Technika delficka

Technika delficka zwana także metodą ekspertów zaliczana jest do metod heurystycznych. Została opracowana przez Helmera wraz z jego współpracownikami. Metodę delficką wykorzystuje się do złożonych problemów, których pomiar ilościowy jest trudny i niemożliwy. Mogą one dotyczyć problemów przyrodniczych, technicznych społecznych lub ekonomicznych. Dzięki tej metodzie możemy prognozować przyszłe zjawiska. W metodzie tej wykorzystuje się formę pośrednią wyrażania opinii przez ekspertów. Eksperci mają za zadanie odpowiadanie na pytania, które są zawarte w specjalnych kwestionariuszach, które zawierają omawiany problem. Jedną z zasad doboru ekspertów jest ich różnorodność pod względem wykształcenia i praktyki zawodowej, są oni z różnych dziedzin wiedzy i specjalności naukowych. Pod uwagę bierze się cechy osobowości takie jak: zdolność do konfrontacji z poglądami innych i samodzielność myślenia.

Kwestionariusze są kierowane do specjalistów, którzy wyrażają opinię na temat problemu i odpowiadają pisemnie na pytania dodatkowe. Dzięki udzielonym odpowiedziom następuje kolejny etap, czyli sprecyzowanie problemu i sposobu jego rozwiązania. Wyniki są następnie przedstawiane ekspertom razem z listą anonimowych uwag i uzasadnieniem propozycji. Eksperci rozważają problem jeszcze w czterech rundach, podczas których dochodzą wspólnie do propozycji rozwiązania problemu.

Metoda delficka wykorzystuje techniki analityczne o charakterze statycznym. Omawiana metoda jest wykorzystywana do rozwiązywania problemów techniczno-organizacyjnych. Np.: rozmieszczenie sieci handlowych.

Istota postępowania w metodzie delfickiej

1. Stawianie ekspertom pytań przez kierownika badań.
2. Oddziaływanie ekspertów na siebie w toku badania (interakcje między sobą).
3. Podanie ekspertom wyników z poprzedniego podejścia (badania).
4. Przeplatanie się w badaniu pytań i informowania ekspertów dzięki czemu mogą oni weryfikować swoje poprzednie opinie.
5. Uzyskanie wyników badań w toku procesu badawczego.

Kierownik lub organizator badania to osoba, która jest animatorem badania, stawia pytania ekspertom i kieruje ich dyskusją. Odpowiada on także za przestrzeganie procedur badania. Dodatkowo występuje także zespół osób, który wspomaga kierownika w przebiegu badania.

Zalety techniki delfickiej

Technika delficka, znana również jako metoda Delphi, jest narzędziem, które ma wiele zalet. Poniżej przedstawiamy najważniejsze z nich:

• Obiektywność. Jedną z głównych zalet techniki delfickiej jest jej obiektywność. W przeciwieństwie do tradycyjnych metod podejmowania decyzji, w których dominuje opinia lidera lub grupy decyzyjnej, technika delficka opiera się na zbieraniu informacji i opinii od wielu ekspertów. Dzięki temu proces podejmowania decyzji jest bardziej obiektywny i oparty na rzetelnych danych.
• Redukcja wpływu dominujących osobowości. W tradycyjnych metodach grupowych często zdarza się, że dominująca osobowość lub grupa osób o silnym wpływie determinuje ostateczne decyzje. Technika delficka minimalizuje ten problem poprzez anonimowość ekspertów. Każdy uczestnik ma równe szanse wyrażenia swojej opinii, co prowadzi do większej równowagi i uniknięcia dominacji jednostek.
• Eksperckość. Technika delficka opiera się na zbieraniu opinii od ekspertów z różnych dziedzin. Dzięki temu decyzje podejmowane przy użyciu tej metody są lepiej przemyślane i oparte na wiedzy specjalistów. Wieloaspektowe spojrzenie na problem pozwala uwzględnić różne czynniki i perspektywy, co prowadzi do bardziej kompleksowego podejścia do decyzji.
• Eliminacja presji społecznej. Często w grupach decyzyjnych występuje presja społeczna, która może wpływać na wybory i decyzje podejmowane przez uczestników. Technika delficka eliminuje tę presję poprzez anonimowość uczestników. Każdy ekspert wyraża swoją opinię niezależnie od innych, co pozwala uniknąć wpływu grupowego myślenia i zachowań.

