Typizacja

Typizacja (gr. typos - wzorzec, odbicie) jest jedną z podstawowych metod normalizacji. Polega na przeprowadzeniu wyboru z istniejącej lub zamierzonej rozmaitości, do ilości rozwiązań wystarczających w danych warunkach i w danym okresie czasu. Metoda ta określana jest również jako klasyfikacja według typu. Jej celem jest dokonanie ujednolicenia poprzez przyporządkowanie do typu. Na podstawie właściwych kryteriów oraz celowości wyboru, selekcja ta prowadzi zawsze do zmniejszenia liczby rozwiązań. Typizacja znajduje zastosowanie w rozwiązaniach spełniających te same lub podobne funkcje. Jest narzędziem służącym do ograniczenia różnorodności.

Mniejsza liczba upowszechnionych wariantów, sprzyja obniżeniu kosztów. Najczęściej takie skutki typizacji oczekiwane są w procesach związanych z produkcją. Ograniczenie rozmaitości wystąpienia rozwiązań sprzyja przede wszystkim obniżeniu kosztów ogólnych, ale również wspomaga sterowanie procesami, zapewnia łatwiejsze nadzorowanie systemów (w tym systemu zarządzania jakością), ogranicza czas niezbędny do realizacji prac przygotowawczych oraz projektowych.

Rys. 1. Przykład typizacji

Typizacja w praktyce

Na podstawie procesów technologicznych:

• W pierwszej kolejności konieczne jest podzielenie części maszyn, na typy podobne do siebie technologicznie, aby można było dla każdego typu, zbioru opracować proces technologiczny
• Następnie wszystkie części z jednej grupy, mogą być obrabiane w podobny sposób np. te same narzędzia, metody, ustawienia

Zalety typizacji

• ujednolicenie procesów produkcji dla podobnych części
• wyrównanie czasu potrzebnego na produkcje części podobnych
• skrócenie czasu produkcji
• możliwość porównania pomiędzy zakładami, poziomu wykorzystania technologii
• podstawy do doskonalenia procesu

Typizacja w innych dziedzinach

Typizacja w sztuce

• W Średniowieczu - występowała w postaci przyjętych wzorów, technik, które się sprawdzały, więc je wykorzystywano
• Popularna w sztuce realizmu socjalistycznego - występowała w postaci, zbioru cech charakteru które przypisywano całym grupą

Typizacja w socjologii

W socjologii typizacja to w pewnym sensie rzeczywistość, postrzegana poprzez wiedzę jako porządek. Typizujemy przedmioty, zwierzęta, doświadczenia, ludzi z którymi się spotykamy w życiu codziennym w grupy, co zapewnia to ład społeczny Ponad to system typizacji znaków, gestów wykorzystywany jest do interpretacji zachowań

Typizacja a innowacje

Typizacja, która polega na uporządkowaniu i standaryzacji procesów czy rozwiązań, często bywa postrzegana jako czynnik ograniczający innowacje. Jednak, paradoksalnie, istnieją również przypadki, gdzie typizacja staje się narzędziem do przyspieszenia procesu innowacyjnego. Jak to możliwe?

W branży motoryzacyjnej, standardy dotyczące części samochodowych umożliwiają producentom szybsze wdrażanie nowych rozwiązań i technologii. Standaryzacja tych elementów pozwala na skoncentrowanie się na innowacjach w innych obszarach pojazdów, takich jak zaawansowane systemy bezpieczeństwa czy ekologiczne rozwiązania napędowe. To doskonały przykład, jak typizacja może wspierać innowacje.

W branży farmaceutycznej, typizacja procesów produkcyjnych skraca czas wprowadzenia nowych leków na rynek. Dzięki standaryzacji, firmy farmaceutyczne mogą efektywniej i bezpieczniej produkować leki, co ma ogromne znaczenie, zwłaszcza w kontekście pandemii i nagłych potrzeb medycznych.

W rzeczywistości każda branża, w której innowacje odgrywają kluczową rolę, może wykorzystać typizację jako narzędzie wspierające proces innowacyjny. Standaryzacja pewnych elementów lub procesów pozwala na skoncentrowanie zasobów i uwagi na bardziej kreatywnych obszarach.

Istnieją również potencjalne ograniczenia typizacji. W organizacjach, gdzie typizacja jest zbyt silna, może pojawić się ryzyko utraty elastyczności i zdolności do szybkiego reagowania na zmiany. Dlatego tak istotne jest znalezienie właściwej równowagi między kontrolą a innowacjami.

