Technika delficka

Technika delficka
Polecane artykuły
Pytanie badawcze Wywiad Badanie pilotażowe Case study Badania jakościowe Socjometria Badanie metodą Delphi Problem badawczy Techniki badawcze

Technika delficka zwana także metodą ekspertów zaliczana jest do metod heurystycznych. Została opracowana przez Helmera wraz z jego współpracownikami. Metodę delficką wykorzystuje się do złożonych problemów, których pomiar ilościowy jest trudny i niemożliwy. Mogą one dotyczyć problemów przyrodniczych, technicznych społecznych lub ekonomicznych. Dzięki tej metodzie możemy prognozować przyszłe zjawiska. W metodzie tej wykorzystuje się formę pośrednią wyrażania opinii przez ekspertów. Eksperci mają za zadanie odpowiadanie na pytania, które są zawarte w specjalnych kwestionariuszach, które zawierają omawiany problem. Jedną z zasad doboru ekspertów jest ich różnorodność pod względem wykształcenia i praktyki zawodowej, są oni z różnych dziedzin wiedzy i specjalności naukowych. Pod uwagę bierze się cechy osobowości takie jak: zdolność do konfrontacji z poglądami innych i samodzielność myślenia.

Kwestionariusze są kierowane do specjalistów, którzy wyrażają opinię na temat problemu i odpowiadają pisemnie na pytania dodatkowe. Dzięki udzielonym odpowiedziom następuje kolejny etap, czyli sprecyzowanie problemu i sposobu jego rozwiązania. Wyniki są następnie przedstawiane ekspertom razem z listą anonimowych uwag i uzasadnieniem propozycji. Eksperci rozważają problem jeszcze w czterech rundach, podczas których dochodzą wspólnie do propozycji rozwiązania problemu.

Metoda delficka wykorzystuje techniki analityczne o charakterze statycznym. Omawiana metoda jest wykorzystywana do rozwiązywania problemów techniczno-organizacyjnych. Np.: rozmieszczenie sieci handlowych.

Istota postępowania w metodzie delfickiej

1. Stawianie ekspertom pytań przez kierownika badań.
2. Oddziaływanie ekspertów na siebie w toku badania (interakcje między sobą).
3. Podanie ekspertom wyników z poprzedniego podejścia (badania).
4. Przeplatanie się w badaniu pytań i informowania ekspertów dzięki czemu mogą oni weryfikować swoje poprzednie opinie.
5. Uzyskanie wyników badań w toku procesu badawczego.

Kierownik lub organizator badania to osoba, która jest animatorem badania, stawia pytania ekspertom i kieruje ich dyskusją. Odpowiada on także za przestrzeganie procedur badania. Dodatkowo występuje także zespół osób, który wspomaga kierownika w przebiegu badania.

Zalety techniki delfickiej

Technika delficka, znana również jako metoda Delphi, jest narzędziem, które ma wiele zalet. Poniżej przedstawiamy najważniejsze z nich:

• Obiektywność. Jedną z głównych zalet techniki delfickiej jest jej obiektywność. W przeciwieństwie do tradycyjnych metod podejmowania decyzji, w których dominuje opinia lidera lub grupy decyzyjnej, technika delficka opiera się na zbieraniu informacji i opinii od wielu ekspertów. Dzięki temu proces podejmowania decyzji jest bardziej obiektywny i oparty na rzetelnych danych.
• Redukcja wpływu dominujących osobowości. W tradycyjnych metodach grupowych często zdarza się, że dominująca osobowość lub grupa osób o silnym wpływie determinuje ostateczne decyzje. Technika delficka minimalizuje ten problem poprzez anonimowość ekspertów. Każdy uczestnik ma równe szanse wyrażenia swojej opinii, co prowadzi do większej równowagi i uniknięcia dominacji jednostek.
• Eksperckość. Technika delficka opiera się na zbieraniu opinii od ekspertów z różnych dziedzin. Dzięki temu decyzje podejmowane przy użyciu tej metody są lepiej przemyślane i oparte na wiedzy specjalistów. Wieloaspektowe spojrzenie na problem pozwala uwzględnić różne czynniki i perspektywy, co prowadzi do bardziej kompleksowego podejścia do decyzji.
• Eliminacja presji społecznej. Często w grupach decyzyjnych występuje presja społeczna, która może wpływać na wybory i decyzje podejmowane przez uczestników. Technika delficka eliminuje tę presję poprzez anonimowość uczestników. Każdy ekspert wyraża swoją opinię niezależnie od innych, co pozwala uniknąć wpływu grupowego myślenia i zachowań.