Wady techniki delfickiej

Mimo licznych zalet, technika delficka ma również pewne wady, które warto wziąć pod uwagę:

• Czasochłonność. Jedną z głównych wad techniki delfickiej jest czasochłonność procesu. Zbieranie opinii od wielu ekspertów, analiza danych i wypracowanie ostatecznej decyzji może wymagać dużo czasu. W przypadku pilnych decyzji, technika delficka może być nieodpowiednia, gdyż proces może być zbyt długi i opóźnić podjęcie decyzji.
• Trudność w ustaleniu konsensusu. Technika delficka opiera się na konsensusie ekspertów. Jednakże, osiągnięcie pełnego konsensusu może być trudne, zwłaszcza gdy eksperci mają odmienne opinie lub priorytety. Może to prowadzić do trudności w osiągnięciu ostatecznej decyzji, a proces może stać się zbyt skomplikowany i nieefektywny.
• Możliwość ograniczonego ujęcia tematu. Technika delficka polega na zbieraniu opinii od ekspertów z różnych dziedzin. Jednakże, w niektórych przypadkach może to prowadzić do ograniczenia perspektywy i uwzględnienia tylko niektórych aspektów problemu. Jeśli niezbędna jest wiedza specjalistyczna z danej dziedziny, technika delficka może nie dostarczyć pełnego obrazu i wynikające stąd decyzje mogą być niekompletne.

Etapy postępowania w metodzie delfickiej

1. Zdefiniowanie problemu - prowadzący badanie ze swoim zespołem formułuje pytania do ekspertów, ważne aby były one jednoznaczne i wnikliwe.
2. Odpowiedzi ekspertów - eksperci odpowiadają na pytania z podaniem argumentacji.
3. Przedstawienie ekspertom zbiorczych zestawień odpowiedzi z argumentami bez ujawnienia autorów.
4. Ponowne przekazanie tych samych pytań ekspertom i ponowne odpowiedzi na nie (potwierdzenie lub skorygowanie swojej odpowiedzi).
5. Odpowiedzi ekspertów, mając na uwadze wypowiedź innych ekspertów.
6. Przedstawienie ekspertom odpowiedzi i ponowne odpowiadanie na te same pytania.
7. Jeżeli jest zgodność poglądów to prezentacja wyników.

Praktyczne aspekty techniki delfickiej

Wybór ekspertów

W technice delfickiej kluczowym elementem jest selekcja odpowiednich ekspertów, którzy będą uczestniczyć w procesie badawczym. Wybór ekspertów powinien być przemyślany i oparty na solidnych kryteriach.

Pierwszym krokiem jest identyfikacja ekspertów, którzy posiadają wiedzę i doświadczenie w danej dziedzinie. Mogą to być naukowcy, praktycy, eksperci branżowi lub osoby z bogatym doświadczeniem zawodowym. Ważne jest, aby ekspert miał odpowiednią wiedzę i umiejętności, które są istotne dla tematu badania.

Następnym krokiem jest ocena kompetencji ekspertów. Można to zrobić na podstawie ich osiągnięć naukowych, publikacji, doświadczenia zawodowego, udziału w projektach badawczych oraz rekomendacji innych ekspertów. Warto również zwrócić uwagę na ich umiejętności interpersonalne i zdolności do pracy w grupie, ponieważ technika delficka polega na współpracy i wymianie poglądów między ekspertami.

