europejska to polityczne i gospodarcze ugrupowanie 27 państw europejskich, które postanowiły ściśle ze sobą współpracować poprzez budowanie dobrobytu i bezpieczeństwa, nie rezygnując przy tym z własnej niepodległości i odrębności narodowej. Dla osiągnięcia wspólnych celów państwa te przekazały w drodze umów międzynarodowych pewne kompetencje, tak aby realizacja tych zamierzeń była możliwa. Dzięki temu powstał jedyny w skali świata związek państw, który kojarzy ich interesy narodowe ze wspólnymi korzyściami gospodarczymi, politycznymi i społecznymi.Unia Europejska jest międzynarodowym ugrupowaniem integracyjnym istniejącym od 1 XI 1993 roku, którego podstawą są państwa tworzące związek gospodarczo - polityczny. Powstanie UE było rezultatem wieloletniego procesu zapoczątkowanego po II wojnie światowej.

TL;DR

Unia Europejska to polityczne i gospodarcze ugrupowanie 27 państw europejskich, które współpracują ze sobą w celu budowania dobrobytu i bezpieczeństwa. Unia ma wiele celów, takich jak promowanie harmonijnego rozwoju gospodarczego, wzrostu i stabilizacji. Proces integracji gospodarczej obejmuje m.in. strefę wolnego handlu, unię celna, wspólny rynek, unię gospodarczą i monetarną. Brexit, czyli wystąpienie Wielkiej Brytanii z UE, ma skutki zarówno dla samej Wielkiej Brytanii, jak i dla Unii. Deklaracja rzymska wyznacza cele Unii na najbliższe 10 lat, takie jak bezpieczeństwo, zrównoważony rozwój, aspekt socjalny i silniejsza pozycja na arenie międzynarodowej. Unia składa się z trzech filarów: ekonomicznego, politycznego i spraw wewnętrznych. Unia ma również swój system instytucjonalny, który obejmuje m.in. Radę Europejską, Parlament Europejski, Komisję Europejską i Trybunał Sprawiedliwości.

Geneza Unii

Belgia, Holandia, Luksemburg, Francja, Niemcy i Włochy w roku 1951 podpisały Traktat Paryski powołujący do życia Europejską Wspólnotę Węgla i Stali (EWWIS). Kraje te otrzymały znaczne uprawnienia w zakresie współpracy państw członkowskich w górnictwie i współuczestnictwo tej organizacji przyczynił się do kolejnych kroków ku zjednoczeniu. W 1957 roku w Rzymie podpisano dwa ważne traktaty. Pierwszy z nich powołał do życia Europejską Wspólnotę Gospodarczą, która miała doprowadzić do integracji całości gospodarki. Na podstawie drugiego traktatu powstał Euratom obejmujący przemysł nuklearny.Sukcesy szóstki zacheciły Danie, Irlandię i Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii w roku 1973 do wstapienia do wspólnoty. Kolejne poszerzenie wspólnoty datuje się na 1981 rok wzmocniono tzw. południowe skrzydło czyli dolną częsć kontynentu do ofczesnej dziewiątki przystąpiły Grecja, Hiszpania i Portugalia. Przełom nastapił na początku lat 90 tych. Gdy z incjatywy prezdenta Francji F. Mitterranda i kanclerza Niemiec H. Kohla zwołano konferencje międzyrządowe w sprawie dalszej integracji politycznej oraz unii gospodarczej i walutowej, ich rezultatem stało się podpisanie 7 II 1992 r. Traktatu o Unii Europejskiej inaczej Traktatu z Maastricht. Po procesie ratyfikacji wszedł on w życie 1 XI 1993 ustanawiając UE jako nową formę wspólnoty państw i narodów europejskich. Ostatnie poszerzenie w XX wieku miało miejsce w roku 1995 do Unii Europejskiej weszły Austria, Finlandia i Szwecja. Państwa, które należały w tym okresie do Unii nosiły miano "starej pietnastki". 1 maja 2004 roku nastąpiła czwarta najwieksza fala rozszerzenia w historii UE gdyż do wspólnoty weszło 10 krajów: Polska, Estonia, Litwa, Łotwa, Czechy, Słowacja, Węgry, Słowenia, Malta oraz Cypr. Do ostatniego rozszezenia doszło 1 stycznia 2007 roku po wejściu Rumunii i Bułgarii. Ostatnim państwem wchodzącym w skład państw członkowskich do Unii Europejskiej była Chorwajca, której wejście nastąpiło 1.07.2013 roku. Unia Europejska pozostaje w ciągłym kontakcie z pozostałymi krajami, które można zaliczyć do różnych kategorii współpracy takich jak: kraje oficjalnie uznane za kandydatów, kraje stowarzyszone z Unią, kraje należące do Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu, kraje należące do Partnerstwa Wschodniego Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu, kraje należące do Partnerstwa Wschodniego.