Równowaga ta może wymagać opracowania strategii zarządzania, które umożliwią organizacjom jednoczesne dążenie do standaryzacji i innowacji. Nie chodzi o to, aby całkowicie rezygnować z typizacji, ale o to, aby używać jej mądrze, jako narzędzia, które wspiera innowacje, a nie je hamuje.

Typizacja i innowacje mogą istnieć obok siebie i wzajemnie się uzupełniać. To wyważone podejście może być receptą na sukces, pomagając organizacjom osiągnąć kontrolę nad swoimi procesami, jednocześnie pozostając otwartymi na tworzenie czegoś zupełnie nowego. Innowacje rodzą się często w miejscach, gdzie już istnieje pewne porządkowanie.

Ograniczenia i wyzwania typizacji

Problemy z wdrożeniem typizacji mogą obejmować m.in.:

• Opór Pracowników: Jednym z najważniejszych wyzwań związanych z typizacją jest opór pracowników. Często pracownicy obawiają się, że wprowadzenie standardów i procedur może ograniczyć ich swobodę działania. Aby przekonać zespół do korzyści wynikających z typizacji, konieczne jest odpowiednie zaangażowanie i komunikacja. Pracownicy muszą zrozumieć, że typizacja nie ma na celu ograniczenia ich kreatywności, ale usprawnienia procesów i ułatwienia pracy.
• Dostosowanie Procesów: Implementacja typizacji często wiąże się z koniecznością dostosowania istniejących procesów. To może być trudne, ponieważ wymaga zmiany nawyków i przyzwyczajeń pracowników. Wprowadzenie standardów i procedur może wymagać pewnej reedukacji i dostosowania do nowego sposobu działania. Ważne jest, aby organizacja dostarczyła odpowiedniego wsparcia i szkoleń, aby ułatwić ten proces.
• Utrata Elastyczności: Typizacja, choć może przynieść wiele korzyści, może prowadzić do utraty elastyczności w organizacji. Kiedy wszystko jest zbyt mocno zdefiniowane i skodyfikowane, trudno jest reagować na zmiany i nowe wyzwania. Dlatego istotne jest znalezienie właściwej równowagi między typizacją a elastycznością. Może to oznaczać zachowanie pewnych obszarów organizacji, które pozostawiają przestrzeń na eksperymenty i innowacje.

Aby skutecznie radzić sobie z wyzwaniami związanymi z typizacją, warto opracować odpowiednie strategie zarządzania. Komunikacja jest kluczowa - pracownicy muszą być informowani o celach i korzyściach typizacji. Zaangażowanie pracowników w proces podejmowania decyzji i tworzenia standardów może również zwiększyć akceptację.

Korzyści z sukcesu implementacji typizacji są liczne. Obejmują one oszczędność czasu i zasobów, większą spójność w realizacji projektów, łatwiejsze monitorowanie postępów oraz poprawę jakości usług i produktów. Dlatego warto podjąć wysiłki w celu efektywnego zarządzania procesem implementacji typizacji.

Typizacja — artykuły polecane

Algorytm genetyczny — Projektowanie eksperymentów — 7 narzędzi TQC — Drzewo decyzyjne — Analiza morfologiczna — Technologia grupowa — Metoda Taguchi — Koncepcja systemu idealnego G. Nadlera — Inżynieria odwrotna

Bibliografia

• Feld M. (2009), Podstawy projektowania procesów technologicznych typowych części maszyn. Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, Warszawa
• Fertsch M. (2007), Organizacja produkcji i logistyki w przemyśle samochodowym, Logistyka, nr 2
• Gajewski A. (2007), Wstęp do zarządzania jakością. Wydawnictwo Małopolskiej Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Tarnowie, Tarnów
• Kasperek A. (1999), Perspektywa fenomenologiczna w filozofii, Pisma Humanistyczne 1
• Kowalczyk Z., Zabielski J. (2005), Kosztorysowanie i normowanie w budownictwie, WSIP, Warszawa
• Łunarski J. (2012), Zarządzanie jakością. Standardy i zasady, Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, Warszawa
• Polski Komitet Normalizacyjny (2009), PN-EN 45020:2009, Normalizacja i dziedziny związane - Terminologia ogólna, Polski Komitet Normalizacyjny, Warszawa
• Skubiszewski P. (1973), Badania nad sztuką średniowieczną
• Solta V. (2016), O niektórych zagadnieniach realizmu socjalistycznego w sztuce, Pismo Naukowo-Artystyczne ASP we Wrocławiu, Wrocław
• Stachak S. (2006), Podstawy metodologii nauk ekonomicznych, Książka i Wiedza, Warszawa

Autor: Marek Pochrzęst, Sylwia Tokarz