Wady techniki delfickiej

Mimo licznych zalet, technika delficka ma również pewne wady, które warto wziąć pod uwagę:

• Czasochłonność. Jedną z głównych wad techniki delfickiej jest czasochłonność procesu. Zbieranie opinii od wielu ekspertów, analiza danych i wypracowanie ostatecznej decyzji może wymagać dużo czasu. W przypadku pilnych decyzji, technika delficka może być nieodpowiednia, gdyż proces może być zbyt długi i opóźnić podjęcie decyzji.
• Trudność w ustaleniu konsensusu. Technika delficka opiera się na konsensusie ekspertów. Jednakże, osiągnięcie pełnego konsensusu może być trudne, zwłaszcza gdy eksperci mają odmienne opinie lub priorytety. Może to prowadzić do trudności w osiągnięciu ostatecznej decyzji, a proces może stać się zbyt skomplikowany i nieefektywny.
• Możliwość ograniczonego ujęcia tematu. Technika delficka polega na zbieraniu opinii od ekspertów z różnych dziedzin. Jednakże, w niektórych przypadkach może to prowadzić do ograniczenia perspektywy i uwzględnienia tylko niektórych aspektów problemu. Jeśli niezbędna jest wiedza specjalistyczna z danej dziedziny, technika delficka może nie dostarczyć pełnego obrazu i wynikające stąd decyzje mogą być niekompletne.

Etapy postępowania w metodzie delfickiej

1. Zdefiniowanie problemu - prowadzący badanie ze swoim zespołem formułuje pytania do ekspertów, ważne aby były one jednoznaczne i wnikliwe.
2. Odpowiedzi ekspertów - eksperci odpowiadają na pytania z podaniem argumentacji.
3. Przedstawienie ekspertom zbiorczych zestawień odpowiedzi z argumentami bez ujawnienia autorów.
4. Ponowne przekazanie tych samych pytań ekspertom i ponowne odpowiedzi na nie (potwierdzenie lub skorygowanie swojej odpowiedzi).
5. Odpowiedzi ekspertów, mając na uwadze wypowiedź innych ekspertów.
6. Przedstawienie ekspertom odpowiedzi i ponowne odpowiadanie na te same pytania.
7. Jeżeli jest zgodność poglądów to prezentacja wyników.

Praktyczne aspekty techniki delfickiej

Wybór ekspertów

W technice delfickiej kluczowym elementem jest selekcja odpowiednich ekspertów, którzy będą uczestniczyć w procesie badawczym. Wybór ekspertów powinien być przemyślany i oparty na solidnych kryteriach.

Pierwszym krokiem jest identyfikacja ekspertów, którzy posiadają wiedzę i doświadczenie w danej dziedzinie. Mogą to być naukowcy, praktycy, eksperci branżowi lub osoby z bogatym doświadczeniem zawodowym. Ważne jest, aby ekspert miał odpowiednią wiedzę i umiejętności, które są istotne dla tematu badania.

Następnym krokiem jest ocena kompetencji ekspertów. Można to zrobić na podstawie ich osiągnięć naukowych, publikacji, doświadczenia zawodowego, udziału w projektach badawczych oraz rekomendacji innych ekspertów. Warto również zwrócić uwagę na ich umiejętności interpersonalne i zdolności do pracy w grupie, ponieważ technika delficka polega na współpracy i wymianie poglądów między ekspertami.