Kraje oficjalnie uznane za kandydatów:

• Albania,
• Czarnogóra,
• Islandia,
• Macedonia,
• Serbia,
• Turcja.

Kraje stowarzyszone z Unią:

• Bośnia i Hercegowina,
• Gruzja,
• Kosowo,
• Maroko,
• Mołdawia,
• Ukraina.

Kraje należące do Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu:

• Liechtenstein,
• Norwegia,
• Szwajcaria.

Kraje należące do Partnerstwa Wschodniego:

• Armenia,
• Azerbejdżan.

Cele Unii

• promowanie harmonijnego rozwoju działalności gospodarczej,
• ciągły i zrównoważony wzrost gospodarczy,
• większa stabilizacja,
• przyspieszenie tempa podnoszenia poziomu życia,
• zacieśnienie związków między państwami poprzez otwarcie granic, swobodny przepływ ludzi, kapitału, usług i towarów.

Integracja gospodarcza Unii Europejskiej

Poprzez integrację gospodarczą należy rozumieć dobrowolną współpracę co najmniej dwóch krajów w celu poprawienia warunków życia obywateli, stworzenia lepszych warunków do zakładania i prowadzenia biznesu poprzez wzajemną eliminację barier gospodarczych. Aby wystąpiła taka wzajemna współpraca muszą zaistnieć pewne korzystne czynniki sprzyjające owej współpracy (J.Zombirt 2011, s. 17-23.)

Czynniki wpływające:

• bliskość geograficzna,
• podobny poziom infrastruktury gospodarczej,
• komplementarność gospodarek narodowych,
• przychylne nastawienie gospodarek narodowych.

Poszczególne etapy integracji wraz z krótką charakterystyką:

• Preferencyjny układ handlowy (liberalizacja handlu) - oznacza to, że państwa zrzeszone w układ handlowy znoszą ograniczenia w handlu, a w kontaktach z krajami trzecimi stosuje się cła, które są nakładane preferencyjnie.
• Strefa wolnego handlu (wzajemne znoszenie ceł) - oznacza, że państwa zrzeszone w układ są całkowicie wolne cel między sobą, jednocześnie zostawia się swobodę decyzji odnośnie stanowienia bądź nie stanowienia cła z państwami trzecimi.
• Unia celna (wprowadzenie wspólnej zewnętrznej taryfy celnej) - bardzo podobnie jak w przypadku strefy wolnego handlu z zaznaczeniem, iż zostaje ustalona wspólna taryfa zewnętrzna, która oznacza, że państwa członkowskie zostały pozbawione możliwości decyzyjnej w ustalaniu taryfy zewnętrznej.
• Traktat Rzymski - założeniem traktatu było powołanie wspólnego rynku który będzie obejmować swobodę przepływu towarów. W swoim pierwotnym założeniu miał powstać do 1970 ale udało się cel zrealizować znacznie szybciej ponieważ powstał w lipcu 1968.
• Wspólny rynek (inaczej jednolity rynek wewnętrzny) - oznacza, obok swobodnego już przepływu dóbr wprowadzenie przepływu usług, kapitału i siły roboczej. Z zaznaczeniem, że ta regulacja nie dotyczy krajów trzecich. Państwa członkowskie organizują wspólne dla wszystkich reguły traktowania osób, kapitału i usług z krajów trzecich.
• Unia gospodarcza - oznacza to unifikację najważniejszych obszarów polityki gospodarczej, regulacja rynku i polityki makroekonomicznej.
• Unia monetarna - jest to przeniesie kompetencji w zakresie polityki pieniężnej na poziom unijny, tj. do niezależnego Europejskiego Banku Centralnego.

