Polityka pieniężna

Polityka pieniężna
Polecane artykuły
Cele polityki pieniężnej Inflacja pełzająca System płynnego kursu walutowego Inflacja tłumiona Bank centralny Stopa referencyjna Agregaty pieniężne Megainflacja Efekt wypychania

Polityka pieniężna (monetarna) stanowi, obok polityki fiskalnej, zasadniczy filar makroekonomicznej polityki państwa (Włudyka, 2007).

W zamierzeniu oddziałuje na stopy procentowe i kursy walutowe, a bardziej ogólnie na warunki na rynkach finansowych i ich powiązania z gospodarką realną (Burda, Wypolsz, 2000).

Polityka monetarna wpływa na relacje między popytem na pieniądz, a podażą pieniądza. Szczególną rolę odgrywa stopa procentowa, która oddziałuje na podaż pieniądza, ta z kolei wpływa na procesy inflacyjne, decyzje podmiotów gospodarczych co do oszczędzania, koszt kredytu dla przedsiębiorców, itd. Rząd może oddziaływać na politykę monetarną w sposób pośredni np. przez poziom deficytu budżetowego, wielkość długu publicznego lub przez wielkość redystrybucji fiskalnej.

Zadania

Najważniejsze zadanie polityki pieniężnej dotyczy właściwego rozpoznania tzw. impulsów monetarnych, które pochodzą ze:

• sfery pieniężnej, czyli dotyczą zmian w napływie bądź odpływie kapitału, wzrostu inflacji, zagrożeń deflacyjnych, destabilizacji kursu walutowego
• sfery realnej, która obejmuje wzrost lub spadek bezrobocia, produkcji itp.
• zmian psychologicznych, wśród których można wymienić zmiany preferencji konsumpcyjnych czy oszczędnościowych, panikę związaną z groźbą kryzysu finansowego

Najtrudniejszym zadaniem polityki monetarnej jest natomiast ocena pod kątem jej skuteczności, czyli znalezienie odpowiedzi na pytanie w jakim stopniu narzędzia wykorzystywane przez bank centralny oddziałują nie tylko na inflację, ale na kształtowanie się realnych wielkości ekonomicznych (zatrudnienia, produkcji, eksportu).

Wykorzystanie

Polityka pieniężna jest realizowana przez bank centralny, a jej celem jest zapewnienie równowagi pieniężnej w gospodarce oraz zapobieganie i zwalczanie inflacji, co powinno prowadzić do długofalowego wzrostu gospodarczego. Wyróżnić można dwa, ogólnie panujące standardy polityki monetarnej:

• prymat antyinflacyjny, czyli dbałość o stabilny poziom cen poprzez kontrolę podaży pieniądza na rynku
• autonomiczny charakter instytucji sprawujących politykę pieniężną- niezależność banku centralnego od rządu, parlamentu i wszelkich grup interesów.

Działania, jakie podejmuje bank centralny mają na celu oddziaływanie na podaż pieniądza w gospodarce, a także kształtowanie się stóp procentowych stosowanych przez banki komercyjne. Poziom tych stóp procentowych powinien być spójny z realizacją celu antyinflacyjnego.

Rodzaje

Można wyróżnić dwa rodzaje polityki pieniężnej:

• Ekspansywna - jej celem jest zwiększenie podaży pieniądza. Realizowana jest przez obniżenie stóp procentowych: lombardowej i redyskontowej, zakup papierów wartościowych na otwartym rynku, obniżenie wskaźnika rezerw obowiązkowych. Prowadzi to do potanienia kredytu i zwiększenia akcji kredytowych przez banki komercyjne i wzrostu podaży pieniądza (Włudyka, 2007). Kiedy łatwiej jest zaciągnąć kredyt na potrzeby produkcyjne lub konsumpcyjne, ludzie wydają więcej pieniędzy i popyt wzrasta, co może prowadzić do wzrostu produkcji i spadku bezrobocia. Ekspansywnej polityce monetarnej towarzyszyć może jednak wzrost cen (Czarny, 1998).
• Restrykcyjna - realizowana jest poprzez podwyżkę stóp procentowych, podwyższenie wskaźnika rezerw obowiązkowych, sprzedaż lub emisję papierów wartościowych (Włudyka, 2007). Prowadzi to do obniżenia podaży pieniądza, spadku popytu oraz wzrostu bezrobocia, a także zahamowania inflacji (Czarny, 1998).

Cele strategiczne polityki pieniężnej

To cele ogólne odnoszące się do gospodarki jako całości. Zaliczamy do nich:

• utrzymanie stabilnego poziomu cen - podstawowy cel strategiczny polityki pieniężnej (jedno z najtrudniejszych zadań dla banku centralnego)
• ograniczenie bezrobocia
• równowagę gospodarki, wzrost gospodarczy
• walkę z inflacją czy deflacją

Wybór samego celu pozostaje w ścisłym związku z przyjętą koncepcją roli pieniądza oraz banku centralnego. Ogniwem pośrednim między zmianą podaży pieniądza a zmianą popytu globalnego jest stopa procentowa.

Cele pośrednie polityki pieniężnej

Są to cele, które są o wiele łatwiejsze do kontrolowania i korygowania przez bank centralny. Zaliczamy do nich:

• kształtowanie poziomu stóp procentowych - bank centralny wpływa na ogół stóp procentowych prowadząc operacje otwartego rynku, redyskontując weksle i udzielając kredytów pod zastaw płynnych papierów wartościowych
• oddziaływanie na wielkość podaży pieniądza- wybór tego celu pozostaje w ścisłym związku z narastaniem teorii monetarystycznej, ponieważ to właśnie monetaryści uważają, że stabilizacja podaży pieniądza oznacza stabilizację gospodarki zarówno od strony popytu globalnego, jak i podaży globalnej
• osiąganie planowanej wysokości Produktu Narodowego Brutto
• wpływanie na wielkość kredytów, które zostają udzielone gospodarstwom domowym czy przedsiębiorcom

Cele operacyjne polityki pieniężnej

Przestrzeganie reguł i zasad w czasie realizacji celów pośrednich wymaga od banku centralnego wypełnienia szczegółowych celów operacyjnych (Dach Z., Szopa B., Kraków, 2004, str. 89) Są to przede wszystkim:

• utrzymanie prawidłowego poziomu bazy monetarnej
• odpowiedni poziom podstawowej (referencyjnej) stopy procentowej

Bibliografia

• Burda M., Wypolsz Ch., (2000) Makroekonomia, podręcznik europejski, PWE, Warszawa
• Czarny B., (1998) Podstawy Ekonomii, PWE, Warszawa
• Dach Z., Szopa B., (2004) Podstawy Makroekonomii, Polskie Towarzystwo Ekonomiczne, Kraków
• Jaworski, W. L., (2015) Dylematy Rady Polityki Pieniężnej Finanse: czasopismo Komitetu Nauk o Finansach PAN, (1 (8)), 33-42
• Nasiłkowski M., (2001) System rynkowy, Key Text, Warszawa
• Owsiak S., (2015) Finanse, PWE, Warszawa
• Siwiński W., (2011) Globalny kryzys gospodarczy i jego implikacje dla polityki pieniężnej Master of Business Administration, 19(2), 10-29
• Włudyka T., (2007) Polityka Gospodarcza, Wolters Kulwer Polska Sp. Z o.o.

Autor: Katarzyna Durbas, Ewelina Bieś