Postępowanie upadłościowe

Postępowanie upadłościowe to postępowanie mające zastosowanie wobec przedsiębiorców, którzy stali się niewypłacalni albo takich, których kondycja gwałtowanie się pogarsza i grozi nieuchronną niewypłacalnością.

Celem postępowania jest z jednej strony stworzenie gwarancji jak najlepszego zabezpieczenia interesów kontrahentów w obrocie gospodarczym, z drugiej zaś - służy utrzymaniu miejsc pracy oraz zdolności produkcyjnych zakładów należących do niewypłacalnych przedsiębiorców. Powinno ono zatem prowadzić do zaspokojenia roszczeń wierzycieli w jak najwyższym stopniu (funkcja windykacyjna), przy jednoczesnym zachowaniu dotychczasowego przedsiębiorstwa dłużnika. Przepisy prawa upadłościowego mają gwarantować szybkie wszczęcie postępowania upadłościowego (funkcja profilaktyczna) oraz kształtować wśród przedsiębiorców obraz rzetelnego podmiotu (funkcja wychowawcza) (A. J. Witosz, E. Janik 2015, s. 22).

TL;DR

Postępowanie upadłościowe jest stosowane wobec przedsiębiorców, którzy stali się niewypłacalni lub których kondycja gwałtownie się pogarsza. Celem postępowania jest ochrona interesów kontrahentów i utrzymanie miejsc pracy oraz zdolności produkcyjnych przedsiębiorstw. Warunkami wszczęcia postępowania są zdolność upadłościowa, niewypłacalność dłużnika i możliwość pokrycia kosztów postępowania. Ogłoszenie upadłości następuje na wniosek dłużnika lub wierzyciela. Skutkami ogłoszenia upadłości są powołanie syndyka, likwidacja majątku dłużnika i zakaz prowadzenia działalności gospodarczej. Prawo upadłościowe i naprawcze zostało uchylone, a zastąpiło je prawo upadłościowe.

Warunki wszczęcia postępowania upadłościowego

Warunkiem koniecznym do wszczęcia postępowania upadłościowego przez sąd jest:

• zdolność upadłościowa - przysługuje przedsiębiorcom, którymi są osoby fizyczne, osoby prawne i jednostki organizacyjne posiadające zdolność prawną, prowadzące we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową. Zdolność upadłościowa dotyczy również spółek z ograniczoną odpowiedzialnością, spółek akcyjnych nieprowadzących działalności gospodarczej, wspólników osobowych spółek handlowych ponoszących odpowiedzialność za zobowiązania spółki całym swoim majątkiem i wspólników spółki partnerskiej (Dz.U. 2003 Nr 60 poz. 535). Nie można natomiast ogłosić upadłości Skarbu Państwa, jednostek samorządu terytorialnego, publicznych samodzielnych zakładów opieki zdrowotnej, osób fizycznych prowadzących gospodarstwo rolne (które nie prowadzą innej działalności gospodarczej lub zawodowej), uczelni, funduszy inwestycyjnych (K. Kruczalak 1997, s. 382)
• niewypłacalność dłużnika - ma miejsce wtedy, gdy dłużnik jest niezdolny do spłaty wymagalnych zobowiązań. Przyjmuje się, że dłużnik jest niewypłacalny, jeżeli opóźnienie w wykonywaniu zobowiązań pieniężnych przekracza trzy miesiące. Co więcej, niewypłacalna jest osoba prawna lub ułomna osoba prawna (jednostka organizacyjna, która nie posiada osobowości prawnej, ale posiada zdolność prawną), której stan zobowiązań pieniężnych przekracza wartość posiadanego majątku przez okres dłuższy niż 24 miesiące. Krótkotrwała niewypłacalność nie jest jednoznaczna z zakończeniem działalności przedsiębiorstwa (M. Sarna 2016, s. 11)
• możliwość pokrycia kosztów postępowania z majątku dłużnika, przy jednoczesnym zaspokojeniu wierzycieli przynajmniej w minimalnym stopniu

Wniosek o ogłoszenie upadłości

Ogłoszenie upadłości podmiotu gospodarczego następuje na wniosek, który powinien odpowiadać wymogom formalnym pisma procesowego (K. Kruczalak 1997, s. 386). Wniosek o ogłoszenie upadłości może zgłosić dłużnik lub każdy z jego wierzycieli w terminie do 30 dni od daty pojawienia się podstawy do ogłoszenia upadłości. Jeżeli przed złożeniem wniosku doszło do sporu między stronami i wierzytelność składającego go wierzyciela ma w całości charakter sporny - wniosek zostanie oddalony.

