Wydatki inwestycyjne

Wydatki inwestycyjne (ang. capital expenditures, CAPEX) to prywatne inwestycje brutto, czyli przede wszystkim wydatki inwestycyjne przedsiębiorstw. Odgrywają one dwie role:

• stanowią znaczącą lecz mało stabilną część wydatków prywatnych, w wyniku czego zmiany w wydatkach wpływają na poziom globalnego popytu, a co za tym idzie na produkcje i zatrudnienie,
• prowadzą do akumulacji kapitał, dzięki czemu społeczeństwo zwiększa swój potencjalny produkt, a w długim okresie sprzyja wzrostowi gospodarczemu

W ujęciu makroekonomicznym wydatki inwestycyjne to wszystko to, co powiększa w danym roku, istniejący już potencjał wytwórczy, a więc fabryki lub maszyny. Nie należy mylić tego z wydatkami na zakup [[Akcje}akcji]], obligacji, czy inwestycji, będących inwestycjami w ujęciu mikroekonomicznym.

TL;DR

Wydatki inwestycyjne to prywatne inwestycje brutto, które mają wpływ na globalny popyt i wzrost gospodarczy. Wyróżnia się inwestycje netto i brutto, oraz inwestycje w kapitał trwały i zapasy. Wydatki inwestycyjne zależą od stopy procentowej, PKB i możliwości produkcyjnych. Decyzje inwestycyjne są podejmowane na podstawie relacji między zyskami a ceną jednostki kapitału. Inwestycje powiększają potencjał wytwórczy kraju. Wydatki inwestycyjne brutto są uwzględniane w obliczaniu PKB. Nieplanowane inwestycje w zapasy są wynikiem nieprzewidzianych zmian w sprzedaży. Rzeczywiste wydatki inwestycyjne są sumą planowanych i nieplanowanych inwestycji w zapasy.

Rodzaje wydatków inwestycyjnych

W literaturze najczęściej wyróżnia się dwie podstawowe kategorie inwestycji:

• inwestycje netto rozumiane jako przyrost netto realnego kapitału w danym społeczeństwie (maszyny, urządzenia, budynki, zapasy). Inwestycje netto to stworzony dodatkowy kapitał realny,
• inwestycje brutto, które obejmują wszystkie zakupione dobra kapitałowe służące zarówno odtworzeniu starych i zużytych czynników produkcji, jak i powiększeniu kapitału

Uznając, że inwestycje to suma wydatków przedsiębiorstwa na fabryki, maszyny i wyposażenie oraz wydatki gospodarstw domowych na mieszkania, może my je podzielić na:

• inwestycje w kapitał trwały:

• wydatki niemieszkaniowe, przeznaczone na budowle i ich wyposażenie potrzebne do funkcjonowania przedsiębiorstwa np. biura, hale fabryczne, maszyny, komputery,
• wydatki mieszkaniowe - wydatki na budowle domów mieszkalnych.

Określenie inwestycje w kapitał trwały, oznacza, że dana inwestycja przeznaczona jest do długotrwałego użytku.

• inwestycje w zapasy, o charakterze krótkookresowym, dotyczą surowców, produkcji w toku i wyrobów gotowych oczekujących na sprzedaż

Innym kryterium klasyfikacji wydatków inwestycyjnych może być stopień zaawansowania danego przedsięwzięcia:

• inwestycje planowane, których realizacja nie została jeszcze rozpoczęta,

inwestycje bieżące, będące w trakcie realizacji

• wydatki na już zakończone inwestycje, będące częścią majątku posiadanego przez dany podmiot gospodarczy.

