Obligacje komunalne

Obligacje komunalne są uważane za bezpieczne papiery wartościowe między innymi dlatego, że Jednostkę Samorządu Terytorialnego charakteryzuje przejrzyste i jawne gospodarowanie zasobami (np. finansowymi), nie może ona zbankrutować, a jej aktywa trwałe są solidnym zabezpieczeniem dla obligatariusza. W Polsce do emisji obligacji komunalnych uprawione są: gminy, powiaty, województwa, związki tych jednostek samorządu terytorialnego, a także m.st. Warszawa (M. Jastrzębska 2012, s. 224).

Zgodnie z ustawą o obligacjach obligacja jest papierem wartościowym emitowanym w serii, w którym emitent stwierdza, że jest dłużnikiem właściciela obligacji i zobowiązuje się do wykupu obligacji w przyszłości. Obligacja powinna zawierać między innymi cel emisji, a środki pozyskane z emisji muszą być wykorzystane zgodnie z jej treścią. Obok wyodrębnionego celu obligacja zawiera nazwę, wartość nominalną, numer kolejny oraz serię, datę, od której nalicza się odsetki oraz ich wysokość, warunki wykupu, miejsce i datę wystawienia (L. Patrzałek 2006, s. 254).

TL;DR

Obligacje komunalne to bezpieczne papiery wartościowe emitowane przez jednostki samorządu terytorialnego w celu pozyskania środków na inwestycje komunalne. Procedura emisji obligacji musi uwzględniać analizę ekonomiczną i formalnoprawną. Obligacje mają wiele funkcji, takich jak lokowanie środków, pożyczkowanie kapitału, przyciąganie inwestorów i promowanie rozwoju lokalnego. Emitenci mogą zabezpieczyć zobowiązania hipoteką, gwarancją lub poręczeniem. Obligacje komunalne mają wiele zalet, takich jak niższe oprocentowanie niż kredyt bankowy, możliwość ustalania warunków wykupu i oprocentowania, dodatkowe źródło finansowania inwestycji, promocja lokalnych inwestycji i możliwość prefinansowania projektów.

Zapisy ustawowe

Pomimo, że ustawodawca nie wyodrębnił wprost obligacji komunalnych jako osobną kategorię to w ustawie można wyodrębnić zapisy odnoszące się właśnie do obligacji komunalnych. Kryteria odnoszące się do obligacji komunalnych to (C. Kosikowski 2006, s. 299):

• emitentami są tutaj jednostki samorządu terytorialnego (jst) oraz ich związki
• podstawowym celem emisji jest pozyskanie środków pieniężnych na realizację inwestycji komunalnych
• emitenci muszą liczyć się z ograniczeniami wynikającymi zarówno z ustawy o obligacjach jak również z ustawy o finansach publicznych
• w procedurze emisji ważną rolę odgrywają regionalne izby obrachunkowe, które maja za zadanie badanie zgodności z prawem uchwał jst. w sprawie emisji obligacji. Dodatkowo badają zasady ich zbywania, nabywania oraz opiniują możliwość wykupu potencjalnej emisji.

Procedury emisji obligacji

Inicjatywę wypuszczenia obligacji powinny poprzedzać analiza ekonomiczna oraz analiza formalnoprawna. Emisja powinna, bowiem uwzględniać istniejące potrzeby i dokładnie określać przedsięwzięcie, które może być sfinansowane z obligacji, koszty obsługi tego długu, a także sytuację ekonomiczną na rynku oraz możliwe zainteresowanie wśród ewentualnych nabywców. W przypadku pozytywnej oceny przeprowadzonej analizy organ samorządowy w formie uchwały podejmuje decyzje o emisji obligacji komunalnych. Uchwała ta powinna wskazywać także źródła dochodów, potrzebne to sfinansowania zobowiązań wynikających z emisji (C. Kosikowski 2006, s. 299-300).

Rodzaje zabezpieczeń

Dopuszcza się całkowite zabezpieczenie, niezabezpieczeni lub częściowe zabezpieczenie zobowiązań. Zabezpieczenie wierzytelności może polegać na ustaleniu hipoteki, udzieleniu gwarancji przez NBP lub poręczeniu prze inne jst (C. Kosikowski 2006, s. 301). Emisja obligacji może nastąpić poprzez (C. Kosikowski 2006, s. 301):

• ofertę publiczną
• ofertę skierowaną do indywidualnych adresatów jednak nie więcej niż do 100 podmiotów.