Ostateczny wybór ekspertów powinien być dokonany w sposób obiektywny i oparty na kryteriach, które są zgodne z celami badania. Ważne jest, aby zapewnić różnorodność perspektyw i poglądów, aby uzyskać jak najbardziej kompleksową analizę tematu.

Procedury badania

Po wyborze odpowiednich ekspertów, kolejnym krokiem w technice delfickiej jest przeprowadzenie procedur badawczych. Proces ten obejmuje kilka etapów, które mają na celu zdobycie jak największej ilości informacji i opinii od ekspertów.

Pierwszym etapem jest zaprezentowanie ekspertom pytania badawczego lub problemu, który ma zostać rozwiązany. Pytanie powinno być jasne, precyzyjne i związane z tematem badania. Ważne jest, aby ekspertom dać wystarczająco dużo czasu na zapoznanie się z pytaniem i przemyślenie swojej odpowiedzi.

Kolejnym etapem jest przeprowadzenie rundy konsultacji. Podczas tej rundy ekspertom przekazuje się pytanie badawcze, a oni sami starają się odpowiedzieć na nie w sposób niezależny. Mogą to zrobić poprzez pisanie lub dyskusję w grupie. Celem tej rundy jest zebranie różnorodnych opinii i perspektyw na temat badanego zagadnienia.

Po zakończeniu rundy konsultacji, należy przeprowadzić proces konfrontacji. Podczas tego procesu ekspertom przedstawia się zebrane odpowiedzi i prosi się ich o ocenę innych odpowiedzi oraz przedstawienie swojego stanowiska wobec nich. W ten sposób można identyfikować zbieżności i różnice w opinii ekspertów.

Analiza statystyczna wyników

Po przeprowadzeniu rundy konsultacji i procesu konfrontacji, następnym krokiem jest analiza statystyczna zebranych danych. Analiza ta ma na celu identyfikację dominujących poglądów, tendencji i zbieżności w odpowiedziach ekspertów.

W analizie statystycznej można wykorzystać różne metody, takie jak analiza zawartości, analiza korelacji czy analiza czynnikowa. Ważne jest, aby wybrać odpowiednią metodę analizy, która najlepiej odpowiada na pytanie badawcze i charakter danych.

Analiza statystyczna może pomóc w identyfikacji konsensusu między ekspertami oraz wskazać na obszary, w których istnieją różnice i kontrowersje. Warto również zwrócić uwagę na wartość odchylenia standardowego, która może wskazywać na stopień zgodności lub rozbieżności w odpowiedziach.

Technika delficka — artykuły polecane

Pytanie badawcze — Wywiad — Badanie pilotażowe — Case study — Badania jakościowe — Socjometria — Badanie metodą Delphi — Problem badawczy — Techniki badawcze

Bibliografia

• Abgarowicz G. (2015). Pamięć przyszłości. Analiza ryzyka dla zarządzania kryzysowego, CNBOP-PIB, Józefów
• Górski M., Skorupka D. (2011), Wybrane metody identyfikacji czynników ryzyka na tle cyklu życia projektu i budowlanego procesu inwestycyjnego, Zeszyty Naukowe WSOWL, nr 4
• Knosala E. (2011), Zarys teorii decyzji w nauce administracji, Wolters Kluwer, Warszawa
• Martyniak Z. (1997), Wstęp do inwentyki, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Krakowie, Kraków
• Matejun M. (2012), Metoda delficka w naukach o zarządzaniu, Oficyna Wydawnicza SGH, Warszawa
• Sudoł S. (2016), Delficka metoda badawcza, Zarządzanie. Teoria i Praktyka / Wyższa Szkoła Menedżerska w Warszawie, nr 3
• Z. Chyba, (2016) Porównanie wybranych metod oceny i selekcji technologii w: Zeszyty Naukowe. Organizacja i Zarządzanie s. 73-84

Autor: Barbara Krawczyk, Paulina Habrzyk