Ważny jest również podział ze względu na źródło finansowania poszczególnych przedsięwzięć. Pozwala ono na wyróżnienie:

• inwestycji prywatnych - wydatki pochodzące wyłącznie ze źródeł prywatnych, gromadzonych w dowolnie, dopuszczalny sposób,
• inwestycji finansowanych ze środków publicznych - czyli przedsięwzięcia finansowane z wydatków rządowych oraz samorządowych,
• inwestycje mieszane - gdzie wydatki inwestycyjne opierają się zarówno na finansowaniu prywatnym, jak i publicznym

Aktywność inwestycyjna

Przez słowo inwestycje rozumiemy świadomie ponoszone wydatki, które z założenia prowadzą do odtworzenia lub/i powiększenia zasobu kapitału trwałego oraz odpowiedniego stanu zapasów.

W istocie każda aktywność inwestycyjna wiąże się z:

• realokacją konsumpcji w czasie - wywołuje dyskomfort motywacyjny, bowiem podmioty preferują sytuacje dobrze znane, powtarzające się, w znacznym stopniu przewidywalne, co przejawia się w awersji ryzyka.
• oczekiwaniem przyszłych korzyści - możliwość zwiększenia konsumpcji w przyszłości, przede wszystkim chodzi o korzyści materialne, lub inwestycji o charakterze niekomercyjnym.
• poniesieniem nakładów - odroczenia konsumpcji, pozyskania kapitału oraz kosztu alternatywnego utraconych możliwości i okresowego braku płynności (tzw. zamrożenia kapitału)
• ryzykiem - bowiem oczekiwane korzyści są odroczone w czasie i niepewne, zatem inwestor liczy się z możliwością nieosiągnięcia założonego wyniku (przede wszystkim w kategoriach straty), stąd też awersja do ryzyka

Planowane wydatki inwestycyjne

Wydatki inwestycyjne, które w rzeczywistości podejmują przedsiębiorstwa, nie są dokładnie takie same, jak planowane wydatki inwestycyjne, czyli wydatki inwestycyjne, które przedsiębiorstwa zamierzają podjąć. Dzieję się tak głównie ze względu na aktualny budżet przedsiębiorstwa, różne sytuacje losowe, czy też sytuacje rynkowe.

Planowane wydatki inwestycyjne zależą od trzech głównych czynników:

• stopy procentowej
• oczekiwanego przyszłego poziomu PKB
• obecnego poziomu możliwości produkcyjnych

Decyzja inwestycyjna

Przedsiębiorstwo w celu dalszego rozwoju musi inwestować w kolejne jednostki kapitału (gdzie przez kapitał rozumiemy urządzenia, fabryki, biurowce, zapasy itp.)

Decyzja o nowych inwestycjach uzależniona jest przede wszystkim od relacji między wartością bieżącą oczekiwanych zysków a ceną jednostki kapitału. Do obliczania dej relacji można posłuzyc się funkcją inwestycji, która przyjmuje postać:

$I_{t}=[V*(\prod _{t}^{e})]$

Gdzie:

• $I_{t}$ - oznacza łączne inwestycje
• $\prod _{t}$ - zysk z jednostki kapitału
• $V$ - oczekiwana wartość bieżąca zysków

Oznacza to, że inwestycje są dodatnią funkcją oczekiwanej wartości bieżącej przyszłych zysków (jednostki kapitału). Im wyższe są bieżące lub oczekiwane zyski, tym wyższa oczekiwana wartość bieżąca i poziom inwestycji.

Wydatki inwestycyjne a majątek trwały

Inwestycje powiększają potencjał wytwórczy kraju. Ma to miejsce poprzez wzrost wartości kapitału stałego, czyli majątku trwałego, na który wpływ mają jedynie niektóre z wydatków inwestycyjnych. Czynią to bowiem wyłącznie tzw. nowe inwestycje, otrzymywane w wyniku odjęcia inwestycji odtworzeniowych od wartości brutto. Miarą inwestycji odtworzeniowych jest bowiem deprecjacja, obrazująca roczną wartość zużycia funkcjonującego majątku trwałego. Informuje ona, o jaką wartość, wskutek eksploatacji i związanego tym fizycznego zużycia, zmniejszyła się w danym roku wartość potencjału wytwórczego. Tego typu rozróżnienie ma jednak znaczenie wyłącznie dla majątku trwałego. W przypadku obliczania wpływu wydatków na Produkt Krajowy Brutto, bierze się pod uwagę ich pełną wartość - wydatki brutto.