Funkcje obligacji komunalnych

Do podstawowych funkcji obligacji komunalnych zaliczamy (M. Jastrzębska 2012, s. 224-225):

• funkcję lokacyjną- obligacje umożliwiają obligatariuszowi lokowanie wolnych środków finansowych,
• funkcję pożyczkową- poprzez emisję tych papierów wartościowych podmiot uzyskuje kapitał niezbędny do finansowania określonych przedsięwzięć,
• funkcję przyciągania kapitału - emisja obligacji komunalnych pociąga za sobą kolejne inwestycje, zachęca inwestorów, przedsiębiorców do lokowania funduszy sprzyjających rozwojowi jednostek samorządu terytorialnego,
• funkcję promocyjną- emisja obligacji komunalnych zapewnia zainteresowanie opinii publicznej jednostką samorządu terytorialnego, oraz przyczynia się do postrzegania jej jako podmiotu atrakcyjnego dla przedsiębiorców wspierających innowacyjne przedsięwzięcia,
• funkcję rozwojową- emisja obligacji komunalnych i pozyskany w jej wyniku kapitał służą rozwojowi infrastruktury lokalnej,
• funkcję preferencyjną- JST może regulować swoje zobowiązania wobec obligatariuszy poprzez świadczenia niepieniężne obejmujące na przykład zwolnienia podatkowe, czy zapewnienie szczególnych warunków udziału w lokalnych inicjatywach, projektach,
• funkcję prywatyzacyjną- dzięki emisji tych papierów wartościowych możliwa jest sprawna prywatyzacja mienia samorządowego.

Zalety obligacji komunalnych

Aspekty przemawiające za emisją obligacji komunalnych przez Jednostki Samorządu Terytorialnego (T. Wołowiec 2011, s. 29-30), (M. Kroczek 2012, s. 122-123):

• w porównaniu z kredytem udzielanym przez bank oprocentowanie pozyskanych środków jest niższe, ponadto zazwyczaj emitent jest zobligowany do zapłaty odsetek raz do roku, nie tak jak w przypadku tradycyjnego kredytu bankowego co miesiąc,
• warunki wykupu obligacji, jak również oprocentowanie mogą być ustalane samodzielnie przez JST,
• obligacja może być dodatkowym źródłem funduszy niezbędnych do finansowania inwestycji, których koszty nie mogą być pokryte całkowicie środkami budżetowymi albo pochodzącymi z kredytów preferencyjnych,
• emisja tego rodzaju papierów wartościowych przyczynia się do rozwoju lokalnych inwestycji wspieranych przez mieszkańców, którzy będą ich beneficjentami,
• w związku z tym, że JST jest jednym z najbezpieczniejszych emitentów obligacji, może ustalać stosunkowo niskie oprocentowanie oraz oferować nabywcom świadczenia dodatkowe, np. ulgi w opłatach lokalnych,
• brak obowiązku zapłaty podatku dochodowego przez JST z tytułu emisji obligacji,
• JST jako emitent papierów wartościowych może określić okres zapadalności obligacji,
• szybki sposób na pozyskanie funduszy bez obowiązku postępowania zgodnie z ustawą Prawo zamówień publicznych,
• JST w oczekiwaniu na fundusze z UE mogą prefinansować inwestycje pieniędzmi uzyskanymi poprzez emisję obligacji komunalnych,
• promocja Jednostek Samorządu Terytorialnego poprzez aktywne pozyskiwanie funduszy służących finansowaniu inwestycji wspomagających rozwój regionalny.

Obligacje komunalne — artykuły polecane

Wydatki budżetu jednostki samorządu terytorialnego — Obligacje — Sekurytyzacja — Rolowanie — Budżet — Obligacje dochodowe — Bony skarbowe — Kredyt konsorcjalny — Emisja obligacji

Bibliografia

• Jastrzębska M. (2012). Finanse jednostek samorządu terytorialnego, Wolters Kluwer, Warszawa
• Kosikowski C. (red.) (2006). Finanse samorządowe, Dom Wydawniczy ABC, Łódź
• Kroczek M. (2012). Obligacje komunalne w kontekście konsolidacji terytorialnej samorządów, "Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego", nr 727
• Patrzałek L. (red.) (2006). Podsektor samorządowy w sektorze finansów publicznych w warunkach akcesji Polski do Unii Europejskiej, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Bankowej w Poznaniu, Poznań-Wrocław
• Wołowiec T. (2011), Wiedza finansowa jako endogeniczne źródło potencjału JST, Wiedza finansowa w praktyce działalności jednostek samorządu terytorialnego, vol. 1, nr 2

Autor: Tomasz Cygan, Kamila Żurek