Materiał

Materiał
Polecane artykuły
Wyrób gotowy Metoda ceny przeciętnej Koszt wytworzenia produktu Wycena środków trwałych Materiały Wycena składników bilansu Rachunek zysków i strat Aktywa obrotowe Środki trwałe

Materiał – w bilansie jednostki gospodarczej element składowy zapasów w aktywach obrotowych, obok wyrobów gotowych, produkcji w toku, towarów.

"Materiały to zapasy, które zostaną wykorzystane w procesie produkcji.”

Podstawowym podziałem materiałów jest następujący podział na:

1. "materiały podstawowe,
2. materiały pomocnicze,
3. paliwo,
4. części zapasowe maszyn i urządzeń,
5. opakowania,
6. odpadki.”

Materiały podstawowe

Składniki majątku, które są przeznaczone bezpośrednio do produkcji, gdzie przetwarzane są na wyroby gotowe. W procesie produkcyjnym materiały takie albo są przetwarzane i w ten sposób przekazują swoje właściwości wyrobom gotowym albo stanowią części składowe tych wyrobów gotowych. Do tej kategorii materiałów można też zaliczyć opakowania które są niezbędne do ich przechowywania, np. butelki do mleka. Materiały podstawowe możemy podzielić na surowce i na półfabrykaty (wyroby gotowe uzyskane z obcej produkcji).

Materiały pomocnicze

Składniki majątku obrotowego, które mają za zadanie usprawnienie procesu produkcji wyrobów gotowych przez konserwację urządzeń i maszyn czy też utrzymania czystości; mają na celu nadanie wyrobom określonych cech (koloru, zapachu itp.).

Paliwo

Materiały zużywane w celach technologicznych, czyli np. paliwo do maszyn produkcyjnych, a także w celach energetycznych, czyli np. do ogrzania hali produkcyjnej.

Części zapasowe maszyn i urządzeń

Materiały służące do wymiany części składowych środków trwałych podczas ich remontu.

Opakowania

Materiały służące zabezpieczeniu wyrobów (np. kartony, folie, papier, skrzynki itp.)

Odpadki

Materiały odzyskane z procesu produkcyjnego, które są sprzedawane albo poddawane produkcji ubocznej.

TL;DR

Materiały to zapasy wykorzystywane w procesie produkcji. Podzielone są na materiały podstawowe, pomocnicze, paliwo, części zapasowe, opakowania i odpadki. Wycena materiałów może być oparta na cenach zakupu, nabycia lub stałych cenach ewidencyjnych. Dokumenty związane z obrotem materiałowym to m.in. faktury zakupu i dowody przyjęcia lub zwrotu materiałów. Ewidencja zakupu materiałów wymaga uwzględnienia konta "Rozliczenie zakupu". Wycena rozchodu materiałów może być dokonana według różnych metod, takich jak FIFO, LIFO czy stosowanie stałej ceny ewidencyjnej.

Wycena materiałów

Operacje gospodarcze związane z ruchem materiałów w jednostce gospodarczej należy odpowiednio wycenić. "Do tej wyceny stosuje się:

• ceny rzeczywiste zakupu lub
• ceny rzeczywiste nabycia,
• stałe ceny ewidencyjne.”

Dodatkowo ceny ewidencyjne materiałów możemy podzielić na:

• zmienne – do których należy zaliczyć ceny rzeczywiste zakupu oraz ceny rzeczywiste nabycia
• stałe

Cena zakupu a cena nabycia materiałów i stała cena ewidencyjna

• Cena zakupu – na ogół jest to cena wynikająca z faktury zakupu materiałów, pomniejszona o podatek od towarów i usług oraz podatek akcyzowy, uwzględniająca rabaty, upusty itp. W przypadku importu materiałów cena ta jest dodatkowo zwiększona o opłaty publicznoprawne.
• Cena nabycia – cena zakupu materiałów zwiększona o koszty powstałe bezpośrednio przy zakupie tych materiałów, np. koszty transportu.

A więc CENA ZAKUPU + KOSZTY ZAKUPU = CENA NABYCIA.

• Stała cena ewidencyjna – cena, która przez dany okres sprawozdawczy (miesiąc, rok itp.) nie ulega zmianie.