Wydatki inwestycyjne a Produkt Krajowy Brutto

Wydatki inwestycyjne brutto stanowią jeden z elementów obliczania dochodu narodowego gospodarki. Produkt Krajowy Brutto mierzy się poprzez wartość wszystkich wyprodukowanych dóbr i usług finalnych. Zalicza się do nich przede wszystkim inwestycje dokonane w kraju w danym roku, niezależnie od tego, czy zastępują one dobra zużyte do wytworzenia tegorocznej produkcji. Prywatne inwestycje krajowe netto, to natomiast wyłącznie przyrost zasobów dóbr inwestycyjnych kraju. Nie zalicza się do nich jednak inwestycji zastępujących zużyte maszyny i wyposażenie. Wartość netto wydatków, wskazuje natomiast na zmiany w zasobach dóbr kapitałowych w danym kraju. Jeżeli zmiana jest dodatnia, potencjalny produkt państwa mierzony zasobami kapitałowymi rośnie. Jeśli jest ujemna, potencjał produkcyjny mierzony zasobami kapitałowymi zmniejsza się.

Przy uwzględnianiu wydatków inwestycyjnych w PKB ważne jest wzięcie pod uwagę wszelkich niesprzedanych zapasów. Dzięki temu, zmiany w danym roku, znajdą tam swoje odzwierciedlenie. Jeżeli nastąpi spadek zapasów, jego wartość musi zostać uwzględniona właśnie w dochodzie narodowym.

Wydatki inwestycyjne a zapasy

Większość firm utrzymuje zapasy na danym poziomie, w celu zapewnienia przyszłej, ciągłej sprzedaży. Jak wiadomo sprzedaż ulega wahaniom, a ponieważ firmy nie zawsze są w stanie dokładnie przewidzieć swoją sprzedaż, często okazuje się, że utrzymują więcej lub mniej zapasów niż planowały. Te nieplanowane wahania w zapasach (które zamrażają kapitał firmy), spowodowane nieprzewidzianymi zmianami w sprzedaży, są zwane nieplanowanymi inwestycjami w zapasy

W każdym okresie rzeczywiste wydatki inwestycyjne są zatem równe sumie planowanych i nieplanowanych inwestycji w zapasy, a zależność ta można przedstawić w następujący sposób:

$I=I_{nieplanowane}+I_{planowane}$

Przypisy

Wydatki inwestycyjne — artykuły polecane

Oszczędności — Nadwyżka budżetowa — Produkt Narodowy Brutto — Motywy utrzymywania gotówki — Produkt krajowy brutto — Popyt inwestycyjny — Popyt efektywny — Produkt krajowy netto — Polityka dywidend

Bibliografia

• Becla A., Czaja S., Grabowska M. (2002), Elementy makroekonomii, Wydawnictwo Hektor, Wrocław
• Blanchard O. (2011), Makroekonomia, Wolters Kluwer, Warszawa
• Kawka A., Wydatki inwestycyjne jako instrument rozwoju lokalnego gmin., Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, 2012, Nr 243, s. 27-34
• Krugman P., Wells R. (2016), Makroekonomia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Mansfield E., "Podstawy makroekonomii. Zasady, przykłady, zadania", Wyd. AW "PLACET", Warszawa 2002, s. 27-28
• Mikołajczyk J. (2018), Wyniki ekonomiczne a nakłady inwestycyjne w indywidualnych gospodarstwach rolnych uczestniczących w polskim FADN w zależności od ich typu rolniczego, Uniwersytet Rolniczy im. Hugona Kołłątaja, Kraków
• Nowak A., Zalega T. (red.) (2015), Makroekonomia, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Próchnicki L., "Makroekonomia", Wyd. Zachodniopomorskiej Szkoły Biznesu, Szczecin 1997, s. 79-80

Autor: Jakub Jarosz, Magdalena Szajber