Ostateczny wybór ekspertów powinien być dokonany w sposób obiektywny i oparty na kryteriach, które są zgodne z celami badania. Ważne jest, aby zapewnić różnorodność perspektyw i poglądów, aby uzyskać jak najbardziej kompleksową analizę tematu.

Procedury badania

Po wyborze odpowiednich ekspertów, kolejnym krokiem w technice delfickiej jest przeprowadzenie procedur badawczych. Proces ten obejmuje kilka etapów, które mają na celu zdobycie jak największej ilości informacji i opinii od ekspertów.

Pierwszym etapem jest zaprezentowanie ekspertom pytania badawczego lub problemu, który ma zostać rozwiązany. Pytanie powinno być jasne, precyzyjne i związane z tematem badania. Ważne jest, aby ekspertom dać wystarczająco dużo czasu na zapoznanie się z pytaniem i przemyślenie swojej odpowiedzi.

Kolejnym etapem jest przeprowadzenie rundy konsultacji. Podczas tej rundy ekspertom przekazuje się pytanie badawcze, a oni sami starają się odpowiedzieć na nie w sposób niezależny. Mogą to zrobić poprzez pisanie lub dyskusję w grupie. Celem tej rundy jest zebranie różnorodnych opinii i perspektyw na temat badanego zagadnienia.

Po zakończeniu rundy konsultacji, należy przeprowadzić proces konfrontacji. Podczas tego procesu ekspertom przedstawia się zebrane odpowiedzi i prosi się ich o ocenę innych odpowiedzi oraz przedstawienie swojego stanowiska wobec nich. W ten sposób można identyfikować zbieżności i różnice w opinii ekspertów.

Analiza statystyczna wyników

Po przeprowadzeniu rundy konsultacji i procesu konfrontacji, następnym krokiem jest analiza statystyczna zebranych danych. Analiza ta ma na celu identyfikację dominujących poglądów, tendencji i zbieżności w odpowiedziach ekspertów.

W analizie statystycznej można wykorzystać różne metody, takie jak analiza zawartości, analiza korelacji czy analiza czynnikowa. Ważne jest, aby wybrać odpowiednią metodę analizy, która najlepiej odpowiada na pytanie badawcze i charakter danych.

Analiza statystyczna może pomóc w identyfikacji konsensusu między ekspertami oraz wskazać na obszary, w których istnieją różnice i kontrowersje. Warto również zwrócić uwagę na wartość odchylenia standardowego, która może wskazywać na stopień zgodności lub rozbieżności w odpowiedziach.

Bibliografia

• Ernest Knosala, Zarys teorii decyzji w nauce administracji, Wolters Kluwer Polska, Warszawa 2011
• Halina Piekarz, wykłady z zarządzania strategicznego, 2005r., Kraków
• Maciej Górski, Dariusz Skorupka, (2011) Wybrane metody identyfikacji czynników ryzyka na tle cyklu życia projektu i budowlanego procesu inwestycyjnego, Zeszyty Naukowe WSOWL, nr 4, s. 318
• Martyniak Z. (1997), Wstęp do inwentyki, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Krakowie, Kraków
• Matejun M. (2012), Metoda delficka w naukach o zarządzaniu, Oficyna Wydawnicza SGH, Warszawa
• Praca zbiorowa, Pamięć przyszłości - Analiza ryzyka dla zarządzania kryzysowego, Wydawnictwo CNBOP-PIB, Józefów 2015, s. 172-173
• Stanisław Sudoł (2016) Delficka metoda badawcza w:Zarządzanie. Teoria i praktyka s. 69-74
• Z. Chyba, (2016) Porównanie wybranych metod oceny i selekcji technologii w: Zeszyty Naukowe. Organizacja i Zarządzanie s. 73-84

Autor: Barbara Krawczyk, Paulina Habrzyk