Paradygmaty zarządzania

TL;DR

Artykuł omawia historyczne paradygmaty zarządzania i ich ograniczenia. Zdaniem P. F. Druckera, konieczne jest wypracowanie nowych zasad zarządzania, które uwzględnią globalizację i integrację. Nowe paradygmaty obejmują koncentrację na ogólnych problemach organizacji, elastyczność struktur organizacyjnych, przewodnictwo ludziom zamiast kierowania nimi, uwzględnienie wartości i potrzeb klientów, funkcjonalne podejście do zarządzania, brak ograniczeń politycznych oraz skupienie na otoczeniu zewnętrznym. Zarządzanie jakością staje się kluczowym aspektem zarządzania, a filozofia zarządzania przez jakość (TQM) jest podstawową koncepcją zarządzania.

Historyczne paradygmaty

Do wczesnych lat 80 uznawane były za odpowiadające rzeczywistości i wykorzystywane dla potrzeb badań, nauki i polityki zarządzania następujące tezy:

• pojęcie zarządzania odnosi się do istoty przedsiębiorstwa i zasad jego funkcjonowania;
• istnieje lub powinna istnieć jedna idealna struktura organizacyjna,
• istnieje lub powinien istnieć jeden właściwy sposób kierowania ludźmi,
• zarządzanie opiera się o dostępne technologie oraz rynki finalnych odbiorców skutków tego działania,
• zakres zarządzania jest prawnie określony,
• zarządzanie jest skoncentrowane na wnętrzu danej organizacji,
• ekonomia w wąskim pojęciu jest "ekologią" przedsiębiorstwa i zarządzania.

Współczesne zmiany

Dziś zdaniem P. F. Druckera [2000, s. 5] poglądy te są przeszkodą w dalszym rozwoju zarządzania jako nauki (pierwsze 3 tezy) i są niestosowane do praktyki zarządzania (ostatnie 4 tezy) z powodu dużych rozbieżności zachodzących między teoria a praktyką. W związku z powyższym w współczesnym świecie globalizacji i integracji istnieje konieczność wypracowania nowych fundamentalnych zasad zarządzania, które zapewnią konstruktywny rozwój teorii i praktyki zarządzania.

Zdaniem P. F. Druckera [2000, s. 9-39] przedstawionym w książce "Zarządzanie XXI wiekiem" do nowych paradygmatów zarządzania w dziedzinie zarządzania zaliczyć należy następujące:

• Zarządzanie jest specyficzną i wyróżniającą się cechą każdej organizacji i nie ogranicza się do "zarządzania w biznesie", aż 90% problemów jakimi zajmuje się organizacja ma charakter ogólny, a tylko 10% spraw organizacji biznesowej jest różny od organizacji non profit (sektor publiczny).
• W swoich działaniach korzystać z różnych struktur organizacyjnych, a koncentrować się na jednej właściwej, nie występuje bowiem jedyny model uniwersalnej organizacji. Dlatego też organ zarządzający powinien nauczyć się szukać, rozwijać i poddawać testom różne formy organizacji i wybrać tę, która jest najbardziej odpowiednia dla osiągnięcia założonego celu.
• Zadaniem menadżera i organizacji jest przewodniczenie ludziom, a nie kierowanie nimi. Jej głównym celem jest wykorzystanie umiejętności i wiedzy każdego z zatrudnionych dla osiągnięcia wzrostu produktywności pracy. Nie istnieje więc jedyny właściwy sposób kierowania ludźmi,
• Podstawą zarządzania powinny być wartości i potrzeby klientów, które mają wpływ na decyzje dotyczące dystrybucji ich dochodów. Technologia i produkt danej firmy oraz rynki finalnych użytkowników jej produktów (rynek na którym działa) nie może być produktem wyjścia dla zarządzania,
• Zarządzanie nie jest określone prawnie i musi mieć charakter funkcjonalny i obejmować cały proces. Zarządzanie musi koncentrować się na wynikach i działaniach w ciągu tworzenia całego procesu ekonomicznego. Przewaga powiązań ekonomicznych nad kontrolą prawną przynosi większy efekt,
• Zakres zarządzania nie powinien być określony politycznymi granicami państwa, które są ważnym czynnikiem organizacyjnym. Polityka zarządzania sfery biznesu musi być definiowana pod względem funkcjonalnym a nie politycznym;
• Domeną zarządzania nie jest wnętrze organizacji. Zarządzanie jest narzędziem osiągnięcia zamierzonych wyników w otoczeniu zewnętrznym w którym działa.

"Jądrem nowoczesnego społeczeństwa, gospodarki wspólnoty nie jest technologia, informacja czy też wydajność. Jest nim zarządzana inwestycja, stanowiąca instrument społeczeństwa odpowiedzialna za wytworzenie określonych rezultatów. Zarządzanie jest natomiast narzędziem, które umożliwi instytucji osiągnięcie tego celu. (...) Zadanie jakie sobie stawia zarządzanie oraz wynikająca z nich odpowiedzialność są jednym czynnikiem jaki ma wpływ na działalność danej instytucji i osiągnięte przez nią wyniki" [P.F. Drucker 2000, s. 40]. Tym zadaniem jest zaspokojenie potrzeby klientów, dlatego też tak ważne jest poznanie wartości i potencjalnych potrzeb klientów firmy i dostosowanie jakości wytwarzanych produktów (dóbr i usług) do tych potrzeb. Dlatego też, jakość jest kluczową kwestią, którą musi rozwiązać organizacja po myśli klienta. Dlatego też zarządzanie jakością staje się główną cechą i wymogiem zarządzania, a filozofia TQM podstawową koncepcją zarządzania każdej organizacji biznesowej i non profit. Metody i narzędzia zapewniające pożądany w danym momencie poziom jakości oraz jej doskonalenie wraz z ewolucją potrzeb jest kluczowym zadaniem jakie stoi przed naczelnym kierownictwem organizacji.

Paradygmaty zarządzania — artykuły polecane

Zarządzanie przedsiębiorstwem — Koncepcje zarządzania — Zarządzanie przez wartości — Polityka personalna — Czynniki wpływające na zarządzanie kadrami — Zarządzanie zasobami ludzkimi — Peter Drucker — Teoria zarządzania — Kapitał ludzki

Bibliografia

• Drucker P. (2000), Zarządzanie w XXI wieku, Warszawa Muza, Warszawa

Autor: Tadeusz Wawak