We wniosku należy wskazać m.in.:

• imię i nazwisko dłużnika, jego nazwę, numer PESEL, numer KRS lub inne dane umożliwiające jego identyfikację
• miejsce głównego ośrodka podstawowej działalności dłużnika
• okoliczności, które uzasadniają wniosek i ich uprawdopodobnienie
• informację, czy dłużnik jest uczestnikiem podlegającego prawu państwa członkowskiego systemu płatności lub systemu rozrachunku papierów wartościowych lub czy dłużnik jest niebędącym uczestnikiem podmiotem prowadzącym system interoperacyjny (jeżeli wniosku nie zgłasza wierzyciel)
• informację, czy dłużnik jest spółką publiczną

W zależności od tego, kto składa wiosek, wymagane są również inne dokumenty wymienione w ustawie z dnia 28 lutego 2003 r. - Prawo upadłościowe.

Wnioskujący jest zobowiązany do wpłaty zaliczki na wydatki związane z z postępowaniem upadłościowym (wynosi ona jednokrotność przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw, bez uwzględnienia wypłat nagród z zysku w trzecim kwartale roku poprzedniego). Ponadto, sąd może wymagać od dłużnika zapłaty dodatkowej zaliczki pod groźbą odrzucenia wniosku - od tej decyzji nie przysługuje zażalenie.

Złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości daje podstawę do niezwłocznego zabezpieczenia majątku dłużnika przez sąd (M. Sarna 2016, s. 11).

Skutki ogłoszenia upadłości

W przypadku ogłoszenia upadłości powołuje się syndyka. Jego funkcję może pełnić osoba fizyczna, która posiada licencję doradcy restrukturyzacyjnego i pełną zdolność do czynności prawnych.

Z dniem ogłoszenia upadłości majątek upadłego staje się masą upadłości. Upadły musi wskazać i wydać syndykowi cały swój majątek oraz dokumenty dotyczące rozliczeń i działalności. Syndyk przystępuje do spisania inwentarza oraz sporządzenia planu likwidacyjnego. Zostają one przekazane sędziemu-komisarzowi w terminie 30 dni od daty ogłoszenia upadłości, razem ze sporządzonym przez syndyka sprawozdaniem finansowym na dzień poprzedzający ogłoszenie upadłości.

Po tych czynnościach następuje właściwa likwidacja przeprowadzana przez syndyka. Ma on obowiązek podejmowania działań umożliwiających zakończenie likwidacji w ciągu sześciu miesięcy od dnia ogłoszenia upadłości.

Zakaz prowadzenia działalności gospodarczej wobec dłużnika może być orzekany na okres od jednego do 10 lat (M. Sarna 2016, s. 17).

Prawo upadłościowe i naprawcze a Prawo upadłościowe

Z dniem 1 stycznia 2016 uchylono w ustawie Prawo upadłościowe i naprawcze przepisy o postępowaniu naprawczym (obecnie znajdują się w ustawie "Prawo restrukturyzacyjne"), wskutek czego zmieniono tytuł ustawy na "Prawo upadłościowe" (A. J. Witosz, E. Janik 2015, s. 21).

Prawo restrukturyzacyjne zostało opracowane, aby umożliwić restrukturyzację przedsiębiorstwa dłużnika w celu zapobiegnięcia jego likwidacji - dzięki temu w przedsiębiorstwie może być kontynuowana działalność zarobkowa, przy równoczesnym zachowaniu miejsc pracy i uniknięciu negatywnych konsekwencji finansowych. Do tej pory takie działanie umożliwiało postępowanie upadłościowe z możliwością zawarcia układu (M. Sarna 2016, s. 5).

Postępowanie upadłościowe — artykuły polecane

Syndyk — Spółka jawna — Postępowanie sanacyjne — Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością — Likwidator — Postępowanie naprawcze — Upadłość — Postępowanie likwidacyjne — Procedura założenia działalności gospodarczej

Bibliografia

• Bauer K. (2010), Kryzys finansowy a restrukturyzacja przedsiębiorstw w stanie upadłości, Prace Komisji Geografii Przemysłu Polskiego Towarzystwa Geograficznego, nr 15
• Hofman T. (2014), Niewypłacalność jako przesłanka ogłoszenia upadłości w świetle projektowanych zmian, Roczniki Nauk Prawnych, Vol. 24, Nr 1
• Kruczalak K. (2007), Prawo handlowe, zarys wykładu, LexisNexis, Warszawa
• Sarna M. (2016), Prawo restrukturyzacyjne. Z komentarzem, Wydawnictwo Wiedza i Praktyka, Warszawa
• Tokarski A. (2010), Upadłość jako naturalny regulator konkurencji i przedsiębiorczości w gospodarce rynkowej na przykładzie gospodarki polskiej, Przedsiębiorczość-Edukacja, nr 6
• Ustawa z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe Dz.U. 2003 nr 60 poz. 535
• Witosz A., Janik E. (2015), Od restrukturyzacji do likwidacji spółek handlowych, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, Katowice

Autor: Łukasz Nowak, Anna Jasica