Brexit

Przyczyny:

Brexit (J.Bobińska 2016 s. 5-26) jest to wystąpienie Wielkiej Brytanii z szeregu państw Unii Europejskiej. Geneza tego zajścia ma swoje odzwierciedlenie w historii dziejów Zjednoczonego Królestwa jak i całej Europy. Do najbardziej oczywistych przyczyn należy zaliczyć geograficzne umiejscowienie Wielkiej Brytanii na wyspie, które powoduje w pewnym stopniu odizolowanie jej od reszty Europy. Dzięki temu Zjednoczone Królestwo nie było bezpośrednio związane z Europą kontynentalną co pozwoliło jej wytworzyć w pewnym sensie pragmatyzm jak i instrumentalizm w celu obrony swojego dobra. Wszystkie te uwarunkowania prowadziły do tego, że Wielka Brytania zyskała dzięki temu wysoką pozycję w Europie a z jej działaniami musiały się liczyć pozostałe kraje starego kontynentu. Niejednokrotnie Wielka Brytania prowadziła politykę zagraniczną opierającą się na nieinterwencjonaliźmie lub na takim działaniu, który powodował rozbicie silnych sojuszy. Wszystko to było uzasadnione tym by zachować równowagę z lekkim wskazaniem na swoją korzyść. Te wszystkie uwarunkowania geograficzne, zaszłości historyczne wpływały, wpływają i będą wpływać na zachowanie Wielkiej Brytanii. Wytworzyły one w niej duże poczucie odrębności od reszty kontynentu polegające na swojej dumie, kulturze i przeświadczeniu o potędze kraju.

Skutki:

Wyjście Wielkiej Brytanii z Unii Europejskiej spowoduje zmianę zasad prowadzenia handlu zresztą krajów Europy, ponieważ będą one prowadzone na podstawie umów WTO, a nie jak było do tej pory na podstawie umów o wolnym handlu. Jednakże wystąpienie Zjednoczonego Królestwa z Unii Europejskiej będzie miało wpływ na samą Unię. Skutki te będą się objawiać między innymi brakiem osłabieniem współpracy, zachwianiem równowagi, podziały i napięcia w Europie. Może także to doprowadzić do spowolnienia gospodarczego, brakach w unijnym budżecie.

Deklaracja rzymska

Deklaracja ta została podpisana 25.03.2017 roku podczas jubileuszowego szczytu z okazji 60 rocznicy traktów rzymskich przez 27 państw członkowskich (prócz Wielkiej Brytanii) oraz przez przedstawicieli instytucji unijnych takich jak: Rada Europejska, Parlament Europejski, Komisja Europejska. Na początku deklaracji zostaje wyróżniona duma z dotychczasowych osiągnięć Unii Europejskiej, podkreślenie jej międzynarodowego znaczenia. Zostają następnie wyszczególnione współczesne problemy i wyzwania jakie stoją przed UE. Te problemy to: konflikty regionalne, terroryzm, rosnąca presja migracyjna, protekcjonizm oraz nierówności społeczno-ekonomiczne. Zostaje podkreślona jedność jako sposób na przetrwanie, egzystencje we współczesnym świecie. Wszystkie te czynniki powodują, iż program rzymski stawia cele do realizacji Unii w ciągu najbliższych dziesięciu lat. Deklaracja Rzymska stawia przed Unią cztery cele do realizacji. Są to: Bezpieczna i pewna Europa, Dostatnia i rozwijająca się w sposób zrównoważony Europa, Europa o charakterze socjalnym, Europa o silniejszej pozycji na arenie światowej.

Poszczególna charakterystyka celów wyznaczonych Unii Europejskiej

1.Bezpieczna i pewna Europa: Zadaniem tego celu jest sprawić by obywatele Unii czuli się w niej bezpiecznie, prowadzenie zrównoważonej polityki migracyjnej, chronić granice zewnętrzne jak i walka z przestępczością i terroryzmem.