Dokumenty związane z obrotem materiałowym

1. ”Faktura (rachunek) dostawcy za zakupione materiały (Fa),
2. różne rachunki (faktury) związane z kosztami zakupu (transport, wyładowanie, ubezpieczenie itp.),
3. dowód przyjęcia materiałów z zewnątrz (Pz),
4. dowód zwrotu zewnętrznego materiałów (Wz),
5. dowód pobrania materiałów z magazynu w związku z działalnością gospodarczą przedsiębiorstwa (Rw),
6. dowód zwrotu wewnętrznego materiału, tak zwany zwrot wewnętrzny.”

Ewidencja zakupu materiałów

Operacja gospodarcza związana z zakupem materiałów powoduje zwiększenie konta "Materiały”, oraz zwiększenie zobowiązań wobec dostawcy, a więc konto "Rozrachunki z dostawcami”. pomimo że ujęcie tej operacji wydaje się logiczne, należy zauważyć, że może zaistnieć sytuacja, gdzie jednostka gospodarcza otrzyma fakturę zakupu, jednak nie otrzymała w tym samym czasie materiałów, albo najpierw otrzymała materiały, jednak nie wystawiono jeszcze faktury zakupu. Właśnie z takiego powodu powstało konto "Rozliczenie zakupu”. Jeśli otrzymamy w danym dniu tylko fakturę, księgujemy jej wartość netto po stronie Wn konta "Rozliczenie zakupu”, wartość podatku VAT na konto "Rozrachunki z tyt. Podatku VAT” i wartość brutto po stronie Ct konta "Rozrachunki z dostawcami”. Po otrzymaniu materiałów przeksięgowujemy ich wartość z konta "Rozliczenie zakupu” na konto "Materiały”.

Natomiast jeśli otrzymamy w jednym dniu tylko materiały, księgujemy to zdarzenie gospodarcze po stronie Ct konta "Rozliczenie zakupu” i Po stronie Wn "Materiały”. Po uzyskaniu faktury, należy przeksięgować wartość materiałów z konta "Rozliczenie zakupu” z uwzględnieniem podatku VAT na koncie "Rozrachunki z tyt. podatku VAT” na konto "Rozrachunki z dostawcami”. Dodatkowo, kiedy na fakturze zostaną uwzględnione koszty zakupu (np. transport) należy je umieścić na kontach kosztów, np. układu rodzajowego.

"Jeśli w końcu miesiąca zostaną stwierdzone faktury nie mające pokrycia w dostawach, to objęte nimi dostawy określa się mianem materiałów (towarów) w drodze. W razie odwrotnej sytuacji występują dostawy nie fakturowane, stanowiące równowartość dostaw przyjętych na podstawie dowodu Pz, na które do końca miesiąca nie otrzymano faktury dostawcy.”

Wycena rozchodu materiałów

To, jaką cenę należy przyjąć przy wycenie rozchodu materiałów, zależy od tego, jaka cena ewidencyjna została przyjęta przez przedsiębiorstwo. Jeżeli ceną ewidencyjną jednostki gospodarczej jest rzeczywista cena ewidencyjna, można zastosować takie metody jak:

• według cen przeciętnych,
• FIFO "pierwsze weszło – pierwsze wyszło”
• LIFO "ostanie weszło – pierwsze wyszło”

W sytuacji gdy przedsiębiorstwo przyjęło stałą cenę ewidencyjną dla przychodów i rozchodów materiałów, jest to dla nich korzystne, ponieważ jest to prostsza metoda ewidencji obrotu materiałowego. Łatwiej jest ustalić stan zapasów. To jednak nie zwalnia z obowiązku stosowania cen rzeczywistych przy rozliczaniu zużycia materiałów. W takim wypadku należy uwzględnić odchylenia od cen ewidencyjnych.

Bibliografia

• Matuszewicz J., Matuszewicz P. (2010), Rachunkowość od podstaw, Finans-Servis Zespół Doradców Finansowo-Księgowych, Warszawa
• Messner Z., (2003), Podstawy rachunkowości, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Katowicach, Katowice
• Patterson R., (2015), Kompendium terminów z zakresu rachunkowości po polsku i po angielsku, Stämpfli Polska Sp. z o.o., Warszawa
• Ustawa z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości. Dz.U. 1994 nr 121 poz. 591

Autor: Renata Łukasik

Treść tego artykułu została oparta na aktach prawnych. Zwróć uwagę, że niektóre akty prawne mogły ulec zmianie od czasu publikacji tego tekstu.