2.Dostatnia i rozwijająca się w sposób zrównoważony Europa: Mocny, połączony i rozwijający się jednolity rynek, otwarty na transformację technologiczną, oraz stabilna i jeszcze mocniejsza jednolita waluta stwarzają możliwości wzrostu, spójności, konkurencyjności, innowacji i wymiany, zwłaszcza dla małych i średnich przedsiębiorstw; Unia propagująca trwały i zrównoważony wzrost poprzez inwestycje, reformy strukturalne i prace na rzecz dokończenia budowy unii gospodarczej i walutowej; Unia, w której poziom gospodarek wyrównuje się; Unia, w której energia jest bezpieczna i dostępna po przystępnej cenie, a środowisko - czyste i bezpieczne.

3.Europa o charakterze socjalnym: w oparciu o trwały wzrost gospodarczy - wspiera postęp gospodarczy i społeczny, a także spójność i konwergencję, a jednocześnie podtrzymuje integralność rynku wewnętrznego; Unia uwzględniająca różnorodność systemów krajowych i kluczową rolę partnerów społecznych; Unia, która promuje równość kobiet i mężczyzn, a także prawa i równe możliwości dla wszystkich; Unia, która zwalcza bezrobocie, dyskryminację, wykluczenie społeczne i ubóstwo; Unia, w której młodzi ludzie mają dostęp do kształcenia i szkolenia najwyższej jakości i mogą uczyć się i znajdować zatrudnienie na całym kontynencie; Unia, która chroni nasze dziedzictwo kulturowe i promuje różnorodność kulturową.

4.Europa o silniejszej pozycji na arenie światowej: Unia nadal rozwijająca istniejące partnerstwa, budująca nowe oraz promująca stabilność i dobrobyt w swoim najbliższym wschodnim i południowym sąsiedztwie, ale także na Bliskim Wschodzie, w całej Afryce i w wymiarze globalnym; Unia gotowa wziąć na siebie więcej obowiązków i wspierać tworzenie bardziej konkurencyjnego i zintegrowanego przemysłu obronnego; Unia zdecydowana zwiększać swoje wspólne bezpieczeństwo i wzmacniać obronność, również we współpracy i na zasadzie komplementarności z Organizacją Traktatu Północnoatlantyckiego, z uwzględnieniem uwarunkowań krajowych i zobowiązań prawnych; Unia aktywnie działająca w Organizacji Narodów Zjednoczonych i opowiadająca się za systemem wielostronnym opartym na zasadach, dumna ze swoich wartości i troszcząca się o swoich obywateli, propagująca wolny i sprawiedliwy handel oraz pozytywną globalną politykę w dziedzinie klimatu

Filary Unii

• I Filar - obejmuje problematykę ekonomiczną objętą Traktatami o Europejskiej Wspólnocie Wegla i Stali, Wspólnocie Europejskiej i Euroatomie. Ponadto obejmuje takie dziedziny jak: unia gospodarcza, i walutowa, obywatelstwo Unii, edukacja i kultura, ochrona konsumenta, ochrona zdrowia.
• II Filar - dotyczy polityki zagranicznej i polityki bezpieczeństwa
• III Filar - sprawy wewnętrzne i wymiar sprawiedliwości

System Instytucjonalny Unii Euopejskiej

System instytucjonalny Unii Europejskiej tworzą instytucje polityczne:

• Rada Europejska
• Parlament Unii Europejskiej
• Rada Unii Europejskiej
• Komisja Europejska

Instytucje sądowe i kontrolne:

• Trybunał Sprawiedliwości
• Trybunał Obrachunkowy
• Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich

Instytucje gospodarcze i finansowe

• Europejski Bank Centralny
• Europejski Bank Inwestycyjny

Unia Europejska — artykuły polecane

NAFTA — Wspólnoty europejskie — Unia — Traktat z Maastricht — Traktat Rzymski — GATT — G-7 — Europejska Wspólnota Gospodarcza — Cefta

Bibliografia

• Bobińska J. (2016), Próba oceny skutków wyjścia Wielkiej Brytanii z Unii Europejskiej, Olsztyn
• Kawecka-Wyrzykowska E., Synowiec E. (1996), Unia Europejska, Integracja Polski z Unią Europejską, Redakcja Naukowa i Koordynacyjna, Warszawa
• Wojnowski J. (2004), Wielka Encyklopedia PWN, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Zombirt J. (2011), Mechanizmy Rynku Wewnętrznego Unii Europejskiej, Difin, Warszawa

Autor: Piotr Tabak, Patryk Grabiński